Βικιλεξικό

Παράρτημα:Ουσιαστικά (αρχαία ελληνικά)/3

< Παράρτημα:Ουσιαστικά (αρχαία ελληνικά)
για τους συντάκτες: Κατηγορία:Πρότυπα για 3κλιτα

3η κλίση ουσιαστικών « Κατηγορία:Ουσιαστικά κατά την κλίση (αρχαία ελληνικά) & ελληνιστική κοινή

Κατηγορία:Τριτόκλιτα ουσιαστικά - Third declension of Ancient Greek nouns

ανισοσύλλαβα - γενική ενικού σε -ος, -ως, -ους - το θέμα, από τη γενική ενικού
• Κανόνες 3ης κλίσης: #Τονισμός, #Μονοσύλλαβα • Πηγές
Περιεχόμενα - Ουσιαστικά - 3η κλίση - ευρετήριο καταλήξεων (ονομαστική-γενική)

3η κλίση Επεξεργασία

Κατηγορία:Ουσιαστικά 3ης κλίσης (αρχαία ελληνικά)
Είναι όλα περιττοσύλλαβα (ανισοσύλλαβα) (έχουν παραπανίσια συλλαβή σε κλιτικό τύπο, όπως στη γενική ενικού).
Οι γενικές του ενικού λήγουν σε -ος, -ως, ή -ους.

Ως προς τον αριθμό θεμάτων

Ως προς την κατάληξη

  • καταληκτικά, + -ς στην ονομαστική ενικού (ἥρως = ἥρω-ς, κατάληξη -ς)
  • ακατάληκτα: μόνον το θέμα στην ονομαστική ενικού (χιών = χιών-∅, χωρίς κατάληξη)

Ομάδες:
Ως προς τον χαρακτήρα του θέματος, τον τελευταίο φθόγγο του θέματος:

↑

Πηγές Επεξεργασία

  • §240 Third declension Smyth, Herbert Weir (1920) A Greek grammar for colleges. (Ελληνική [αρχαία] γραμματική για τα κολλέγια). (στα αγγλικά) Νέα Υόρκη: American Book Company

Ancient Greek nouns #Third declension στην αγγλική Βικιπαίδεια Λήμμα στην αγγλική Βικιπαίδεια

  • τρίτη κλίση Οικονόμου, Μιχ. (χ.χ.) Γραμματική της αρχαίας ελληνικής Γυμνασίου-Λυκείου
↑

Πίνακες

Φωνηεντόληκτα Επεξεργασία

πόλις δύναμις Επεξεργασία

για τους συντάκτες: {{grc-κλίση-'πόλις'}}
  • φωνηεντόληκτα διπλόθεμα καταληκτικά σε -ῐς, -εως / -ῠς , -εως θηλυκά ή αρσενικά
    (δείτε και τα ουδέτερα στο #ἄστυ)

ΚΑΝΟΝΕΣ για τα -ις ή -υς όπως «πόλις», «πρέσβυς»

  • θέμα με -ι ή -υ ονομαστική, η αιτιατική και η κλητική του ενικού
  • !! Αντικανονικός μοιάζει ο τονισμός στη γενική ενικού: πόλεως (με μακρό στη λήγουσα!). Αυτό συμβαίνει γιατί προέρχεται από τύπο πόληος. Παρόμοιο αντικανονικό τονισμό, όμοια και η γενική πληθυντικού.
  • Συναιρούν ε+ε   ε+ι > ει (πόλεες > πόλεις)
  • Αιτιατική ενικού με ν
  • Κλητική ενικού χωρίς κατάληξη.
  • Αιτατική πληθυντικού, ίδια με την ονομαστική πληθυντικού.

ΠΗΓΕΣ: §268-273, #Smyth

-ις που τονίζονται στην παραλήγουσα

Με επιπλέον τύπους, όπως γενική ενικού σε -ιος & -ιδος ΕΚΚΡΕΜΟΤΗΤΑ τίγρις

-ις προπαροξύτονα

Με επιπλέον τύπους, όπως γενική ενικού σε -ιος & -ιδος ΕΚΚΡΕΜΟΤΗΤΑ σεμίδαλις

↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
πολῐ- πολε-
ονομαστική ἡ πόλῐς αἱ πόλεις
      γενική τῆς πόλεως τῶν πόλεων
      δοτική τῇ πόλει ταῖς πόλεσῐ(ν)
    αιτιατική τὴν πόλῐν τὰς πόλεις
     κλητική ὦ! πόλῐ πόλεις
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  πόλει
γεν-δοτ τοῖν  πολέοιν
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
δυναμῐ- δυναμε-
ονομαστική ἡ δύναμῐς αἱ δυνάμεις
      γενική τῆς δυνάμεως τῶν δυνάμεων
      δοτική τῇ δυνάμει ταῖς δυνάμεσῐ(ν)
    αιτιατική τὴν δύναμῐν τὰς δυνάμεις
     κλητική ὦ! δύναμῐ δυνάμεις
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  δυνάμει
γεν-δοτ τοῖν  δυναμέοιν
↑

υἱύς πρέσβυς πῆχυς πέλεκυς Επεξεργασία

για τους συντάκτες:{{grc-κλίση-'υιύς'}} {{grc-κλίση-'πόλις'}}
  • φωνηενότληκτα όξύτονα σε -ύς , -έος
  • φωνηεντόληκτα διπλόθεμα καταληκτικά σε -ῠς , -εως
    (δείτε και τα ουδέτερα στο #ἄστυ)

#ΚΑΝΟΝΕΣ

-ύς-έος Κατηγορία:υἱύς   1 λέξεις. 
όπως ὁ υἱύς, τοῦ υἱέος
 -υς-εως Κατηγορία:πρέβυς   2 λέξεις. 
 -υς-εως Κατηγορία:πέλεκυς   1 λέξεις. 
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
παράδειγμα: όπως υἱε- υἱύς
ονομαστική ὁ -ύς οἱ -εῖς
      γενική τοῦ -έoς τῶν -έων
      δοτική τῷ -εῖ τοῖς -έσῐ(ν)
    αιτιατική τὸν -ύν τοὺς -εῖς
     κλητική ὦ! -ύ -εῖς
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  -εῖ
γεν-δοτ τοῖν  -έοιν
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
πρεσβῠ- πρεσβε-
ονομαστική ὁ πρέσβῠς οἱ πρέσβεις
      γενική τοῦ πρέσβεως τῶν πρέσβεων
      δοτική τῷ πρέσβει τοῖς πρέσβεσῐ(ν)
    αιτιατική τὸν πρέσβῠν τοὺς πρέσβεις
     κλητική ὦ! πρέσβῠ πρέσβεις
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  πρέσβει
γεν-δοτ τοῖν  πρεσβέοιν
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
πελεκῠ- πελεκε-
ονομαστική ὁ πέλεκῠς οἱ πελέκεις
      γενική τοῦ πελέκεως τῶν πελέκεων
      δοτική τῷ πελέκει τοῖς πελέκεσῐ(ν)
    αιτιατική τὸν πέλεκῠν τοὺς πελέκεις
     κλητική ὦ! πέλεκῠ πελέκεις
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  πελέκει
γεν-δοτ τοῖν  πελεκέοιν
↑

κίς λάτρις Επεξεργασία

για τους συντάκτες: {{grc-κλίση-'λάτρις'}}
  • όπως λάτρις (κοινού γένους, που έχει και επιπλέον τύπους)
  • δείτε τύπους από την κλίση -ις, -ιος στα -ς, -δος
-ίς, -ιός Κατηγορία:κίς   0 λέξεις. 
 -ις, -ιος Κατηγορία:λάτρις   2 λέξεις. 
Πρότυπο:grc-κλίση-'κις'
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
λᾰτρι-
ονομαστική ὁ/ἡ λάτρις οἱ/αἱ λάτριες
      γενική τοῦ/τῆς λάτριος τῶν λατρίων
      δοτική τῷ/τῇ λάτριῐ τοῖς/ταῖς λάτριῐ(ν)
    αιτιατική τὸν/τὴν λάτριν τοὺς/τὰς λάτριᾰς
     κλητική ὦ! λάτρι
& λάτρις 		λάτριες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  λάτριε
γεν-δοτ τοῖν  λατρίοιν
↑

