Παράρτημα:Ουσιαστικά (αρχαία ελληνικά)/ανώμαλα

Γλώσσα: Αρχαία ελληνικά » Παράρτημα:Γραμματική » Παράρτημα:Ουσιαστικά

1η κλίση :: 2η κλίση :: 3η κλίση :: ανώμαλα

για τους συντάκτες: {{grc-κλίση-ανώμαλα}} Module:grc-nouns-decl/4

Ανώμαλα ουσιαστικά « Κατηγορία:Ουσιαστικά κατά την κλίση (αρχαία ελληνικά) & ελληνιστική κοινή
Κατηγορία:Ανώμαλα ουσιαστικά - Irregular Ancient Greek nouns

Ευρετήριο

Κατηγορίες

• Ουσιαστικά με πολλαπλά γένη & Ουσιαστικά κοινού γένους
• Ουσιαστικά με πολλαπλές κλίσεις
• και δείτε τα σχόλια για #είδη όπως τα #Ιδιόκλιτα και τα #Άκλιτα

Ανώμαλα ουσιαστικά, αλφαβητικά (Δε σχολιάζονται εδώ διεξοδικά διαλεκτικοί τύποι. Περισσότερες πληροφορίες, στα λήμματα.)
Σχόλια για το είδος της ανωμαλίας ή της ιδιομορφίας, στην ενότητα #Είδη.

ΕΚΚΡΕΜΟΤΗΤΑ Να ενημερωθούν τα λήμματα

1. ὁ Ἄθως με αιτιατικές ενικού τὸν Ἄθω (2η κλίση αττικόκλιτα) & τὸν Ἄθων
   • Κατηγορία:Ουσιαστικά 2ης κλίσης αττικόκλιτα με δύο αιτιατικές ενικού (αρχαία ελληνικά)
2. ὁ Ἀπόλλων, τοῦ Ἀπόλλωνος, τῷ Ἀπόλλωνι, τὸν Ἀπόλλωνα & τὸν Ἀπόλλω, ὦ Ἄπολλον (θέματα: Ἀπολλων-, Ἀπολλον-, Ἀπολλο- μεταπλαστό)
3. ὁ ἀρήν (η ονομαστική μόνο σε επιγραφή), τοῦ ἀρν-ός, τῷ ἀρν-ί, τὸν ἄρν-α, οἱ ἄρν-ες, τῶν ἀρν-ῶν, τοῖς ἀρνά-σι (ομηρικό: ἄρν-εσσι), τοὺς ἄρν-ας (συγκοπτόμενα 3ης κλίσης, όπως τα σε ‑ηρ, θέματα: ἀρεν-, ἀρν-, ἀρνα-)

   ὁ ἀμνός, τοῦ ἀμνοῦ, ... έχει κανονικά 2η κλίση

4. ὁ Ἄρης, τοῦ Ἄρεως (< Ἄρηος με αντιμεταχώρηση), τῷ Ἄρει, τὸν ῎Αρη, (ποιητικός: Ἄρεα), ὦ Ἄρες (3η κλίση) & τὸν Ἄρην (αιτιατική από την 1η κλίση) ετερόκλιτο

   θέματα: Ἀρεσ-, Ἀρευ- Eπικοί τύποι: γενικές: Ἄρηος, Ἄρεος, δοτικές: Ἄρηι, Ἄρεϊ, αιτιατικές Ἄρηα, Ἄρην. Στον Ηρόδοτο: Ἄρεος, Ἄρει, Ἄρεα. Αιολικοί τύποι: Ἄρευς], Ἄρευος

