πούς

Αρχαία ελληνικά (grc)

Πτώση	Ενικός	Δυϊκός	Πληθυντικός
Ονομαστική	πούς	πόδε	πόδες
Γενική	ποδός	ποδοῖν	ποδῶν
Δοτική	ποδί	ποδοῖν	ποσί(ν)
Αιτιατική	πόδᾰ	πόδε	πόδᾰς
Κλητική	πούς	πόδε	πόδες

Ετυμολογία

πούς < πρωτοϊνδοευρωπαϊκή *pṓds < *ped- (περπατώ, βαδίζω). Συγγενές με τα (λατινικά) pes, (αγγλοσαξονικά) fot και (αγγλικά) foot

Ουσιαστικό

πούς αρσενικό

1. πόδι, το μέρος του σώματος
2. το κάτω μέρος του σώματος
3. οι πρόποδες βουνού
4. η βάση
5. το κατώτατο άκρο του ιστίου (συνήθως πόδες, στον πληθυντικό)
6. το σχοινί με το οποίο χαλαρώνονται ή τεντώνονται τα ιστία, η σκότα
7. (μετρική) μετρικός πόδας
8. μονάδα μέτρησης μήκους (περίπου 0,30 μ.)
9. ο μετρικός πους: σταθερό άθροισμα συλλαβών
10. στον πληθ. σημαίνει και τον αγώνα δρόμου και την ταχύτητα

Άλλες μορφές

• λακωνικός τύπος: πόρ
• δωρικός τύπος : πός
• πῶς

Εκφράσεις

• παρ' ποδός : για δουλειές του ποδαριού
• παρ' ποδί και ἐν ποσί και παρά πόδα: κοντά
• παρά πόδα : σε μια στιγμή
• ἐκ ποδῶν και ἐκποδών : μακριά
• κατά πόδας: από κοντά, αλλά από πίσω, ακολουθώντας, όπισθεν
• ἐπί πόδα: προχωρώντας προς τα πίσω
• σύν πατρός ποδί: μαζί με τον πατέρα, με τη βοήθειά του
• ἐφ' ἑνός ποδός: μόνος
• ἀφ' ἡσύχου ποδός: ήσυχα, στις μύτες των ποδιών
• παρ' ποδί νηός: δίπλα στο πηδάλιο του πλοίου

Συγγενικές λέξεις

• πέδη
• πέδον
• πέδιλον
• πηδόν
• πέζα
• πεζός
• ο ποδεών-ῶνος
• ποδιαῖος,α,ον (μήκους ενός ποδός)
• ποδίζω (δένω τα πόδια)
• ποδιστήρ,-ῆρος

Σύνθετα

• ποδαγός ( + ἄγω) και δωρικός τύπος  ποδηγός
• ποδαγράω και ποδάγρα και ποδαγρικός και ποδαγρός
• ο ποδανιπτήρ, -ῆρος και το ποδάνιπτρον
• ποδαργός και Πόδαργος (άλογο του Έκτορα και του Μενέλαου) και Ποδάργη (άρπυια)
• ποδάρκης,ης,ες (ταχύς)
• ποδένδυτος,ος,ον
• ποδηνεκής,ής,ές ( ἤνεγκον < φέρω) και ποδήρης,ης,ες (που φτάνει ως τα πόδια)
• ποδήνεμος (ἄνεμος)
• η ποδοκάκη ή ποδοκάκκη ( και ξύλον)
• η ποδοστράβη
• ποδόψηστρον (ψάω)
• ποδώκης,ης,ες και ποδώκεια

Πηγές

• «πούς» - Επιτομή του Λεξικού Λίντελ-Σκοτ. Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού, εκδ. Πελεκάνος, 2007), Ψηφίδες στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2012. 
• «πούς» - ΛΟΓΕΙΟΝ (αγγλικά, από το 2011) Λεξικά για την αρχαία ελληνική και λατινική γλώσσα (στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, κ.λπ.) Πανεπιστήμιο του Σικάγου.