στίμμι στῖμι Επεξεργασία

για τους συντάκτες: {{grc-κλίση-'στίμμι'}}
  • ουδέτερα σε -ι, γενική -ιος - και με περισσότερους τύπους γενικής ενικού (δείτε τα λήμματά τους)
  • τα ουδέτερα όπως λάτρις (κοινού γένους) - έχουν και περισσότερους
  • δείτε και το #κόμμι, -εως
-ι, -ιος Κατηγορία:στίμμι   2 λέξεις. 
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
περισσότεροι τύποι γενικής ενικού στο λήμμα
ονομαστική τὸ στίμμῐ τὰ στίμμη - στίμμεᾰ
      γενική τοῦ στίμμῐος τῶν στιμμέων
      δοτική τῷ στίμμει τοῖς στίμμεσῐ(ν)
    αιτιατική τὸ στίμμῐ τὰ στίμμη - στίμμεᾰ
     κλητική ὦ! στίμμῐ στίμμη - στίμμεᾰ
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  στίμμει
γεν-δοτ τοῖν  στιμμέοιν
↑

ἄστυ σῶρυ κόμμι σίναπι Επεξεργασία

για τους συντάκτες: {{grc-κλίση-'άστυ'}}
  • φωνηεντόληκτα διπλόθεμα ουδέτερα σε -ῠ ή -ῐ, γενική -εως

ΚΑΝΟΝΕΣ: δείτε στο #πόλις (θηλυκά & αρσενικά)
ΠΗΓΕΣ: #Smyth, §268-273

-υ-εως ουδέτερα -ι-εως ουδέτερα
παρλήγουσα τονισμένη: Κατηγορία:ἄστυ   3 λέξεις. 
  • ουδέτερα παροξύτονα (ἄστυ)
  • ουδέτερα προπερισπώμενα (σῶρυ)

προπαροξύτονα

  • δε βρέθηκαν
 παραλήγουσα τονισμένη Κατηγορία:κόμι   2 λέξεις. 
  • ουδέτερα παροξύτονα (κόμμι)
  • ουδέτερα προπερισπώμενα (σῶρι)

& προπαροξύτονα Κατηγορία:σίναπι   4 λέξεις. 

↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
ἀστῠ- ἀστε-
ονομαστική τὸ ἄστῠ τὰ ἄστη - ἄστεᾰ
      γενική τοῦ ἄστεως τῶν ἄστεων
      δοτική τῷ ἄστει τοῖς ἄστεσῐ(ν)
    αιτιατική τὸ ἄστῠ τὰ ἄστη - ἄστεᾰ
     κλητική ὦ! ἄστῠ ἄστη - ἄστεᾰ
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  ἄστει
γεν-δοτ τοῖν  ἀστέοιν
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
σιναπῐ- σιναπε-
ονομαστική τὸ σίναπῐ τὰ σινάπη - σινάπεᾰ
      γενική τοῦ σινάπεως τῶν σινάπεων
      δοτική τῷ σινάπει τοῖς σινάπεσῐ(ν)
    αιτιατική τὸ σίναπῐ τὰ σινάπη - σινάπεᾰ
     κλητική ὦ! σίναπῐ σινάπη - σινάπεᾰ
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  σινάπει
γεν-δοτ τοῖν  σιναπέοιν
↑

βότρυς ἰχθύς δρῦς Επεξεργασία

  • φωνηεντόληκτα μονόθεμα καταληκτικά σε -υς, -υος / -ύς, -ύος / -ῦς, -υός
  • -υς, -υος αρσενικά όπως ὁ βότρυς, τοῦ βότρυος - θηλυκά όπως ἡ λάβρυς, τῆς λάβρυος
  • -ύς (-ῦς), -ύος αρσενικά όπως ὁ ἰχθύς, τοῦ ἰχθύος - θηλυκά όπως ἡ ἰσχύς, τῆς ἰσχύος. ἡ ὀφρῦς, τῆς ὀφρύος
  • -ῦς, -υός αρσενικά όπως ὁ μῦς, τοῦ μυός - θηλυκά όπως ἡ δρῦς, τῆς δρυός - κοινού γένους όπως σῦς, συός
  • Δείτε και ουδέτερα όπως τὸ #κόνδυ, τοῦ κόνδυος, τὸ #νᾶπυ, τοῦ νάπυος

ΚΑΝΟΝΕΣ

  • αιτιατική ενικού με κατάληξη -ν αντί -α (τὸν βότρυν)
  • αιτιατική πληθυντικού με κατάληξη -ς αντί -ας (τοὺς βότρυς) αλλά συχνά και με -ας (τοὺς βότρυας)
  • κλητική ενικού χωρίς κατάληξη: ὦ βότρυ, ὦ ἰχθύ, ὦ δρῦ
  • περιπωμένη στη λήγουσα για όλους τους μονοσύλλαβους τύπους (και την αιτιατική πληθυντικού όταν τονίζεται στη λήγουσα) αντίθετα με τον κανόνα(κανονικά παίρνουν στη λήγουσα οξεία οι ασυναίρετες ονομαστικές, αιτιατικές & κλητικές) που θέλει τέτοιες ασυναίρετες καταλήξεις να παίρνουν οξεία . Παραδείγματα
    • βότρυς: θέμα βοτρῠ-
    • ἰχθύς: θέματα ἰχθῠ- (σε τρισύλλαβα) ἰχθῡ- (σε δισύλλαβα)
    • δρῦς: θέματα δρῠ- +φωνήεν & δοτική πληθυντικού. Αλλού, δρῡ-
      θέματα ῡ- σε μονοσύλλαβα, αλλιώς ῠ- σε πολυσυλλαβα

ΠΗΓΕΣ: #Smyth §269, §268

-ύς (-ῦς), -ύος Κατηγορία:ἰχθύς   10 λέξεις. 
 -υς, -υος Κατηγορία:βότρυς   8 λέξεις. 
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
ἰχθῠ- (σε τρισύλλαβα) ἰχθῡ- (σε δισύλλαβα)
ονομαστική ὁ ἰχθύς οἱ ἰχθύες
      γενική τοῦ ἰχθύος τῶν ἰχθύων
      δοτική τῷ ἰχθύῐ̈ τοῖς ἰχθύσῐ(ν)
    αιτιατική τὸν ἰχθύν τοὺς ἰχθῦς
     κλητική ὦ! ἰχθύ ἰχθύες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  ἰχθύε
γεν-δοτ τοῖν  ἰχθύοιν
Το υ στις καταλήξεις είναι βραχύ ῠ- σε τρισύλλαβα και μακρό ῡ- σε δισύλλαβα.
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
βοτρῠ-
ονομαστική ὁ βότρυς οἱ βότρυες
      γενική τοῦ βότρυος τῶν βοτρύων
      δοτική τῷ βότρυῐ̈ τοῖς βότρυσῐ(ν)
    αιτιατική τὸν βότρυν τοὺς βότρυς
     κλητική ὦ! βότρυ βότρυες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  βότρυε
γεν-δοτ τοῖν  βοτρύοιν
-ῦς -υός Κατηγορία:δρῦς   4 λέξεις. 
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
• δρῠ- +φωνήεν & δοτική πληθυντικού. Αλλού, δρῡ-