5. ὁ Ἀστυάγης, τοῦ Ἀστυάγους, τῷ Ἀστυάγει (3η κλίση), τὸν Ἀστυάγην, ὦ Ἀστυάγη (1η κλίση)
6. τὸ γάλα, τοῦ γάλακτ-ος, τῷ γάλακτι, ...
7. ὁ γέλως, τοῦ γέλωτ-ος, ... στους αττικούς, αιτιατική τὸν γέλωτα & τὸν γέλων. ομηρικοί τύποι: γέλῳ, γέλω, γέλων. ο πληθυντικός γέλοι από το αιολικό ὁ γέλος
8. τὸ γόνυ, τοῦ γόνατ-ος, ... - κλίση 'δόρυ' (θέματα: γόνυ-, γονατ- μεταπλαστό) & πολλοί διαλεκτικοί τύποι
9. ἡ γυνή (1η κλίση), τῆς γυναικός, τῇ γυναικί, τὴν γυναῖκα, ὦ γύναι - αἱ γυναῖκες, τῶν γυναικῶν, ταῖς γυναιξi (3η κλίση) ετερόκλιτο
   Οι γενικές και οι δοτικές πτώσεις τονίζονται στην τελευταία συλλαβή.
   στους κωμικούς ποιητές: & τὴν γυνήν, αἱ γυναί, τὰς γυνάς (1η κλίση)
10. ἡ *δάϊς (ελλειπτικό) μόνο σε δοτική & αιτιατική ενικού
11. τὸ δάκρυον, τοῦ δακρύου, ... τὰ δάκρυα, τῶν δακρύων, ... (2η κλίση) & τὸ δάκρυ, τοῖς δάκρυσι (3η κλίση) ετερόκλιτο. Και πληθυντικός τὰ δάκρη. Επική γενική πληθυντικού δακρυόφι (-φιν)
12. τὸ δέλεαρ, τοῦ δελέατος, ... (θέματα: δελεαρ-, δελεατ- μεταπλαστό)
13. τὸ δέμας, εύχρηστο στην ονομαστική, αιτιατική και κλητική του ενικού και με δοτική ενικού: τῷ δέμαϊ (ελλειπτικό)
14. τὸ δένδρον, τοῦ δένδρου, ... & τὸ δένδρεον Επιπλέον τύποι: τῷ δένδρει, τὰ δένδρη, τοῖς δένδρεσι.
15. τὸ δέος (θέμα δεεσ-), τοῦ δέους (& τοῦ δέατος), τῷ δέει, τὰ δέη & δέα & δέατα. Επική γενική ενικού: δείους < *δϝεῖος, δϝέεος
16. ὁ δεσμός - οἱ δεσμοί & τὰ δεσμά
17. ὁ #Διονῦς (< Διονύσιος), τοῦ Διονῦ, τῷ Διονῦ, τὸν Διονῦν, ὦ Διονῦ (ιδιόκλιτο)
18. τὸ δόρυ, τοῦ δόρατ-ος, ... - κλίση 'δόρυ' (όπως και τὸ γόνυ θέματα: δόρυ-, δορατ- μεταπλαστό) & πολλοί διαλεκτικοί τύποι
19. ὁ ἔρως, τοῦ ἔρωτος, τὸν ἔρωτα & τὸν ἔρων, ... Και επικοί τύποι: ὁ ἔρος, δοτική ἔρῳ, αιτιατική ἔρον
20. ὁ Ζεύς, τοῦ Διός, τῷ Διί, τὸν Δία, ὦ Ζεῦ (θέματα: Ζευ-, Δι- και για σχηματισμό του πληθυντικού, μεταπλαστό) Ιωνικοί και ποιητικοί τύποι: τοῦ Ζηνός, τῷ Ζηνί, τὸν Ζῆνα.
21. ὁ ζυγός & τὸ ζυγόν - τὰ ζυγά
22. τὸ ἧπαρ, τοῦ ἥπατος, τῷ ἥπατι, τὸ ἧπαρ - τὰ ἥπατα, τῶν ἡπάτων (θέματα: ἡπαρ-, ἡπατ- μεταπλαστό)
23. ὁ Θαλῆς (< Θαλέης), τοῦ Θαλοῦ, τῷ Θαλῇ, τὸν Θαλῆν, ὦ Θαλῆ (συνηρημένα 1ης κλίσης) & τοῦ Θαλέω (αττικόκλιτα) & τοῦ Θάλητος, τῷ Θάλητι, τὸν Θάλητα (κατά την 3η κλίση όπως ὁ περίπλους) ετερόκλιτο
24. ἡ θέμις/Θέμις, τῆς θέμιδ-ος, τῇ Θέμιδι, τὴν Θέμι-ν. Στον Όμηρο, γενική θέμιστ-ος. Στον Πίνδαρο: θέμιτ-ος, θέμι-ν, θέμιτ-ες. Στον Ηρόδοτο, γενική θέμι-ος (θέματα: θεμιδ- ιδίως για το κύριο όνομα, θεμιτ- θεμιστ- θεμι-)
25. ὁ Θεοκρίνης, τοῦ Θεοκρίνους, ... (3η κλίση), κλητική στον Δημοσθένη: ὦ Θεοκρίνη (1η κλίση)
26. ὁ #Ἰησοῦς, τοῦ ᾽Ιησοῦ, τῷ ᾽Ιησοῦ, τὸν ᾽Ιησοῦν, ὦ ᾽Ιησοῦ (εβραϊκό όνομα, ιδιόκλιτο)
27. τὸ κάρα στους Αττικούς, χωρίς γενική. δοτική: κάρᾳ. Άλλες πτώσιες, με θέμα κρᾱτ- Επίσης, πολλοί διαλεκτικοί τύποι. Το θηλυκό με διαφορετική σημασία.
28. ἡ κλείς, τῆς κλειδός, τῇ κλειδί, τὴν κλεῖδα & τὴν κλεῖν - αἱ κλεῖδες, ..., τὰς κλεῖδας & τὰς κλεῖς (θέματα: κλειδ-, κλει- μεταπλαστό)
29. τὸ κνέφας (σκοτάδι), τοῦ κνέφεσ-ος & κνέφε-ος > κνέφους, τῷ (κνέφεσ-ι, κνέφε-ϊ) κνέφει (κατά την κλίση βέλος) & τῷ κνέφα-σι, κνέφα-ϊ > κνέφᾳ, τὸ κνέφας (κατά την κλίση κρέας). Μεταγενέστρη γενική: τοῦ κνέφατος. Xωρίς πληθυντικό. (θέματα: κνεφασ- κνεφεσ-, αργότερα και κνεφατ- μεταπλαστό, ελλειπτικό)
30. ὁ κράς, τοῦ κρατός (με πολλαπλούς τύπους, όπως στα κείμενα)
31. ὁ Κυαξάρης, τοῦ Κυαξάρους & τοῦ Κυαξάρου, τὸν Κυαξάρη & τὸν Κυαξάρην
32. ὁ/ἡ κύων, τοῦ/τῆς κυνός, τῷ/τῇ κυνί, τὸν/τὴν κύνα, ὦ κύον - οἱ/αἱ κύνες, τῶν κυνῶν, τοῖς/ταῖς κυσὶ (θέματα: κυων-, κυον- κυν- μεταπλαστό)
33. ὁ λᾶας / συνηρημένο λᾶς (και θηλυκό), τοῦ λᾶος (& λάου), τῷ λᾶϊ, τὸν λᾶαν, ὦ λᾶα; δυϊκός: λᾶε. οἱ λᾶ-ες, τῶν λάων, τοῖς λάεσσι & λάεσι. (θέματα: λᾱ-)
34. ἡ λεχώ (3η κλίση κατα το 'ἠχώ' με μεταγενέστρους τύπους πληθυντικού από τη 2η κλίση, ετερόκλιτο) αἱ λεχοί
35. ἡ *λίψ, εύχρηστο μόνο στη γενική ενικού τῆς λιβός και στην αιτιατική ενικού τὴν λίβα (ελλειπτικό). Ως ονομαστική χρησιμοποιούνται ἡ λιβάς ή τὸ λίβος.
36. ὁ λύχνος - οἱ λύχνοι & τὰ λύχνᾰ
37. ἡ *μάλη, εύχρηστο μόνο στη γενική ενικού στη φράση «ὑπὸ μάλης» (ελλειπτικό)
38. ὁ/ἡ μάρτυς, τοῦ/τῆς μάρτυρος, ..., ὦ μάρτυς - οἱ/αἱ μάρτυρες, τῶν μαρτύρων, τοῖς/ταῖς μάρτυ-σι, τοὺς/τὰς μάρτυρας, ... (θέματα: μαρτυ-, μαρτυρ- μεταπλαστό)

