Παράρτημα:Επίθετα και μετοχές (αρχαία ελληνικά)/3
Κατηγορίες » Γλώσσα: Αρχαία ελληνικά » Παράρτημα:Γραμματική » Παράρτημα:Επίθετα & Μετοχές |
ευρετήριο καταλήξεων δευτερόκλιτα επίθετα :: τριτόκλιτα επίθετα δευτερόκλιτες μετοχές :: τριτόκλιτες μετοχές |
για τους συντάκτες: όλα τα Πρότυπα κλίσης και Module:grc-adj-decl/3 Επίσης, Παράρτημα:Ουσιαστικά 3κλιτα |
Δείτε και το Παράρτημα:Επίθετα και μετοχές (νέα ελληνικά) |
Τριτόκλιτα επίθετα και μετοχές
- « Κατηγορία:Επίθετα κατά την κλίση (αρχαία ελληνικά) & ελληνιστική κοινή
- « Κατηγορία:Μετοχές κατά την κλίση (αρχαία ελληνικά) & ελληνιστική κοινή
- αρσενικό & ουδέτερο: 3η κλίση (→ δείτε 3κλιτα ουσιαστικά)
- θηλυκό: 1η κλίση (→ δείτε 1κλιτα ουσιαστικά)
1. Πίνακες: Ευρετήριο καταλήξεων (αρσενικό-θηλυκό-ουδέτερο - γενικές) Όπου το θηλυκό είναι διαφορετικό από το αρσενικό, είναι πρωτόκλιτο. | |
Επίθετα:
|
Μετοχές:
|
2. Πηγές |
Πίνακες κλίσης τριτόκλιτων επιθέτων
επεξεργασίαΦωνηεντόληκτα
επεξεργασίαγια τους συντάκτες: {{grc-κλίση-'βαθύς'}} |
※ νέα ελληνικά #όπως «βαθύς» |
οξύτονα επίθετα σε '-ύς, -εία, -ύ (-ύς, γενική -έος)
Κατηγορία:βαθύς • 15 λέξεις |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Είναι |
Παρατηρήσεις
- Τα αρσενικά και ουδέτερα είναι γενικά οξύτονα.
- Βαρύτονα είναι το θῆλυς και το ἥμισυς
- Είναι διπλόθεμα. με το θέμα σε -υ σχηματίζονται η ονομαστική, αιτιατική και κλητική αρσενικού και ουδετέρου, ενώ με το θέμα σε -ε οι υπόλοιπες πτώσεις και των τριών γενών
- Συναιρούν τον χαρακτήρα -ε με το ε ή ι της κατάληξης σε ει
- Η κλητική ενικού του αρσενικού σχηματίζεται ακατάληκτη
- Η αιτιατική πληθυντικού σχηματίζεται όμοια με την ονομαστική
- Το θηλυκό σχηματίζεται με την κατάληξη -jα: *βαθέjα→βαθεῖα
για τους συντάκτες: {{grc-κλίση-'εύβοτρυς'}} |
-υς-υς-υ Κατηγορία:εὔβοτρυς • 3 λέξεις
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Σύνθετο με το ουσιαστικό βότρυς, -υος.
Έτσι κλίνονται και σύνθετα επίθετα με ουσιαστικό που κλίνεται κατά το #βότρυς ή έχει γενική -υος
|
Οδοντικόληκτα με ντ
επεξεργασίαΟδοντικόληκτα με ντ στο θέμα:
για τους συντάκτες: {{grc-κλίση-'χαρίεις'}} |
οδοντικόληκτα παροξύτονα επίθετα με -ντ σε '-εις, -εσσα, εν
Παρατηρήσεις
Επίθετα σε -ίεις, -όεις, -ήεις με θέμα -...ντ- και αντιμεταχώρηση
- χαριεντ-ς > χαρίεις (όπως και παντ-ς > #πᾶς
- χαριεντ- > χαρίεν (ουδέτερο)
- χαριετ-σα > χαρίεσσα (θηλυκό) διαφορετικά η θηλυκή μετοχή #λυθείς, λυθεντ-jα > λυθεῖσα
- χαριετ-σι > χαρίεσι (δοτική αρσενικού, ουδετέρου)
Ιδιαιτερότητες:
- μερικές φορές -ᾶς, -ᾶντος < -άεις (-ᾱεις), -άεντος (-ᾱεντος), όπως φωνᾶντα.