• ῡ- σε μονοσύλλαβα, αλλιώς ῠ- σε πολυσυλλαβα

ονομαστική ἡ δρῦς αἱ δρύες
      γενική τῆς δρυός τῶν δρυῶν
      δοτική τῇ δρυῐ̈́ ταῖς δρυσῐ́(ν)
    αιτιατική τὴν δρῦν τὰς δρῦς
     κλητική ὦ! δρῦ δρῦες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  δρύε
γεν-δοτ τοῖν  δρυοῖν
↑

κόνδυ νᾶπυ σίναπυ Επεξεργασία

για τους συντάκτες: {{grc-κλίση-'κόνδυ'}}
  • φωνηεντόληκτα μονόθεμα καταληκτικά ουδέτερα σε -υ, -υος
  • -υ, -υος ουδέτερα παροξύτονα όπως τὸ κόνδυ, τοῦ κόνδυος
  • -υ, -υος ουδέτερα προπερισπώμενα όπως τὸ νᾶπυ, τοῦ νάπυος
  • -υ, -υος το προπαροξύτονο τὸ σίναπυ, τοῦ σινάπυος

Παρόμοια τα ουσιαστικά όπως #βότρυς
Δείτε εκεί τους Κανόνες όπως στα #υς-υος αρσενικά και θηλυκά

Κατηγορία:κόνδυ   5 λέξεις. 
 τὸ σίναπυ, τοῦ σινάπυος
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
κονδῠ-
ονομαστική τὸ κόνδῠ τὰ κόνδῠᾰ
      γενική τοῦ κόνδῠος τῶν κονδῠ́ων
      δοτική τῷ κόνδῠῐ̈ τοῖς κόνδῠσῐ(ν)
    αιτιατική τὸ κόνδῠ τὰ κόνδῠᾰ
     κλητική ὦ! κόνδῠ κόνδῠᾰ
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  κόνδῠε
γεν-δοτ τοῖν  κονδῠ́οιν
ΕΚΚΡΕΜΟΤΗΤΑ
Δείτε και με γραφή #σίναπι
↑

Τρώς ἥρως Επεξεργασία

για τους συντάκτες: {{grc-κλίση-'Τρως'}} {{grc-κλίση-'ήρως'}}
  • φωνηεντόληκτα μονόθεμα καταληκτικά σε -ώς, ωός / -ς, ός / -ως, -ωος
  • το θέμα τους έληγε σε ωϝ
  • όπως ὁ ἥρως, τοῦ ἥρωow
  • μονοσύλλαβα όπως δμώς, θώς: όλα τα μονοσύλλαβα τονίζουν τη λήγουσα σε όλες τις γενικές και δοτικές
    !!ΕΚΤΟΣ από τη γενική πληθυντικού -ώων αντί για -ῶν (& δυϊκού, -οιν αντί για -οῖν)
    Δείτε !!#μονοσύλλαβα
  • ειδική περίπτωση ὁ ἅλς, τοῦ ἁλός με διαφορετική σημασία ως θηλυκό Κατηγορία:ἅλς
-ώς, -ωός οξύτονα Κατηγορία:Τρώς   3 λέξεις. 
 -ως, -ωος παροξύτονα Κατηγορία:ἥρως   1 λέξεις. 
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
Τρω-
ονομαστική ὁ Τρώς οἱ Τρῶες
      γενική τοῦ Τρωός τῶν Τρώων
      δοτική τῷ Τρωΐ τοῖς Τρωσῐ́(ν)
    αιτιατική τὸν Τρῶᾰ τοὺς Τρώᾰς
     κλητική ὦ! Τρώς Τρῶες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  Τρῶε
γεν-δοτ τοῖν  Τρώοιν
Εξαίρεση στον τονισμό γενικής πληθυντικού. όπως το μονοσύλλαβα με εξαιρέσεις.
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
ἡρω-
ονομαστική ὁ ἥρως οἱ ἥρωες
      γενική τοῦ ἥρωος τῶν ἡρώων
      δοτική τῷ ἥρωῐ τοῖς ἥρωσῐ(ν)
    αιτιατική τὸν ἥρωᾰ τοὺς ἥρωᾰς
     κλητική ὦ! ἥρως ἥρωες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  ἥρωε
γεν-δοτ τοῖν  ἡρώοιν
↑

αυς ευς ους Επεξεργασία

Καταληκτικά μονόθεμα σε -εύς, -αῦς, -οῦς

  • Το υ του χαρακτήρα θέματος αποβάλλεται πριν από φωνήεν (βασιλε ος'
  • η κλητική ενικού δεν έχει κατάληξη

βασιλεύς ἁλιεύς Ἀντιοχεύς Επεξεργασία

Ομάδα:βασιλεύς 128 λέξεις. 
 Παρατηρήσεις:

  • Η γενική ενικού, -έως' αντί -έος
  • Η αιτιατική πληθυντικού τοὺς βασιλέ-ᾱς (στην ελληνιστική συναντάμε κσι τοὺς βασιλεῖς)
  • 1) Το υ του χαρακτήρα θέματος αποβάλλεται πριν από φωνήεν
  • και 2) το ε που απομένει, συναιρείται με τα ε ή ι

ἁλιεύς: Όσα έχουν φωνήεν+εύς (Εὐβοεὺς, Δωριεύς, κ.λπ), συνήθως

  • το ε που απομένει, συναιρείται με τα ω ή α

Για μερικά, δε συναντάμε στα κείμενα πληθυντικό σε -ῆς, αλλά μόνον σε -εῖς (όπως στο Ἀντιοχεύς)

Το Ζεύς είναι μεταπλαστό.

Κατηγορία:βασιλεύς-έως   52 λέξεις. 
 Κατηγορία:ἁλιεύς-έως   24 λέξεις. 
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
ονομαστική ὁ βασιλεύς οἱ βασιλεῖς - βασιλῆς*
      γενική τοῦ βασιλέως τῶν βασιλέων
      δοτική τῷ βασιλεῖ τοῖς βασιλεῦσῐ(ν)
    αιτιατική τὸν βασιλέᾱ τοὺς βασιλέᾱς
     κλητική ὦ! βασιλεῦ βασιλεῖς - βασιλῆς*
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  βασιλῆ1 ή βασιλεῖ2
γεν-δοτ τοῖν  βασιλέοιν
* αττικός τύπος
1 όπως στη Γραμματική του Smyth
2 όπως στη Γραμματική Γυμνασίου-Λυκείου Οικονόμου.
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
ονομαστική ὁ Ἀντιοχεύς οἱ Ἀντιοχεῖς
      γενική τοῦ Ἀντιοχέως τῶν Ἀντιοχέων
      δοτική τῷ Ἀντιοχεῖ τοῖς Ἀντιοχεῦσῐ(ν)
    αιτιατική τὸν Ἀντιοχέᾱ τοὺς Ἀντιοχέᾱς
     κλητική ὦ! Ἀντιοχεῦ Ἀντιοχεῖς
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  Ἀντιοχεῖ
γεν-δοτ τοῖν  Ἀντιοχέοιν
Δεν καταγράφονται καταλήξεις πληθυντικού σε -ῆς.
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
ονομαστική ὁ ἁλιεύς οἱ ἁλιεῖς - ἁλιῆς*
      γενική τοῦ ἁλιέως
& ἁλιῶς 		τῶν ἁλιέων
& ἁλιῶν
      δοτική τῷ ἁλιεῖ τοῖς ἁλιεῦσῐ(ν)
    αιτιατική τὸν ἁλιέᾱ
& ἁλιᾶ 		τοὺς ἁλιέᾱς
& ἁλιᾶς
     κλητική ὦ! ἁλιεῦ ἁλιεῖς - ἁλιῆς*
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  ἁλιῆ1 ή ἁλιεῖ2
γεν-δοτ τοῖν  ἁλιέοιν
Κλίνεται όπως το βασιλεύς με επιπλέον συνηρημένους τύπους.
* αττικός τύπος
1 όπως στη Γραμματική του Smyth
2 όπως στη Γραμματική Γυμνασίου-Λυκείου Οικονόμου.
↑

γραῦς ναῦς βοῦς Επεξεργασία

για τους συντάκτες: οι ομώνυμες κλίσεις τους

Θέματα που λήγουν σε -αυ και -ου

  • -αῦς, -αός Το μοναδικό γραῦς
  • -αῦς, -εώς η ναῦς
  • -οῦς, -οός το βοῦς που είναι κοινού γένους
    • και ποικιλία χοῦς που κρατάει ασυναίρετες τις αιτιατικές του.