    και τα σύνθετά του Κατηγορία:Ουσιαστικά με κλίση όπως το 'μάρτυς' (αρχαία ελληνικά)

39. ὦ μέλε (καλέ μου) μόνο στην κλητική ενικού (ελλειπτικό)
40. ὁ #Μηνᾶς, τοῦ Μηνᾶ, τῷ Μηνᾷ, τὸν Μηνᾶν, ὦ Μηνᾶ (ιδιόκλιτο. Μόνο ενικός) - Κατηγορία:Ουσιαστικά με κλίση όπως το 'Μηνᾶς'
41. ἡ ναῦς, τῆς νεὼς (< νηός με αντιμεταχώρηση), τῇ νη-ί, τὴν ναῦν, ὦ ναῦ - αἱ νῆες, τῶν νεῶν, ταῖς ναυσί, τὰς ναῦς, ὦ νῆες (θέματα: ναυ-, νη-, νε- μεταπλαστό)
42. ὁ #Νεκῶς, τοῦ Νεκῶ, τῷ Νεκῷ, τὸν Νεκῶν, ὦ Νεκῶ (αιγυπτιακό όνομα, ιδιόκλιτα. Στον Ηρόδοτο. Ενικός)
43. νέωτα, μόνο στην αιτιατική ενικού στη φράση «ἐς νέωτα» (του χρόνου). Από το δωρικό επίρρημα νέω στη φράση «ἐς νέω»
44. ὁ νῶτος & τὸ νῶτον - τὰ νῶτα
45. ὁ Οἰδίπους, τοῦ Οἰδίποδος, τῷ Οἰδίποδι, τὸν Οἰδίποδα, ὦ Οἰδίπους (3η κλίση) & τοῦ Οἰδίπου, τὸν Οἰδίπουν, ὦ Οἰδίπου (κατά τα συνηρημένα της 2ης κλίσης όπως) ετερόκλιτο
46. τὸ ὄναρ (δείτε και ὁ ὄνειρος) εύχρηστο μόνο στην ονομαστική και αιτιατική ενικού (ελλειπτικό)
47. ὁ ὄνειρος (& τό ὄνειρον), τοῦ ὀνείρου, ... (2η κλίση) - τοῦ ὀνείρατος (σα να υπήρχε *τὸ ὄνειραρ), τῷ ὀνείρατι - τὰ ὀνείρατα, τῶν ὀνειράτων (κατά την 3η κλίση, ανώμαλο και κατά το γένος, ετερόκλιτο) κσι δείτε τὸ ὄναρ
48. ὁ/ἡ ὄρνῑς, τὸν/τὴν ὄρνῑθα & ὄρνῑν & ποιητικό ὄρνῐν, ..., οἱ/αἱ ὄρνεις, τῶν ὄρνεων, τοὺς/τὰς ὄρνεις & ὄρνῑς. (θέματα: ὀρνῑ- ποιητικό: ὀρνῐ-) Και επικοί τύποι: ὄρνῑχ-ος, ...
49. τὼ ὄσσε (δυϊκός, τα δυο μάτια), τοῖν ὄσσοιν, πληθυντικός: γενική ὄσσων, δοτική: τοῖς ὄσσοις (-οισι)
50. τὸ οὖς (< ὀος), τοῦ ὠτός, τῷ ὠτί, τὸ οὗς - τὰ ὦτα, τῶν ὤτων, τοῖς ὠσί, τὰ ὧτα - τὼ ὧτε, τοῖν ὥτοιν (θέματα: οὐσ-, ὠτ- < οὐ(ς)ατ- μεταπλαστό) & αρκετοί διαλεκτικοί τύποι
51. τὸ ὄφελος εύχρηστο μόνο στην ονομαστική και αιτιατική ενικού (ελλειπτικό)
52. ἡ Πνύξ, τῆς Πυκνός (& Πνυκός), τῇ Πυκνί & Πνυκί, τὴν Πύκνα & Πνύκα (θέματα: Πνυκ-, Πυκν- μεταπλαστό)
53. ὁ Ποσειδῶν (< Ποσειδάων ), τοῦ Ποσειδῶνος, τῷ Ποσειδῶνι, τὸν Ποσειδῶνα & τὸν Ποσειδῶ, ὦ Πόσειδον (θέματα: Ποσειδαων- > Ποσειδων-, Ποσειδω-, Ποσειδον- μεταπλαστό)
54. ὁ πρεσβευτής, τοῦ πρεσβευτοῦ, ... (ο ενικός κατά την 1η κλίση) - οἱ πρέσβεις, τῶν πρέσβεων, ... (ο πληθυντικός κατά την 3η κλίση από το πρέσβυς, δείτε και πρεσβύτης) ετερόκλιτο. Σπάνιως τύποι πληθυντικού οἱ πρεσβευταί, ...