ομηρικοί τύποι
- τῑμῆς & τῑμήεις τῑμῆντα & τμήεντα.
ἄκων όπως λύων
επεξεργασίαΟδοντικόληκτα με τ
επεξεργασίαΟδοντικόληκτα με δ
επεξεργασίαγια τους συντάκτες: {{grc-κλίση-'έπηλυς'}} |
-ῠς-υς-υ -ῠδος Κατηγορία:ἔπηλυς • 2 λέξεις
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Ενρινόληκτα
επεξεργασίαγια τους συντάκτες: {{grc-κλίση-'μέλας'}} |
-ας-αινα-αν Κατηγορία:μέλας • 4 λέξεις
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
για τους συντάκτες: {{grc-κλίση-'σώφρων'}} {{grc-κλίση-'ευδαίμων'}} |
※ ουσιαστικά #όπως «γείτων» |
ενρινόληκτα (με ν στο θέμα) δικατάληκτα παροξύτονα επίθετα σε -ων, -ονος -ην, -ενος (για θέμα με ντ, δείτε #λύων-οντος, ἄκων ) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
που δεν μετακινούν τον τόνο στο ουδέτερο (Δείτε τους #κανόνες) -ων-ων-ον, -ονος Κατηγορία:σώφρων • 20 λέξεις
-ην-ην-εν, -ενος Κατηγορία:ἄρρην • 1 λέξεις
|
που μετακινούν τον τόνο στο ουδέτερο (Δείτε τους #κανόνες) -ων-ων-'_ον, -ονος Κατηγορία:εὐδαίμων • 9 λέξεις
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
ΚΑΝΟΝΕΣ: #σώφρων, #ἄρρην, #εὐδαίμων
- Θέματα: σωφρον- ἀρρεν- εὐδαιμον-
- στην ονομαστική ενικού δεν υπάρχει κατάληξη - το βραχύ φωνήεν όμως, εκτείνεται και γίνεται μακρό
- σωφρον- + ∅ > σώφρων (ο > ω)
- ἀρρεν- + ∅ > ἄρρην (ε > η)
- εὐδαιμον- + ∅ > εὐδαίμων (ο > ω)
- στην κλητική ενικού δεν υπάρχει κατάληξη: είναι ίδια με το θέμα
- ὦ σῶφρον, ὦ ἄρρεν, ὦ εὔδαιμον
- στην ονομαστική ενικού δεν υπάρχει κατάληξη - το βραχύ φωνήεν όμως, εκτείνεται και γίνεται μακρό
- Μετακίνηση τόνου στο ουδέτερο και την κλητική: μόνο σε σύνθετα. Ο τόνος ανεβαίνει, όσο είναι δυνατόν, αλλά ποτέ πάνω από την τελευταία συλλαβή του πρώτου συνθετικού.
- μεγαλοπράγμων, μεγαλόπραγμον (δεν θα επιτρεπόταν ούτως ή άλλως *μεγάλοπραγμον λόγω του νόμου της τρισυλλαβίας
- παράφρων, παράφρον (και όχι *πάραφρον. ¨Οχι πριν από την τελευταία συλλαβή του πρώτου συνθετικού)
- εὐδαίμων, εὔδαιμον (ναι, ο τόνος, θέλει, και μπορεί να μετακινηθεί)
για τους συντάκτες: {{grc-κλίση-'μείζων'}} {{grc-κλίση-'βελτίων'}} |
ενρινόληκτα επίθετα συγκριτικού βαθμού σε -ων με επιπλέον τύπους | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
που δεν μετακινούν τον τόνο στο ουδέτερο -ων-ων-ον, -ονος Κατηγορία:μείζων • 9 λέξεις |
που μετακινούν τον τόνο στο ουδέτερο -ίων-ίων-'_ιον, -ίονος (τὸ βέλτιον) Κατηγορία:βελτίων • 3 λέξεις
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
Υγρόληκτα
επεξεργασίαγια τους συντάκτες: {{grc-κλίση-'σώφρων'}} |
※ ουσιαστικά #όπως «κτήτωρ» |
-ωρ-ωρ-ορ, -ορος Κατηγορία:ἀπάτωρ • 1 λέξεις κλίνεται όπως το #σώφρων | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Συνήθως τα συναντάμε ως ουσιαστικά.