Ετούτο το -οῦς δεν είναι το συνηρημένο δευτερόκλιτο #πλοῦς από πλόος

Κατηγορία:γραῦς-αός   1 λέξεις. 
 Κατηγορία:ναῦς-εώς   0 λέξεις. 
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
ονομαστική ἡ γραῦς αἱ γρᾶες
      γενική τῆς γρᾱός τῶν γρᾱῶν
      δοτική τῇ γρᾱΐ ταῖς γραυσῐ́(ν)
    αιτιατική τὴν γραῦν τὰς γραῦς
     κλητική ὦ! γραῦ γρᾶες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  γρᾶε
γεν-δοτ τοῖν  γρᾱοῖν
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
ονομαστική ἡ ναῦς αἱ νῆες
      γενική τῆς νεώς τῶν νεῶν
      δοτική τῇ νηΐ ταῖς ναυσῐ́(ν)
    αιτιατική τὴν ναῦν τὰς ναῦς
     κλητική ὦ! ναῦ νῆες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  νῆε
γεν-δοτ τοῖν  νεοῖν
Κατηγορία:βοῦς-οός   2 λέξεις. 
 ΕΚΚΡΕΜΟΤΗΤΑ Κατηγορία:χοῦς και με αιτιατική χόα?
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
ονομαστική ὁ/ἡ βοῦς οἱ/αἱ βόες
      γενική τοῦ/τῆς βοός τῶν βοῶν
      δοτική τῷ/τῇ βοΐ τοῖς/ταῖς βουσῐ́(ν)
    αιτιατική τὸν/τὴν βοῦν τοὺς/τὰς βοῦς
     κλητική ὦ! βοῦ βόες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  βόε
γεν-δοτ τοῖν  βοοῖν
χοῦς] (τριπλή κλίση βλ. και ῥοῦς
↑

ἠχώ λεχώ Επεξεργασία

για τους συντάκτες: {{grc-κλίση-'ηχώ'}}


  • (Χρειάζεται Οι εξηγήσεις για όλες τις συναιρέσεις)
-ώ, -οῦς

θέματα ἠχω-, ἠχο-

  • τῆς ἠχό-ος > ἠχοῦς / αἰδόος > αἰδοῦς
    τῇ ἠχό-ι   > ἠχοῖ
    τὴν ἠχό-α > ἠχώ
Κατηγορία:ἠχώ   19 λέξεις. 

χωρίς ενικό όπως ἡ ηχώ, τῆς ηχοῦς
όπως ἡ πειθώ, τῆς πειθόος & τῆς πειθοῦς

  • το Μορμώ και με ασυναίρετο τύπο
 Κατηγορία:λεχώ   1 λέξεις. 

και με τύπους στον πληθυντικό όπως ἡ λεχώ, τῆς λεχοῦς & μεταγενέστερος πληθυντικός κατά τη 2η κλίση.

↓ πτώσεις       ενικός      
ἠχω-, ἠχο-
ονομαστική ἡ ἠχώ
      γενική τῆς ἠχοῦς
      δοτική τῇ ἠχοῖ
    αιτιατική τὴν ἠχώ
     κλητική ὦ! ἠχοῖ
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
ονομαστική ἡ λεχώ αἱ λεχοί
      γενική τῆς λεχόος > λεχοῦς
      δοτική τῇ λεχοῖ
    αιτιατική τὴν λεχώ τὰς λεχούς
     κλητική ὦ! λεχοῖ
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ  
γεν-δοτ  
Μεταγενέστεροι τύποι πληθυντικού κατά τη 2η κλίση.
↑

Συμφωνόληκτα Επεξεργασία

Αφωνόληκτα Επεξεργασία

Αφωνόληκτα οξύτονα Επεξεργασία

για τους συντάκτες: {{grc-κλίση-'γυψ'}}
οξύτονα μονόθεμα αφωνόληκτα αρσενικά ή θηλυκά, με χαρακτήρα θέματος (ο τελευταίος φθόγγος του θέματος)
άφωνο σύμφωνο (π-β-φ, τ-δ-θ, κ-γ-χ). Η γενική ενικού, πάντα σε -ός
  • με χαρακτήρα θέματος (ο τελευταίος φθόγγος του θέματος) αφωνόληκτο σύφμωνο
  • η γενική ενικού, πάντα σε -ός
  • έχουν το φωνήεν, είτε μακρό (ή δίφθογγο), είτε βραχύ - όταν υπάρχει μακρό, η αιτιατικές, η ονομαστική & κλητική πληθυντικού περισπώνται, αν υπάρχει βραχύ, οξύνονται

Δείτε #Μονοσύλλαβα για τους κανόνες τονισμού.

παράδειγμα με θέμα σε -π
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
γῡπ-
ονομαστική ὁ γύψ οἱ γῦπες
      γενική τοῦ γυπός τῶν γυπῶν
      δοτική τῷ γυπῐ́ τοῖς γυψῐ́(ν)
    αιτιατική τὸν γῦπᾰ τοὺς γῦπᾰς
     κλητική ὦ! γύψ γῦπες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  γῦπε
γεν-δοτ τοῖν  γυποῖν
Το δίχρονο φωνήεν της παραλήγουσας είναι μακρό.
3η κλίση, Κατηγορία 'γύψ' όπως «γύψ» - Παράρτημα:Ουσιαστικά
παράδειγμα με θέμα σε -γ
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
φλογ-
ονομαστική ἡ φλόξ αἱ φλόγες
      γενική τῆς φλογός τῶν φλογῶν
      δοτική τῇ φλογῐ́ ταῖς φλοξῐ́(ν)
    αιτιατική τὴν φλόγᾰ τὰς φλόγᾰς
     κλητική ὦ! φλόξ φλόγες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  φλόγε
γεν-δοτ τοῖν  φλογοῖν

ψ < π-β-φ

ς < τ-δ-θ

  • -τ, -τός (φεύγει το ταυ στη δοτική πληθυντικού)
  • -'ς, -_τός Κατηγορία:θής   3 λέξεις. 
    • -ής, -ητός
      όπως ὁ θής, τοῦ θητός, τοῖς θησί
    • -ώς, -ωτός
      κλίνεται και όπως το #αἰδώς: ὁ χρώς, τοῦ χρωτός, τοῖς χρωσί που υπάγεται στα (ανώμαλα) λόγω της αττικόκλιτης δοτικής ενικού χρῷ