55. τὸ πῦρ, τοῦ πυρὸς, ... (ο ενικός κατά την 3η κλίση) - τὰ πυρά , τῶν πυρῶν, τοῖς πυροῖς, ... (ο πληθυντικός κατά την 2η κλίση) ετερόκλιτο
56. τὸ σέβας, εύχρηστο στην ονομαστική, αιτιατική και κλητική του ενικού, και με χρήση τον πληθυντικό: τὰ σέβη από τὸ σέβος (ελλειπτικό)
57. τὸ σέλας (λαμπρό φως), τοῦ σέλαος, .... & τοῦ σέλατος (θέματα: σελα-, σελατ-)
58. ὁ σής, τοῦ σεός (< σεσ-ός), ... - οἱ σέες, τῶν σέων, τοὺς σέας & τοῦ σητ-ός, οἱ σῆτ-ες, τῶν σητῶν, τοὺς σῆτας (θέματα: σησ-, σεσ-, σητ- μεταπλαστό)
59. ὁ σῖτος - τὰ σῖτα
60. ὁ σκότος, τοῦ σκότου, τὸν σκότῳ, ... (αρσενικό, 2η κλίση) & τὸ σκότος, τοῦ σκότους, τῷ σκότει, ... (ουδέτερο, 3η κλίση)
61. τὸ σκώρ ή σκῶρ, τοῦ σκατός (3η κλίση όπως #φώρ, με δύο θέματα)
62. τὸ στάδιον - τὰ στάδια & οἱ στάδιοι
63. τὸ στέαρ, τοῦ στέατος, ... (θέματα: στεαρ-, στεατ- μεταπλαστό, 3η κλίση #ἧπαρ)
64. ὁ Σωκράτης με αιτιατικές ενικού τὸν Σωκράτη (3η κλίση) & τὸν Σωκράτην (1η κλίση), και δείτε την Κατηγορία:Ουσιαστικά με κλίση όπως το 'Σωκράτης' (αρχαία ελληνικά)
65. ὦ τᾶν (= ὦ φίλε) μόνο στην κλητική ενικού (ελλειπτικό)
66. ὁ Τισσαφέρνης, τοῦ Τισσαφέρνους, τῷ Τισσαφέρνει (3η κλίση) & τῷ Τισσαφέρννῃ (1η κλίση)
67. τὸ ὕδωρ, τοῦ ὕδατος, τῷ ὕδατι, τὸ ὕδωρ - τὰ ὕδατα , τῶν ὑδάτων, τοῖς ὕδασι (θέματα: ὕδωρ- ὑδατ- μεταπλαστό)
68. ὁ υἱός, τοῦ υἱοῦ, ... (2η κλίση, θέμα υἱο-) - τοῦ υἱέος, τῷ υἱεῖ - οἱ υἱεῖς, τῶν υἱέων, τοῖς υἱέσι, τοὺς υἱεῖς (3η κλίση, θέμα: υἱυ-) ετερόκλιτο
    θέματα: υἱο-, υἱυ-, & χωρίς το ι όπως ὑοῦ, ὑέος, υἱ‑ σε επικούς τύπους όπως υἷος, ...
69. τὸ ὕπαρ εύχρηστο μόνο στην ονομαστική και αιτιατική ενικού (ελλειπτικό)
70. ὁ #Φιλῆς (< Φιλήμων), τοῦ Φιλῆ, τῷ Φιλῇ, τὸν Φιλῆν, ὦ Φιλῆ (ιδιόκλιτο)
71. τὸ φρέαρ, τοῦ φρέατος, .. (θέματα: φρεαρ-, φρεατ- μεταπλαστό)
72. ἡ χείρ, τῆς χειρὸς, ... - αἱ χεῖρες, τῶν χειρῶν, ταῖς χερσί, τὰς χεῖρας - δυϊκός: τὼ χεῖρε, τοῖν χερ-οῖν (θέματα: χειρ-, χερ- μεταπλαστό, 3η κλίση #φθείρ) & διαλεκτικοί τύποι με χερ-
73. τὸ χρεών (η ανάγκη), τοῦ χρεών, τῷ χρεών (άκλιτο)
74. ὁ χρώς, τοῦ χρωτός, τῷ χρωτί, τὸν χρῶτα (3η κλίση) & δοτικὴ χρῷ (κατά τα αττικόκλιτα, στη φράση ἐν χρῷ όπως το αἰδώς) ετερόκλιτο. & ποιητικοί τύποι: χρο-ός, χροΐ (-ῑ), χρό-α