Αυτά τα επίθετα σε -ωρ δεν μετακινούν τον τόνο όπως τα σύνθετα σε -ων (όπως #εὐδαίμων). Ούτε όταν είναι σύνθετα, ούτε όταν είναι απλά. |
Σιγμόληκτα
επεξεργασίαγια τους συντάκτες: {{grc-κλίση-'συνεχής'}} |
※ νέα ελληνικά #όπως «συνεχής» |
σιγμόληκτα δικατάληκτα οξύτονα επίθετα σε '-ής, -ής, -ές με θέμα σε εσ-
-ής-ής-ές Κατηγορία:συνεχής • 167 λέξεις | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
για τους συντάκτες: {{grc-κλίση-'μανιώδης'}} {{grc-κλίση-'συνήθης'}} |
※ νέα ελληνικά #όπως «μανιώδης» #όπως «πλήρης» #όπως «συνήθης» |
σιγμόληκτα δικατάληκτα επίθετα σε '-ης, -ης, -ες με θέμα σε εσ-
Παρατηρήσεις: Η γενική πληθυντικού των -δης συζητιέται ήδη από τους αρχαίους γραμματικούς: -ώδων ή -ωδῶν
Συγκρίνετε τις γενικές πληθυντικού στα αρχαία και νέα ελληνικά:
- τῶν μανιώδων (διαφορετικά στα νέα ελληνικά: των μανιωδών)
- τῶν πλήρων (όμοια στα νέα ελληνικά: των πλήρων)
-ης-ης-ες Κατηγορία:μανιώδης • 45 λέξεις δεν ανεβάζουν τον τόνο στο ουδέτερο |
-ης-ης-'_ες (τὸ σύνηθες) Κατηγορία:συνήθης • 14 λέξεις ανεβάζουν τον τόνο στο ουδέτερο | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
Σύνθετα
επεξεργασίαΣύνθετα επίθετα που κλίνονται κατά το δεύτερο συνθετικό τους | ||||
---|---|---|---|---|
επίθετο | α-θ-ο | γενική | Κατηγορία | ουσιαστικό |
#εὔβοτρυς | -υς-υς-υ | -υος | Κατηγορία:εὔβοτρυς • 3 λέξεις |
+#βότρυς, -ιχθυς, -οφρυς, -δακρυς |
εὔχαρις | -ις-ις-ι | -ιτος | Κατηγορία:εὔχαρις • 1 λέξεις |
+χάρις κατά το #τάπης |
εὔελπις | -ις-ις-ι | -ιδος | Κατηγορία:εὔελπις • 6 λέξεις |
+ἐλπίς κατά το #πατρίς |
δίπηχυς | -υς-υς-υ | -εος | Κατηγορία:δίπηχυς • 3 λέξεις |
+#πῆχυς κστά το πρέσβυς |
ταχύπους | -ους-ους-ουν | -ποδος | Κατηγορία:ταχύπους • 13 λέξεις |
+#πούς |
χαυλιόδους | -ους-ους-ουν | -δοντος | Κατηγορία:χαυλιόδους • 2 λέξεις |
+#ὀδούς. Δείτε και τα σύνθετα ουσιαστικά όπως 'κυνόδους', όπου η πλειοψηφία τους είναι κοινού γένους και έχουν λειτουργία διγενούς μονοκατάληκτου επιθέτου. |
επίσης, από τη 2η κλίση#εὔνους-ους-ουν | -ους-ους-ουν | -ου | από τη 2η κλίση: Κατηγορία:εὔνους • 18 λέξεις |
+κατά το #πλοῦς (δευτερόκλιτο) πλοῦς -πλοος/-πλους, όπως και νοῦς -νοος/-νους, ῥοῦς -ροος/-ρους, χρόος -χροος/-χρους |
Επίσης, Κατηγορία:Επίθετα διγενή μονοκατάληκτα (αρχαία ελληνικά): ουσιαστικά κοινού γένους σε επιθετική λειτουργία.