ξ < κ-γ-χ

↑


Αφωνόληκτα βαρύτονα Επεξεργασία

για τους συντάκτες: {{grc-κλίση-'φύλαξ'}}
Βαρύτονα αφωνόληκτα αρσενικά ή θηλυκά, με χαρακτήρα θέματος (ο τελευταίος φθόγγος του θέματος)
άφωνο σύμφωνο (π-β-φ, τ-δ-θ, κ-γ-χ). Η γενική ενικού, πάντα σε -ος
παράδειγμα με χαρακτήρα π
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
κωνωπ-
ονομαστική ὁ κώνωψ οἱ κώνωπες
      γενική τοῦ κώνωπος τῶν κωνώπων
      δοτική τῷ κώνωπῐ τοῖς κώνωψῐ(ν)
    αιτιατική τὸν κώνωπᾰ τοὺς κώνωπᾰς
     κλητική ὦ! κώνωψ κώνωπες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  κώνωπε
γεν-δοτ τοῖν  κωνώποιν
παράδειγμα των -δι- με αιτιατική -ιν, κλητική -ι!!
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
ἐριδ-
ονομαστική ἡ ἔρις αἱ ἔριδες
      γενική τῆς ἔριδος τῶν ἐρίδων
      δοτική τῇ ἔριδῐ ταῖς ἔρισῐ(ν)
    αιτιατική τὴν ἔριν τὰς ἔριδᾰς
     κλητική ὦ! ἔρι ἔριδες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  ἔριδε
γεν-δοτ τοῖν  ἐρίδοιν
3η κλίση, Κατηγορία 'ἔρις' όπως «ἔρις» - Παράρτημα:Ουσιαστικά
παράδειγμα με χαρακτήρα τ
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
ἐρωτ-
ονομαστική ὁ ἔρως οἱ ἔρωτες
      γενική τοῦ ἔρωτος τῶν ἐρώτων
      δοτική τῷ ἔρωτῐ τοῖς ἔρωσῐ(ν)
    αιτιατική τὸν ἔρωτᾰ τοὺς ἔρωτᾰς
     κλητική ὦ! ἔρως ἔρωτες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  ἔρωτε
γεν-δοτ τοῖν  ἐρώτοιν
3η κλίση, Κατηγορία 'ἔρως' όπως «ἔρως» - Παράρτημα:Ουσιαστικά
παράδειγμα με χαρακτήρα κ
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
φυλακ-
ονομαστική ὁ φύλαξ οἱ φύλακες
      γενική τοῦ φύλακος τῶν φυλάκων
      δοτική τῷ φύλακῐ τοῖς φύλαξῐ(ν)
    αιτιατική τὸν φύλακᾰ τοὺς φύλακᾰς
     κλητική ὦ! φύλαξ φύλακες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  φύλακε
γεν-δοτ τοῖν  φυλάκοιν
3η κλίση, Κατηγορία 'φύλαξ' όπως «φύλαξ» - Παράρτημα:Ουσιαστικά

χειλικόληκτα καταληκτικά μονόθεμα βαρύτονα (δείτε και οξύτονα στην κλίση #γύψ)

οδοντικόληκτα καταληκτικά μονόθεμα βαρύτονα (δείτε και οξύτονα όπως #πατρίς)

ουρανικόληκτα καταληκτικά μονόθεμα

Παρατηρήσεις στην κλίση 'φύλαξ':
Εξαιρέσεις στην αιτιατική ενικού (§247 #Smyth) των -ις, -ιδ
Όλα τα βαρύτονα τριτόκλιτα σε -ις με -ιδ- στο θέμα, έχουν

  • αιτιατική ενικού σε -ιν (τὴν ἔριν), τὴν Άρτεμιν (μερικά έχουν και την κανονική σε -ιδα)

Εξαιρέσεις στην κλητική ενικού (§249 #Smyth) των -ις, -ιδ

  • κλητική ενικού σε -ι ὦ ἔρι, ὦ Ἄρτεμι
  • !! Όμως τα σύνθετα σε -παις με γενική -παιδος όπως το ἄπαις, έχουν την αιτιατική όπως το παῖς -παιδα και την κλητική -παι

Με δύο θέματα:

  • η ἀλώπηξ, αλλά ἀλώπεκ- στις πτώσεις εκτός από ονομαστική & κλητική ενικού.
και άλλα παραδείγματα
Παράδειγμα: με μεταπλασμό του θέματος
 Παράδειγμα: Κατηγορία:ἔρις-δος προπαροξύτονο
 ή προπερισπώμενο
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
ἀλωπκ- ἀλωπεκ-
ονομαστική ἡ ἀλώπηξ αἱ ἀλώπεκες
      γενική τῆς ἀλώπεκος τῶν ἀλωπέκων
      δοτική τῇ ἀλώπεκῐ ταῖς ἀλώπεξῐ(ν)
    αιτιατική τὴν ἀλώπεκᾰ τὰς ἀλώπεκᾰς
     κλητική ὦ! ἀλώπηξ ἀλώπεκες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  ἀλώπεκε
γεν-δοτ τοῖν  ἀλωπέκοιν
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
Ἀρτεμιδ-
ονομαστική ἡ Ἄρτεμις αἱ Ἀρτέμιδες
      γενική τῆς Ἀρτέμιδος τῶν Ἀρτεμίδων
      δοτική τῇ Ἀρτέμιδῐ ταῖς Ἀρτέμισῐ(ν)
    αιτιατική τὴν Ἄρτεμιν τὰς Ἀρτέμιδᾰς
     κλητική ὦ! Ἄρτεμι Ἀρτέμιδες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  Ἀρτέμιδε
γεν-δοτ τοῖν  Ἀρτεμίδοιν
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
Ἰσιδ-
ονομαστική ἡ Ἶσις αἱ Ἴσιδες
      γενική τῆς Ἴσιδος τῶν Ἰσίδων
      δοτική τῇ Ἴσιδῐ ταῖς Ἴσισῐ(ν)
    αιτιατική τὴν Ἶσιν τὰς Ἴσιδᾰς
     κλητική ὦ! Ἶσι Ἴσιδες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  Ἴσιδε
γεν-δοτ τοῖν  Ἰσίδοιν
↑
νεοθήξ ἀπορρώξ Επεξεργασία
για τους συντάκτες: {{grc-κλίση-'νεοθήξ'}}


ουρανικόληκτα με -γ- καταληκτικά μονόθεμα οξύτονα
-ήξ, -ῆγος Κατηγορία:νεοθήξ   1 λέξεις. 
όπως ὁ/ἡ νεοθήξ, τοῦ/τῆς νεοθῆγος
 -ώξ, -ῶγος Κατηγορία:ἀπορρώξ   1 λέξεις. 
όπως ὁ/ἡ ἀπορρώξ, τοῦ/τῆς ἀπορρῶγος
Σημείωση: Στο Βικιλεξικό το ρρ γράφεται χωρίς πνεύματα (ῤῥ)
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
νεοθηγ-
ονομαστική ὁ νεοθήξ οἱ νεοθῆγες
      γενική τοῦ νεοθῆγος τῶν νεοθήγων
      δοτική τῷ νεοθῆγῐ τοῖς νεοθῆξῐ(ν)
    αιτιατική τὸν νεοθῆγᾰ τοὺς νεοθῆγᾰς
     κλητική ὦ! νεοθήξ νεοθῆγες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  νεοθῆγε
γεν-δοτ τοῖν  νεοθῆγοιν
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
ἀπορρωγ-
ονομαστική ὁ ἀπορρώξ οἱ ἀπορρῶγες
      γενική τοῦ ἀπορρῶγος τῶν ἀπορρώγων
      δοτική τῷ ἀπορρῶγῐ τοῖς ἀπορρῶξῐ(ν)
    αιτιατική τὸν ἀπορρῶγᾰ τοὺς ἀπορρῶγᾰς
     κλητική ὦ! ἀπορρώξ ἀπορρῶγες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  ἀπορρῶγε
γεν-δοτ τοῖν  ἀπορρῶγοιν
↑

Οδοντικόληκτα με -ντ Επεξεργασία

Παρατηρήσεις
Η κλητική ενικού των οδοντικόληκτων με θέμα σε -ντ

  • στα βαρύτονα (που δεν τονίζονται στη λήγουσα) -ας, -αντος & -ων, -οντος κρατάει το νι και αποβάλλει το ταυ.
    π.χ. γεροντ- ὁ #γέρων, ὦ γέρον!
    Αιαντ-ς ὁ Αἴας, ὦ Αἶαν!
    γιγαντ-ς ὁ Γίγας, ὦ Γίγαν!
  • Όλα τα άλλα, έχουν την κλητική ίδια με την ονομαστική πτώση
    ιμαντ-ς ὁ #ἱμάς, ὦ ἱμάς!
    οδοντ-ς ὁ #ὀδούς, ὦ ὀδούς!
    πλακοεντσ-ς ὁ #πλακοῦς, ὦ πλακοῦς!