↑

Είδη

Τα είδη των ανώμαλων ουσιαστικών κατά το είδος της ιδιομορφίας τους:

Ανώμαλα κατά το γένος

Ετερογενή: στον πληθυντικό έχουν διαφορετικό γένος ή συγχρόνως το ίδιο γένος και ένα άλλο

• ὁ σῖτος - τὰ σῖτα
• ὁ λύχνος - οἱ λύχνοι & τὰ λύχνα
• ὁ δεσμός - οἱ δεσμοί & τὰ δεσμά
• τὸ στάδιον - τὰ στάδια & οἱ στάδιοι
• ὁ ὄνειρος (ετερόκλιτο και ανώμαλο κατά το γένος)

Παρόμοια, τα νεοελληνικά ετερογενή όπως ο βράχος - οι βράχοι & τα βράχια

↑

Κατηγορία:Ουσιαστικά με πολλαπλά γένη

Κάποια, μαρτυρούνται σε δύο γένη. Μερικές φορές με διαφορετική σημασία.

• με ίδια κλίση
  • όπως ὁ Ἀμοργός ή ἡ Ἀμοργός,
  • γυναικεία χαϊδευτικά όπως ἡ Γλυκέριον ή τὸ Γλυκέριον
  • όπως ἡ θόλος & στην ελληνιστική κοινή ὁ θόλος (με διαφορετική σημασία)

Ειδική υποκατηγορία είναι τα Ουσιαστικά κοινού γένους για έμψυχα (αρσενικό & θηλυκό)

• όπως ὁ ἵππος / ἡ ἵππος
• ὁ ἄνθρωπος / ἡ ἄνθρωπος
• με διαφορετικά γένη και διαφορετική κλίση (δείτε τα #ετερόκλιτα')

Διπλογενή: μόνο ο ενικός με διαφορετικά γένη, o πληθυντικός με ένα γένος

• ὁ ζυγός & τὸ ζυγόν - τὰ ζυγά
• ὁ νῶτος & τὸ νῶτον - τὰ νῶτα

Παρόμοια, τα νεοελληνικά όπως το πεύκο & ο πεύκος - τα πεύκα

↑

Ετερόκλιτα

Ετερόκλιτα: σε κάποιον αριθμό ή σε κάποιες πτώσεις κλίνονται κατά άλλη, διαφορετική κλίση

Σχολιάζονται στο #Ευρετήριο:

• Με διαφορετική κλίση στον πληθυντικό, όπως ὁ πρεσβευτής, τὸ πῦρ
• Με κάποιες πτώσεις διαφορετικής κλίσης, όπως ὁ ἀρήν, ἡ γυνή, ὁ ὄνειρος (& τό ὄνειρον), ὁ υἱός, ὁ χρώς
  • Και κύρια ονόματα, όπως ὁ Ἄρης, ὁ Ἄθως, ὁ Θαλῆς, ὁ Θεοκρίνης, ὁ Οἰδίπους, ὁ Σωκράτης
  • Και κύρια ξενικά σύνθετα ονόματα με τύπους από την 3η και από την 1η κλίση όπως ὁ Ἀστυάγης, ὁ Κυαξάρης, ὁ Τισσαφέρνης
• Με πολλαπλές μορφές και τύπους, όπως τὸ δάκρυον & δάκρυ, τὸ δένδρον & δένδρεον
• Διαφορετικά γένη, διαφορετική κλίση, διαφορετικά θέματα, αλλά κοινός τύπος στην ονομαστική ενικού όπως ὁ σκότος & τὸ σκότος