↑Τριτόκλιτες μετοχές
επεξεργασίαγια τους συντάκτες: {{grc-κλίση-'λύων'}} |
※ νέα ελληνικά #όπως «τρέχων» |
- Απαραίτητος ο προσδιορισμός προσωδίας δίχρονης παραλήγουσας για τον τονισμό του ουδέτερου (τὸ λῦον με λῡ-)
- Έτσι κλίνονται και μετοχές ασυναίρετες σε -άω, -έω, -όω όπως το βριάων
Μερικές ενεργητικές μετοχές, και ουσιαστικοποιημένες, όπως θεράπων.
Για την επίδραση του θέματος σε -ντ, σε ουσισατικά ονόματα με nt-θέματα, δείτε τον Chantrain (1933:268[1])
Μετοχές:λύων • 34 λέξεις
|
Κατηγορία:ἄκων • 1 λέξεις
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
(Η κλητική ενικού ίδια με την ονομαστική όπως συμβαίνει στις μετοχές (ἄκων) κατά ορισμένες Γραμματικές και όχι όπως θα συνέβαινε στα επίθετα (ἆκον) |
για τους συντάκτες: {{grc-κλίση-'λύσας'}} |
※ νέα ελληνικά #όπως «λήξας» #όπως «σύμπας» |
- απαραίτητος ο προσδιορισμός προσωδίας δίχρονης παραλήγουσας για τον τονισμό του ουδέτερου (τὸ λῦσαν με λῡ-)
Μετοχές:λύσας • 26 λέξεις
|
Κατηγορία:σύμπας • 4 λέξεις Επίθετο που κλίνεται όπως το 'λύσας' Τα σύνθετα του πᾶς, πᾶσα, πᾶν | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
για τους συντάκτες: {{grc-κλίση-'λυθείς'}} |
※ νέα ελληνικά #όπως «πληγείς» |
Μετοχές:λυθείς • 19 λέξεις
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
για τους συντάκτες: {{grc-κλίση-'λελυκώς'}} {{grc-κλίση-'τεθνεώς'}} |
Μετοχές:λελυκώς • 16 λέξεις |
Μετοχές:τεθνεώς • 6 λέξεις | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
θέματα
|
Δείτε και το ἑστώς με διαλεκτικούς τύπους. |
για τους συντάκτες: {{grc-κλίση-'ποιών'}} {{grc-κλίση-'τιμών'}} |
- Συνηρημένες μετοχές ενεργητικού ενεστώτα συνηρημένων ρημάτων σε -έω ή -όω ή άω
- Αν μαρτυρούνται ασυναίρετες, αυτές κλίνονται κανονικά κατά το #λύων με καταλήξεις -ων, -ουσα, -ον όπως το βριάων
※ νέα ελληνικά #όπως «μειοψηφών» #όπως «κυβερνών» |
Μετοχές:ποιῶν • 16 λέξεις |
Μετοχές:τιμῶν • 13 λέξεις τιμῶν, τιμῶσα, τιμῶν (τοῦ τιμώντος) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
για τους συντάκτες: {{grc-κλίση-'δεικνύς'}} {{grc-κλίση-'διδούς'}} |
Μετοχές:δεικνύς • 1 λέξεις |
Μετοχές:διδούς • 1 λέξεις | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
για τους συντάκτες: {{grc-κλίση-'στας'}} {{grc-κλίση-'φυγών'}} |
Μετοχές:στάς • 3 λέξεις |
Μετοχές:φυγών • 15 λέξεις | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
-ντ χαρακτήρας όπως 3κλιτα ουσιαστικά -άς, -άντος ἱμάς, ἀνδριάς |
|