Το #Ξενοφῶν, ὦ Ξενοφῶν! προέρχεται από συναίρεση Ξενοφάων (Ξενοφαοντ-)

ἱμάς γίγας Επεξεργασία
για τους συντάκτες: {{grc-κλίση-'ιμάς'}} {{grc-κλίση-'γίγας'}}

Δείτε και τις #Παρατηρήσεις

οδοντικόληκτα με -ντ καταληκτικά. μονόθεμα, οξύτονα οδοντικόληκτα με -ντ καταληκτικά, μονόθεμα, βαρύτονα
-άς, -άντος Κατηγορία:ἱμάς-άντος   4 λέξεις. 

όπως ἱμάς < ἱμαντ-ς, ἱμάντ-ος

-ας, -αντος Κατηγορία:γίγας-αντος   7 λέξεις. 
  • προσοχή στην κλητική ενικού: με βραχεία παραλήγουσα οξύνεται, (ὦ ἐλέφαν, ὦ Γίγαν, με μακρά περισπάται, ὦ Αἶαν!
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
ἱμαντ-
ονομαστική ὁ ἱμάς οἱ ἱμάντες
      γενική τοῦ ἱμάντος τῶν ἱμάντων
      δοτική τῷ ἱμάντῐ τοῖς ἱμάσῐ(ν)
    αιτιατική τὸν ἱμάντᾰ τοὺς ἱμάντᾰς
     κλητική ὦ! ἱμάς ἱμάντες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  ἱμάντε
γεν-δοτ τοῖν  ἱμάντοιν
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
Γῐγᾰντ-
ονομαστική ὁ Γίγᾱς οἱ Γίγᾰντες
      γενική τοῦ Γίγᾰντος τῶν Γιγᾰ́ντων
      δοτική τῷ Γίγᾰντῐ τοῖς Γίγᾰσῐ(ν)
    αιτιατική τὸν Γίγᾰντᾰ τοὺς Γίγᾰντᾰς
     κλητική ὦ! Γίγᾰν Γίγᾰντες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  Γίγᾰντε
γεν-δοτ τοῖν  Γιγᾰ́ντοιν
Το δίχρονο φωνήεν της παραλήγουσας είναι βραχύ.
↑

γέρων Ξενοφῶν Επεξεργασία
για τους συντάκτες: {{grc-κλίση-'γέρων'}} {{grc-κλίση-'Ξενοφών'}}

Δείτε και τις #Παρατηρήσεις

-ων, -οντος Κατηγορία:γέρων   15 λέξεις. 
οδοντικόληκτα ακατάληκτα διπλόθεμα βαρύτονα 		-ῶν, -ῶντος Κατηγορία:Ξενοφῶν   5 λέξεις.  κύρια ονόματα
οδοντικόληκτα συνηρημένα διπλόθεμα ακατάληκτα
με συναίρεση -άων > -ῶν, -άοντος > -ῶντος

Επίσης, -ών, -ῶντος Κατηγορία:Σολομών   1 λέξεις. 
ελληνιστικά κύρια ονόματα

↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
γεροντ-
ονομαστική ὁ γέρων οἱ γέροντες
      γενική τοῦ γέροντος τῶν γερόντων
      δοτική τῷ γέροντῐ τοῖς γέρουσῐ(ν)
    αιτιατική τὸν γέροντᾰ τοὺς γέροντᾰς
     κλητική ὦ! γέρον γέροντες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  γέροντε
γεν-δοτ τοῖν  γερόντοιν
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
Ξενοφάοντ- > -ῶντ(ος)
ονομαστική ὁ Ξενοφῶν οἱ Ξενοφῶντες
      γενική τοῦ Ξενοφῶντος τῶν Ξενοφώντων
      δοτική τῷ Ξενοφῶντῐ τοῖς Ξενοφῶσῐ(ν)
    αιτιατική τὸν Ξενοφῶντᾰ τοὺς Ξενοφῶντᾰς
     κλητική ὦ! Ξενοφῶν Ξενοφῶντες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  Ξενοφῶντε
γεν-δοτ τοῖν  Ξενοφώντοιν
κορυφή σελίδας - top of page

-ον, -οντος ουσιαστικομποιημένη μετοχή, ουδέτερο Κατηγορία:μέλλον   0 λέξεις. 

όπως μέλλον, -οντος

ΕΚΚΡΕΜΟΤΗΤΑ

↑
ὀδούς κυνόδους Επεξεργασία
για τους συντάκτες: {{grc-κλίση-'οδούς'}} {{grc-κλίση-'κυνόδους'}}

Δείτε και τις #Παρατηρήσεις

-ούς, -όντος Κατηγορία:ὀδούς   1 λέξεις. 
οδοντικόληκτα μονόθεμα καταληκτικά 		-ους, -οντος Κατηγορία:κυνόδους   3 λέξεις. 
σύνθετα του ὀδούς
πολλά κοινού γένους ως διγενή μονοκατάληκτα επίθετα
δείτε και το επίθετο #χαυλιόδους
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
ὀδοντ-
ονομαστική ὁ ὀδούς οἱ ὀδόντες
      γενική τοῦ ὀδόντος τῶν ὀδόντων
      δοτική τῷ ὀδόντῐ τοῖς ὀδοῦσῐ(ν)
    αιτιατική τὸν ὀδόντᾰ τοὺς ὀδόντᾰς
     κλητική ὦ! ὀδούς ὀδόντες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  ὀδόντε
γεν-δοτ τοῖν  ὀδόντοιν
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
κυνοδοντ-
ονομαστική ὁ κυνόδους οἱ κυνόδοντες
      γενική τοῦ κυνόδοντος τῶν κυνοδόντων
      δοτική τῷ κυνόδοντῐ τοῖς κυνόδουσῐ(ν)
    αιτιατική τὸν κυνόδοντᾰ τοὺς κυνόδοντᾰς
     κλητική ὦ! κυνόδους κυνόδοντες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  κυνόδοντε
γεν-δοτ τοῖν  κυνοδόντοιν
↑
πλακοῦς Επεξεργασία
για τους συντάκτες: {{grc-κλίση-'πλακούς'}}

Δείτε και τις #Παρατηρήσεις

-οῦς, -ούντος < θέμα: -οεντ- Κατηγορία:πλακοῦς   3 λέξεις. 
οδοντικόληκτα μονόθεμα καταληκτικά
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
πλακοεντ-
ονομαστική ὁ πλακοῦς οἱ πλακοῦντες
      γενική τοῦ πλακοῦντος τῶν πλακούντων
      δοτική τῷ πλακοῦντῐ τοῖς πλακοῦσῐ(ν)
    αιτιατική τὸν πλακοῦντᾰ τοὺς πλακοῦντᾰς
     κλητική ὦ! πλακοῦς πλακοῦντες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  πλακοῦντε
γεν-δοτ τοῖν  πλακούντοιν
↑

Οδοντικόληκτα με -δ Επεξεργασία

Δείτε

πούς πρόπους Επεξεργασία
για τους συντάκτες: {{grc-κλίση-'πρόπους'}}


-ούς, -οδός Κατηγορία:πούς   1 λέξεις. 
οδοντικόληκτα μονόθεμα ακατάληκτα οξύτονα
 -ους, -οδος Κατηγορία:πρόπους   6 λέξεις. 
οδοντικόληκτα μονόθεμα ακατάληκτα
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
ποδ-
ονομαστική ὁ πούς οἱ πόδες
      γενική τοῦ ποδός τῶν ποδῶν
      δοτική τῷ ποδῐ́ τοῖς ποσῐ́(ν)
    αιτιατική τὸν πόδᾰ τοὺς πόδᾰς
     κλητική ὦ! πούς πόδες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  πόδε
γεν-δοτ τοῖν  ποδοῖν
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
προποδ-
ονομαστική ὁ πρόπους οἱ πρόποδες
      γενική τοῦ πρόποδος τῶν προπόδων
      δοτική τῷ πρόποδῐ τοῖς πρόποσῐ(ν)
    αιτιατική τὸν πρόποδᾰ τοὺς πρόποδᾰς
     κλητική ὦ! πρόπους πρόποδες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  πρόποδε
γεν-δοτ τοῖν  προπόδοιν
↑

Οδοντικόληκτα οξύτονα Επεξεργασία

πατρίς δεκάς χλαμύς Επεξεργασία
για τους συντάκτες: {{grc-κλίση-'πατρίς'}}
※ νέα ελληνικά
#όπως «ελπίδα»

-ς -δος οδοντικόληκτα με 'δ', μονόθεμα, καταληκτικά, οξύτονα

Τριτόκλιτα οξύτονα με χαρακτήρα δ συνήθως με βραχύ φωνήεν, συνήθως θηλυκά.