↑

Μεταπλαστά

Μεταπλαστά: έχουν ενιαία κλίση, αλλά το θέμα τους μεταπλάσσεται, μεταβάλλεται. Παρόμοια, και στα νέα ελληνικά, όπως το γράψιμο, του γραψίματ‑ος
Διθεματικά με ομαλή 3η κλίση

• όπως θρίξ, τριχός
• όπως ἀλώπηξ, ἀλώπεκος

Ανώμαλα που σχολιάζονται στο #Ευρετήριο:

• αρσενικά ή κοινά όπως ὁ γέλως, ὁ ἔρως, ὁ/ἡ κύων, ὁ λᾶας, ὁ/ἡ μάρτυς, ὁ/ἡ ὄρνις, ὁ σής, ὁ υἱός
• θηλυκά όπως ἡ θέμις/Θέμις, ἡ κλείς, ἡ ναῦς, ἡ χείρ
• ουδέτερα όπως τὸ γάλα, τὸ γόνυ, τὸ δόρυ, τὸ δέος, τὸ ἦπαρ (και τὸ δέλεαρ, τὸ στέαρ, τὸ φρέαρ), τὸ κάρα, τὸ κνέφας, τὸ σέλας, τὸ ὕδωρ, τὸ οὖς
• Κύρια ονόματα όπως ὁ Ἀπόλλων, ὁ Ζεύς, ὁ Ποσειδῶν, ἡ Πνύξ

↑

Ιδιόκλιτα

Ιδιόκλιτα: Δεν ακολουθούν καμιά κλίση (1η, 2η ή 3η) αλλά έχουν δικές τους ιδιομορφίες. Συνήθως είναι κύρια ονόματα, χαϊδευτικά ή ξενικά. Δεν έχουν πληθυντικό.

• ὁ #Μηνᾶς ὁ #Φιλῆς (< Φιλήμων), ὁ #Διονῦς (< Διονύσιος), ὁ #Ἰησοῦς, ὁ #Νεκῶς
• επίσης, ὁ Λευΐς, ελλειπτικό κατά πτώση (δε γνωρίζουμε παρά μερικές πτώσεις), ελληνιστικό δάνειο όνομα από τα εβραϊκά.

Μηνᾶς

για τους συντάκτες: {{grc-κλίση-'Μηνᾶς'}}

※νέα ελληνικά: όπως «ψαράς» όπως «Παλαμάς»

Ιδιόκλιτα σε -ᾶς. Μοιάζουν πολύ με την 1η κλίση.

Κατηγορία:Μηνᾶς   15 λέξεις.  όπως ὁ Μηνᾶς, τοῦ Μηνᾶ, τῷ Μηνᾷ, τὸν Μηνᾶν, ὦ Μηνᾶ (ιδιόκλιτο, ελληνιστικό. Μόνο ενικός)

↓ πτώσεις       ενικός       ονομαστική ὁ Μηνᾶς       γενική τοῦ Μηνᾶ       δοτική τῷ Μηνᾷ     αιτιατική τὸν Μηνᾶν      κλητική ὦ! Μηνᾶ

Ανήκουν στα ιδιόκλιτα και είναι αρσενικά, συχνά της ελληνιστικής κοινής. Συνήθως, κύρια ονόματα: αρχαία ελληνικά ονόματα, συντετμημένα, όπως Μηνᾶς, Ἀλεξᾶς (< Ἀλέξανδρος, Ἀχιλλᾶς, Ἀρτεμᾶς, Μητρᾶς (< Μητρόδωρος) ονόματα ξενικής, συνήθως λατινικής προέλευσης, όπως Λουκᾶς, Θωμᾶς, Νουμᾶς νεότερα ονόματα. Μερικά θα εξελιχθούν σε επώνυμα από τη μεσαιωνική κιόλας περίοδο, όπως Φωκᾶς αλλά και προσηγορικά: ονόματα επαγγελμάτων, όπως λαχανᾶς, σαπουλανᾶς, σχοινᾶς, φακινᾶς, μαχαιρᾶς, ὑαλᾶς, στροβιλᾶς Δεν μαρτυρείται πληθυντικός, παρά μόνον πολύ αργότερα. Θα τα συναντήσουμε στα μεσαιωνικά ελληνικά και στα νέα ελληνικά (ουσιαστικά και επώνυμα)

Δείτε πώς τα σχολιάζει ο γραμματικός του 2ου αιώνα, Αίλιος Ηρωδιανός

• ※  2ος-3ος αιώνας Αἴλιος Ἡρωδιανός, Περὶ καθολικῆς προσῳδίας, Βιβλίο Β περὶ τῶν ληγόντων εἰς ΑΣ ὑπὲρ μίαν συλλαβήν. (3, 1, 51, 3‑15) σελ.51@books.google Herodiani Technici reliquiae, Τόμος 1, B. G. Teubneri, 1867
  

  «Ἔτι δὲ περιϲπῶνται ταῦτα μόνωϲ κύρια ἢ ὑποκοριϲτικά, Ἑρμᾶϲ Ἀργᾶϲ, Αἰγᾶϲ ποταμὸς φερόμενος ἀπὸ τοῦ περὶ τὸ Πύθιον ὄρους, ἀφ' οὗ καὶ τὸ πεδίον Αἰγαῖον, Καρρᾶς ποταμὸς Συρίας, Βορρᾶς, Γονατᾶς ὁ Γούνιος ἐθνικόν, Κομητᾶς, Φιλητᾶς, Μηνᾶς, Ζηνᾶς, Μητρᾶς, ὀστρακᾶς, πινακᾶς, λαχανᾶς, ἢ ἐπὶ σκώμματος τασσόμενα φαγᾶς καταφαγᾶς δακνᾶς ἢ τὰ ἀπὸ συμβεβηκότος οἷον τρεσᾶς. ὡσαύτως δὲ καὶ τὰ Ἰωνικῶς παραλόγως διὰ τοῦ δ κεκλιμένα, ὧν τὸ α μακρόν, Βοιβᾶς, Βιττᾶς, Κυρᾶς· εἰσὶ δὲ ὀνόματα κύρια. οὐδέποτε δὲ ὀξύνεται, χωρὶς εἰ μὴ ὦσιν ἀπὸ παθητικοῦ παρακειμένου σύνθετα διὰ μόνου τοῦ τ κλινόμενα οἷον χαλκοκράς καὶ γαλακτοκράς καὶ νεοκράς.»

  ΣτΕ: ενδεικτικά το μηνοειδές σίγμα ⟨ϲ⟩ της έκδοσης, στην πρώτη γραμμή

↑

Φιλῆς

για τους συντάκτες: {{grc-κλίση-'Φιλῆς'}}

Ανήκουν στα ιδιόκλιτα και μοιάζουν πολύ με την 1η κλίση.

• ὁ Φιλῆς (< Φιλήμων), τοῦ Φιλῆ, τῷ Φιλῇ, τὸν Φιλῆν, ὦ Φιλῆ (ιδιόκλιτα. Και μεσαιωνικό επώνυμο με πληθυντικό)

Διονῦς

για τους συντάκτες: {{grc-κλίση-'Διονῦς'}}

Ανήκουν στα ιδιόκλιτα. Είναι περικοπές ανδρικών ονομάτων.

• ὁ Διονῦς (< Διονύσιος), τοῦ Διονῦ, τῷ Διονῦ, τὸν Διονῦν, ὦ Διονῦ (ιδιόκλιτο. Ενικός)

  Διονῦς@scaife.perseus

Ἰησοῦς

για τους συντάκτες: {{grc-κλίση-'Ἰησοῦς'}}

Ξενικά ανδρικά ονόματα περισπώμενα σε -ούς. Ανήκουν στα ιδιόκλιτα.

• ὁ Ἰησοῦς, τοῦ ᾽Ιησοῦ, τῷ ᾽Ιησοῦ, τὸν ᾽Ιησοῦν, ὦ ᾽Ιησοῦ (εβραϊκό όνομα, ιδιόκλιτο, ελληνιστικό. Ενικός)

  Ἰησοῦς@scaife.perseus

Νεκῶς

για τους συντάκτες: {{grc-κλίση-'Νεκῶς'}}

Ανήκουν στα ιδιόκλιτα και μοιάζουν πολύ με την 2η αττική κλίση.

• ὁ Νεκῶς, τοῦ Νεκῶ, τῷ Νεκῷ, τὸν Νεκῶν, ὦ Νεκῶ (αιγυπτιακό όνομα, ιδιόκλιτα. Στον Ηρόδοτο. Ενικός)

↑

κοῦπα

για τους συντάκτες: {{grc-κλίση-'κούπα'}}

ελληνιστική κοινή δε μαρτυρείται δυϊκός αριθμός
↓ πτώσεις	ενικός		πληθυντικός
ονομαστική	ἡ	κοῦπᾰ	αἱ	κοῦπες
γενική	τῆς	κούπᾱς	τῶν	κουπῶν
δοτική	τῇ	κούπᾳ	ταῖς	κούπαις
αιτιατική	τὴν	κοῦπᾰν	τὰς	κούπᾱς
κλητική ὦ!		κοῦπα		κοῦπες
Νέα ελληνιστική & μεσαιωνική κλίση με εξαιρέσεις στην 1η κλίση: * κατάληξη με βραχύ ᾰ αντί του αναμενόμενου μακρού ᾱ. * η γενική δεν είναι η αναμενόμενη -ης (προηγείται σύμφωνο που δεν είναι ρο) * ο πληθυντικός δεν λήγει σε -αι αλλά -ες.

Δείτε το Παράρτημα/1η κλίση: εξαίρεση της 1ης κλίσης

Άκλιτα

Άκλιτα: Έχουν τον ίδιο τύπο σε όλες τις πτώσεις.

• τὸ χρεών (η ανάγκη), τοῦ χρεών, τῷ χρεών
• τα περισσότερα απόλυτα αριθμητικά, όπως τὸ δέκα, τοῦ δέκα, ...
• έναρθρα απαρέμφατα, όπως «τὸ λέγειν», τοῦ λέγειν, ... και άλλες εκφράσεις με το ουδέτερο άρθρο τό όπως «τὸ μηδὲν ἄγαν», τοῦ μηδὲν ἄγαν, ...