  • σε -...ς, γενική -...δος

Η ονομαστική δημιουργείται με δς > σς > ς.

Οι εκδοχές για την κλητική ενικού των -ίς -ίδος:

  • Κατά τη Γραμματική του Smyth, η κλητική ενικού χωρίς το -ς' Δίνει ὦ ἐλπί και γράφει στην §249.a «The vocative is the same as the nominative: a. In stems ending in a stop consonant (except those in ιτ, ιδ, ι_θ; ντ in nouns)»
  • Ο Σταματάκος στη Γραμματική του: Στον πίνακα κλίσης έχει το ἐλπίς αλλά δεν αναγράφεται η κλητική. Τη σχολιάζει όμως στη σημείωση §57.4. «Η Κλητική των ανωτέρω παρατιθεμένων παραδειγμάτων ταυτίζεται προς την Ονομαστικήν. Συνήθως διδάσκεται ότι τοιαύτη είναι η Κλητική των οξυτονουμένων ουσιαστικών, και δή θεμάτων ουρανικολήκτων και χειλικολήτκων.»
  • Και πράγματι στα νέα αλλά και στα παλιότερα σχολικά βιβλία διδάσκεται η κλητική όμοια με την ονομαστική, με τους εξής κανόνες όπως τους έχει διατυπώσει στη Γραμματική του ο Τζάρτζανος §82.2.α.
    • η κλητική σε -ι (όχι -ις όπως η ονομαστική), για βαρύτονα(που δεν τονίζονται στη λήγουσα) όπως ἔρις, κλητ. ὦ ἔρι.
    • Για όσα τονίζονται στη λήγουσα, η κλητική ενικού είναι ίδια με την ονομαστική ενικού.

Δεν βρίσκουμε παρατηρήσεις για τα -ύς, -άς.

-ίς, -ίδος Κατηγορία:πατρίς   184 λέξεις. 
όπως ἡ πατρίς, τῆς πατρίδος, αλλά και -ίς-ῖδος όπως ἡ σφραγίς   26 λέξεις.  όπως ἡ σφραγίς, τῆς σφραγῖδος
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
ονομαστική ἡ πατρίς αἱ πατρίδες
      γενική τῆς πατρίδος τῶν πατρίδων
      δοτική τῇ πατρίδῐ ταῖς πατρίσῐ(ν)
    αιτιατική τὴν πατρίδᾰ τὰς πατρίδᾰς
     κλητική ὦ! πατρίς* πατρίδες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  πατρίδε
γεν-δοτ τοῖν  πατρίδοιν
Με βραχύ γιώτα στο θέμα -ίς -ίδος.
* Κατά τη Γραμματική του Smyth, η κλητική ενικού χωρίς το -ς

Θηλυκά.

  • σε -ίς, γενική -ίδος (με βραχύ γιώτα τα περισσότερα)
  • σε -ίς, -ῖδος Λιγοστά, με μακρό γιώτα.
  • με διπλή προσωδία -ίδος & -ῖδος όπως 'κεραμίς'
  • με διπλή προσωδία -ῖδος & -ίδος όπως 'καρίς'
  • σε -ίς, -ῖδος πληθυντικός -ίδες ἡ ἁρπίς

Παρατηρήσεις

  • Μερικά όπως το Ἑλληνίς, περιγράφονται ως επίθετα μονογενή και μονοκατάληκτα, σε φράσεις όπως «Ἑλληνὶς γυνή»


!! Εξαιρέσεις:

-ύς, -ύδος Κατηγορία:χλαμύς 4 λέξεις. 
όπως ἡ χλαμύς, τῆς χλαμύδος, και σπανιότερα -ύς, -ῦδος όπως ἡ δαγύς, τῆς δαγῦδος
δείτε και προπαροξύτονα όπως #νέηλυς
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
ονομαστική ἡ χλαμύς αἱ χλαμύδες
      γενική τῆς χλαμύδος τῶν χλαμύδων
      δοτική τῇ χλαμύδῐ ταῖς χλαμύσῐ(ν)
    αιτιατική τὴν χλαμύδᾰ τὰς χλαμύδᾰς
     κλητική ὦ! χλαμύς χλαμύδες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  χλαμύδε
γεν-δοτ τοῖν  χλαμύδοιν
Με βραχύ ύψιλον στο θέμα -ύς, -ύδος.

Θηλυκά.

  • σε -ύς, γενική -ύδος με βραχύ ύψιλον.
  • σε -ύς, γενική -ῦδος με μακρό ύψιλον: ἡ δαγύς, τῆς δαγῦδος (ελληνιστικό).
-άς, -άδος Κατηγορία:δεκάς 45 λέξεις. 
όπως ἡ δεκάς, τῆς δεκάδος
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
ονομαστική ἡ δεκάς αἱ δεκάδες
      γενική τῆς δεκάδος τῶν δεκάδων
      δοτική τῇ δεκάδῐ ταῖς δεκάσῐ(ν)
    αιτιατική τὴν δεκάδᾰ τὰς δεκάδᾰς
     κλητική ὦ! δεκάς δεκάδες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  δεκάδε
γεν-δοτ τοῖν  δεκάδοιν
Με βραχύ άλφα στο θέμα -άς, -άδος.
 

Θηλυκά.

  • Και μερικά κοινού γένους όπως το φυγάς. Στις Γραμματικές περιγράφονται ως επίθετα διγενή και μονοκατάληκτα
  • σε -άς, γενική -άδος με βραχύ άλφα
  • Δεν βρέθηκαν παραδείγματα με μακρό άλφα
↑
προβλής ἱδρώς Επεξεργασία
για τους συντάκτες: {{grc-κλίση-'προβλής'}}{{grc-κλίση-'ιδρώς'}}


οδοντικόληκτα με τ καταληκτικά μονόθεμα
-ής, -ῆτος Κατηγορία:προβλής   10 λέξεις. 
όπως ὁ προβλής, τοῦ προβλῆτος

Δείτε και τα -ης, -ητος #τάπης, τάπητος

-ως, -ῶτος Κατηγορία:ἱδρώς   3 λέξεις. 
όπως ὁ ἱδρώς, τοῦ ἱδρῶτος

Δείτε και τα -ως, -ωτος #ἔρως, ἔρωτος

αρσενικό ή θηλυκό
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
προβλητ-
ονομαστική ὁ
ἡ 		προβλής οἱ
αἱ 		προβλῆτες
      γενική τοῦ
τῆς 		προβλῆτος τῶν προβλήτων
      δοτική τῷ
τῇ 		προβλῆτῐ τοῖς
ταῖς 		προβλῆσῐ(ν)
    αιτιατική τὸν
τὴν 		προβλῆτᾰ τοὺς
τὰς 		προβλῆτᾰς
     κλητική ὦ! προβλής προβλῆτες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  προβλῆτε
γεν-δοτ τοῖν  προβλήτοιν
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
ἱδρωτ-
ονομαστική ὁ ἱδρώς οἱ ἱδρῶτες
      γενική τοῦ ἱδρῶτος τῶν ἱδρώτων
      δοτική τῷ ἱδρῶτῐ τοῖς ἱδρῶσῐ(ν)
    αιτιατική τὸν ἱδρῶτᾰ τοὺς ἱδρῶτᾰς
     κλητική ὦ! ἱδρώς ἱδρῶτες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  ἱδρῶτε
γεν-δοτ τοῖν  ἱδρώτοιν
↑

Οδοντικόληκτα βαρύτονα Επεξεργασία

νέηλυς Επεξεργασία
για τους συντάκτες: {{grc-κλίση-'νέηλυς'}}

Προπαροξύτονα σε -υς, γενική -υδος. (Αντίστοιχα οξύτονα: #χλαμύς)
Δείτε και τα αντίστοιχα επίθετα όπως «ἔπηλυς»

-ῠς, -ῠδος Κατηγορία:νέηλυς   1 λέξεις. 
όπως ὁ/ἡ νέηλυς, τοῦ/τῆς νεήλυδος
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
νεηλῠδ-
ονομαστική ὁ/ἡ νέηλυς οἱ/αἱ νεήλυδες
      γενική τοῦ/τῆς νεήλυδος τῶν νεηλύδων
      δοτική τῷ/τῇ νεήλυδῐ τοῖς/ταῖς νεήλυσῐ(ν)
    αιτιατική τὸν/τὴν νεήλυδᾰ τοὺς/τὰς νεήλυδᾰς
     κλητική ὦ! νέηλυς νεήλυδες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  νεήλυδε
γεν-δοτ τοῖν  νεηλύδοιν

Οδοντικόληκτα ουδέτερα Επεξεργασία

κτῆμα ὄνομα γάλα Επεξεργασία
για τους συντάκτες: {{grc-κλίση-'κτήμα'}} {{grc-κλίση-'γάλα'}}

Ουδέτερα οδοντικόληκτα ακατάλητκα μονόθεμα

Κατηγορία:κτῆμα   59 λέξεις. 
 Κατηγορία:ὄνομα   99 λέξεις. 
 Κατηγορία:γάλα   4 λέξεις. 
  • τὸ γάλα (η λέξη, και με περισσότερους τύπους)
  • και τα σύνθετά του
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
ονομαστική τὸ κτῆμᾰ τὰ κτήμᾰτᾰ
      γενική τοῦ κτήμᾰτος τῶν κτημᾰ́των
      δοτική τῷ κτήμᾰτῐ τοῖς κτήμᾰσῐ(ν)
    αιτιατική τὸ κτῆμᾰ τὰ κτήμᾰτᾰ
     κλητική ὦ! κτῆμᾰ κτήμᾰτᾰ
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  κτήμᾰτε
γεν-δοτ τοῖν  κτημᾰ́τοιν
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
ονομαστική τὸ ὄνομᾰ τὰ ὀνόμᾰτᾰ
      γενική τοῦ ὀνόμᾰτος τῶν ὀνομᾰ́των
      δοτική τῷ ὀνόμᾰτῐ τοῖς ὀνόμᾰσῐ(ν)
    αιτιατική τὸ ὄνομᾰ τὰ ὀνόμᾰτᾰ
     κλητική ὦ! ὄνομᾰ ὀνόμᾰτᾰ
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  ὀνόμᾰτε
γεν-δοτ τοῖν  ὀνομᾰ́τοιν
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
ονομαστική τὸ γάλᾰ τὰ γάλᾰκτᾰ
      γενική τοῦ γάλᾰκτος τῶν γαλᾰ́κτων
      δοτική τῷ γάλᾰκτῐ τοῖς γάλᾰξῐ(ν)
    αιτιατική τὸ γάλᾰ τὰ γάλᾰκτᾰ
     κλητική ὦ! γάλᾰ γάλᾰκτᾰ
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  γάλᾰκτε
γεν-δοτ τοῖν  γαλᾰ́κτοιν
↑

Ημιφωνόληκτα Επεξεργασία

Ενρινόληκτα Επεξεργασία

μήν Ἕλλην Επεξεργασία
για τους συντάκτες: {{grc-κλίση-'γυψ'}} {{grc-κλίση-'κώδων'}}
  • ενρινόληκτα μόνοθεμα ακατάληκτα σε -ήν, -ηνός οξύτονα
    ὁ μήν, τοῦ μηνός, οἱ μῆνες, τῶν μηνῶν
    αρχικά είχε θέμα μηνσ-
  • ενρινόληκτα μόνοθεμα ακατάληκτα σε -ην, -ηνος παροξύτονα
    αρσενικά: ὁ Ἕλλην, τοῦ Ἕλληνος

Δείτε και τα -ων, -ωνος όπως #κώδων

Κατηγορία:μήν   3 λέξεις. 
 Κατηγορία:Ἕλλην   2 λέξεις. 
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
μην- αρχικά: μηνσ-
ονομαστική ὁ μήν οἱ μῆνες
      γενική τοῦ μηνός τῶν μηνῶν
      δοτική τῷ μηνῐ́ τοῖς μησῐ́(ν)
    αιτιατική τὸν μῆνᾰ τοὺς μῆνᾰς
     κλητική ὦ! μήν μῆνες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  μῆνε
γεν-δοτ τοῖν  μηνοῖν
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
Ἑλλην-
ονομαστική ὁ Ἕλλην οἱ Ἕλληνες
      γενική τοῦ Ἕλληνος τῶν Ἑλλήνων
      δοτική τῷ Ἕλληνῐ τοῖς Ἕλλησῐ(ν)
    αιτιατική τὸν Ἕλληνᾰ τοὺς Ἕλληνᾰς
     κλητική ὦ! Ἕλλην Ἕλληνες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  Ἕλληνε
γεν-δοτ τοῖν  Ἑλλήνοιν
↑
ποιμήν φρήν Επεξεργασία
για τους συντάκτες: {{grc-κλίση-'ποιμήν'}} {{grc-κλίση-'χθων'}}
  • ενρινόληκτα διπλόθεμα ακατάληκτα σε -ήν (-ένος) ή -ήν (-ενός)
    ὁ ποιμήν, τοῦ ποιμένος
    ἡ φρήν, τῆς φρενός
Κατηγορία:ποιμήν   5 λέξεις. 
 Κατηγορία:φρήν   1 λέξεις. 
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
ποιμην-, ποιμεν-
ονομαστική ὁ ποιμήν οἱ ποιμένες
      γενική τοῦ ποιμένος τῶν ποιμένων
      δοτική τῷ ποιμένῐ τοῖς ποιμέσῐ(ν)
    αιτιατική τὸν ποιμένᾰ τοὺς ποιμένᾰς
     κλητική ὦ! ποιμήν ποιμένες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  ποιμένε
γεν-δοτ τοῖν  ποιμένοιν
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
φρην-, φρεν-
ονομαστική ὁ φρήν οἱ φρένες
      γενική τοῦ φρενός τῶν φρενῶν
      δοτική τῷ φρενῐ́ τοῖς φρεσῐ́(ν)
    αιτιατική τὸν φρένᾰ τοὺς φρένᾰς
     κλητική ὦ! φρήν φρένες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  φρένε
γεν-δοτ τοῖν  φρενοῖν
↑
ῥίς κτείς Επεξεργασία
για τους συντάκτες: {{grc-κλίση-'γυψ'}}
ενρινόληκτα μονόθεμα σε -ίς, -ινός ενρινόληκτα διπλόθεμα σε -είς, -ενός
-ίς, -ινός Κατηγορία:ῥίς   2 λέξεις. 
  • και μεταγενέστερος ακατάληκτος τύπος σε -ίν, -ινός όπως