Τα περισσότερα είναι ξενικά κύρια ονόματα ή άλλα ουσιαστικά ξένης προέλευσης, όπως

• ὁ Αδάμ, ὁ Δαβίδ, ὁ Ἰακώβ, ὁ Ἰώβ (εβραϊκά ονόματα)
• τὸ Πάσχα (εβραϊκό)
• τὸ ἄλφα, τὸ βῆτα, τὸ γάμμα, τὸ δίγαμμα. τὸ δέλτα 'και όλα τα ονόματα των γραμμάτων (λέξεις φοινικικές)

↑

Ελλειπτικά

• Κατηγορία:Ελλειπτικά ουσιαστικά (αρχαία ελληνικά)

ελλειπτικά: λείπουν ή δεν ήταν εύχρηστες είτε κάποιες πτώσεις, είτε ολόκληρος αριθμός.

Ελλειπτικά κατ' αριθμό

Ο δυϊκός αριθμός πέφτει σταδιακά σε αχρηστία από τον 5ο^{(Χρειάζεται τεκμηρίωση…)} αιώνα πκε και μετά. Στους κλιτικούς πίνακες αναφέρονται οι τύποι του ενδεικτικά.

• δείτε και δύο, δυοῖν

Μόνο σε δυϊκό & πληθυντικό

• δυϊκός: τὼ ὄσσε (τα δυο μάτια), τοῖν ὄσσοιν, πληθυντικός: γενική ὄσσων, δοτική: τοῖς ὄσσοις (-οισι)

Πάντα στον ενικό, δεν έχουν πληθυντικό. Λατινικός όρος singularia tantum (ενικός: singulare tantum) δηλαδή, «στον ενικό πάντα»

όπως ὁ Πειραιεύς, τὸ ἔαρ, ονόματα μετάλλων όπως ὁ χρυσός, φαινόμενα όπως ὁ ἀήρ, ὁ αἰθήρ, τὸ κνέφας, μερικές αφηρημένες έννοιες όπως τὸ γῆρας

και δείτε την Κατηγορία:Ουσιαστικά χωρίς πληθυντικό (αρχαία ελληνικά)

για τους συντάκτες: Στα πρότυπα κλίσεων προσθέτουμε παράμετρο |α=εν

Τα κύρια ονόματα έχουν μόνο ενικό όταν αποκλείεται να υποτεθούν δύο ή περισσότερα άτομα ή τόποι με το ίδιο όνομα. Στα λεξικά αναφέρονται οι τύποι του πληθυντικού όταν μαρτυρούνται.

όπως ὁ Ζεύς, ὁ Μιλτιάδης, η πόλη Ἀλεξάνδρεια, έχουν και τύπους πληθυνικού

Πάντα στον πληθυντικό, δεν έχουν ενικό. Λατινικός όρος pluralia tantum (ενικός: plurale tantum) δηλαδή, «στον πληθυντικό πάντα»

όπως οἱ Δελφοί, αἱ Ἀθῆναι, και δείτε την Κατηγορία:Ουσιαστικά χωρίς ενικό (αρχαία ελληνικά)

για τους συντάκτες: Στα πρότυπα κλίσεων προσθέτουμε παράμετρο |α=πλ

Με ειδική σημασία είτε στον ενικό, είτε στον πληθυντικό. Υπάρχει όμως και ονοματικός τύπος για τον άλλο αριθμό.

Στον ενικό, ονομασίες ναών, κτριίων με συγκεκριμένη λειτουργία, όπως τὸ ᾨδεῖον

και δείτε την Κατηγορία:Ουσιαστικά στον πληθυντικό (αρχαία ελληνικά)

Στον πληθυντικό, οι ονομασίες γιορτών, όπως τὰ Ὀλύμπια (επίθετο Ὀλύμπιος), τίτλοι έργων, όπως τὰ Στοιχεῖα του Ευκλείδη (τὸ στοιχεῖον)

και δείτε την Κατηγορία:Ουσιαστικά στον πληθυντικό (αρχαία ελληνικά)

για τους συντάκτες: Στα πρότυπα κλίσεων προσθέτουμε παράμετρο |α2=εν ή |α2=πλ

Ελλειπτικά κατά πτώση

• τὸ ἕλωρ (επικός τύπος )

Επίσης, σχολιάζονται στο #Ευρετήριο:

• τὸ ὄφελος, τὸ ὄναρ, τὸ ὕπαρ
• τὸ δέμας, τὸ κνέφας, τὸ σέβας
• μάλης, ἡ *λίψ
• νέωτα, μέλε, τᾶν

Δείτε την Κατηγορία:Αμάρτυροι τύποι (αρχαία ελληνικά) για ονομαστικές πτώσεις που δεν μαρτυρούνται.

↑

Πηγές

• Ανώμαλα ουσιαστικά, #Οικονόμου
• Irregular declension, #Smyth §281-285
• #Τζάρτζανος §104

↑

---