δείκνυμι

Αρχαία ελληνικά (grc)

Αρχικοί χρόνοι	Φωνή Eνεργητική	Φωνή Μέση & Παθητική
Ενεστώτας	δείκνυμι	δείκνυμαι
Παρατατικός	ἐδείκνυν	ἐδεικνύμην
Μέλλοντας	δείξω	δείξομαι & δειχθήσομαι
Αόριστος	ἔδειξα	ἐδειξάμην & ἐδείχθην
Παρακείμενος	δέδειχα	δέδειγμαι
Υπερσυντέλικος	(ἐδεδείχειν)	ἐδεδείγμην
Συντελ.Μέλλ.	δεδειχώς ἔσομαι	δεδειγμένος ἒσομαι & δεδείξομαι

Ετυμολογία

δείκνυμι < (κληρονομημένο) πρωτοελληνική *deiknéumi < πρωτοϊνδοευρωπαϊκή ρίζα *deyḱ- (δείχνω) + -νυμι (< πρωτοϊνδοευρωπαϊκή ρίζα *néwti). Συγγενές με τη λατινική dico και index, τη σανσκριτική दिशति (diśáti, δείχνω, ορίζω) και την παλαιά αγγλική tǣċan/αγγλικά teach)

• ῥίζα δικ-, λατινικά indico (δεικνύω) με τη πρόσληψη του προσφύματος -νυ-

Ρήμα

δείκνυμι (& δεικνύω)

1. δείχνω
2. επιδεικνύω
3. γνωστοποιώ κάτι
4. φέρω στο φως
5. εξηγώ
6. καταγγέλλω
7. αποδεικνύω
8. μέσο, δείκνυμαι : δείχνω στον εαυτό μου, υποδέχομαι, δεξιώνομαι, χαιρετίζω

Άλλες μορφές

• (ελληνιστική κοινή): δεικνύω
• ιωνικός τύπος : δέκνυμι
• κρητικός τύπος : δίκνυμι

Παράγωγες λέξεις

• αναπόδεικτος
• αποδεικτέον
• δυσαπόδεικτος

Συνώνυμα

• δηλόω
• σημαίνω

Συγγενικές λέξεις

• δεῖγμα (νεοελληνικά δείγμα)
• δεικτέον που πρέπει να δειχθεί
• δεικτέος, δεικτέα, δεικτέον όπως και δεικτικός,ή,όν : αποδεικτικός, κατάλληλος να δειχθεί
• δεῖξις, τρόπος απόδειξης (π.χ. στη ρητορική) και απόδειξη

Σύνθετα

• ἀναδείκνυμι
• ἀποδείκνυμι
• ἐνδείκνυμι
• ἐπιδείκνυμι
• καταδείκνυμι
• ὑποδείκνυμι
• ἀνταποδείκνυμι
• ἀντεπιδείκνυμι
• ἐναποδείκνυμαι
• προαποδείκνυμι

Σημειώσεις

μερικές λέξεις που στα νέα ελληνικά ομοηχούν

• δέδειχα δείξομαι δειχθήσομαι ἐδείχθην δέδειγμαι του δείκνυμι
• δέδηχα δήξομαι δηχθήσομαι ἐδήχθην δέδηγμαι του δάκνω
• δεῖγμα δεῖξις δείκτης δεικτικός του δείκνυμι
• δῆγμα, δῆξις, δήκτης, δηκτικός του δάκνω

Κλίση

    δείκνυμι

Ενεργητικός Ενεστώτας προσωπικές εγκλίσεις οριστική υποτακτική ευκτική προστακτική ἐγώ δείκνῡμι δεικνύω δεικνύοιμι - σύ δείκνῡς δεικνύῃς δεικνύοις δείκνῡ οὗτος δείκνῡσι(ν) δεικνύῃ δεικνύοι δεικνύτω ἡμεῖς δείκνυμεν δεικνύωμεν δεικνύοιμεν - ὑμεῖς δείκνυτε δεικνύητε δεικνύοιτε δείκνυτε οὗτοι δεικνύασι(ν) δεικνύωσι(ν) δεικνύοιεν δεικνύντων / δεικνύτωσαν ονοματικοί τύποι απαρέμφατο μετοχή δεικνύναι δεικνύς δεικνῦσα δεικνύν Ενεργητικός Παρατατικός προσωπικές εγκλίσεις οριστική υποτακτική ευκτική προστακτική ἐγώ ἐδείκνῡν - - - σύ ἐδείκνῡς - - - οὖτος ἐδείκνῡ - - - ἡμεῖς ἐδείκνυμεν - - - ὑμεῖς ἐδείκνυτε - - - οὗτοι ἐδείκνυσαν - - - Ενεργητικός Παρατατικός προσωπικές εγκλίσεις οριστική υποτακτική ευκτική προστακτική ἐγώ ἐδείκνυον - - - σύ ἐδείκνυες - - - οὖτος ἐδείκνυε - - - ἡμεῖς ἐδεικνύομεν - - - ὑμεῖς ἐδεικνύετε - - - οὗτοι ἐδείκνυον - - - Ενεργητικός Μέλλοντας προσωπικές εγκλίσεις οριστική υποτακτική ευκτική προστακτική ἐγώ δείξω - δείξοιμι - σύ δείξεις - δείξοις - οὗτος δείξει - δείξοι - ἡμεῖς δείξομεν - δείξοιμεν - ὑμεῖς δείξετε - δείξοιτε - οὗτοι δείξουσι(ν) - δείξοιεν - ονοματικοί τύποι απαρέμφατο μετοχή δείξειν δείξων δείξουσα δεῖξον Ενεργητικός Αόριστος α' προσωπικές εγκλίσεις οριστική υποτακτική ευκτική προστακτική ἐγώ ἔδειξα δείξω δείξαιμι - σύ ἔδειξας δείξῃς δείξαις / δείξειας δεῖξον οὗτος ἔδειξε δείξῃ δείξαι / δείξειεν δειξάτω ἡμεῖς ἐδείξαμεν δείξωμεν δείξαιμεν - ὑμεῖς ἐδείξατε δείξητε δείξαιτε δείξατε οὗτοι ἔδειξαν δείξωσι(ν) δείξαιεν / δείξειαν δειξάντων / δειξάτωσαν ονοματικοί τύποι απαρέμφατο μετοχή δεῖξαι δείξας δείξασα δεῖξαν Ενεργητικός Παρακείμενος προσωπικές εγκλίσεις οριστική υποτακτική ευκτική προστακτική ἐγώ δέδειχα δεδείχω / δεδειχώς, δεδειχυῖα, δεδειχός ὦ δεδείχοιμι / δεδειχώς, δεδειχυῖα, δεδειχός εἴην - σύ δέδειχας δεδείχῃς / δεδειχώς, δεδειχυῖα, δεδειχός ᾖς δεδείχοις / δεδειχώς, δεδειχυῖα, δεδειχός εἴης δεδειχώς, δεδειχυῖα, δεδειχός ἴσθι οὗτος δέδειχε δεδείχῃ / δεδειχώς, δεδειχυῖα, δεδειχός ᾖ δεδείχοι / δεδειχώς, δεδειχυῖα, δεδειχός εἴη δεδειχώς, δεδειχυῖα, δεδειχός ἔστω ἡμεῖς δεδείχαμεν δεδείχωμεν / δεδειχότες, δεδειχυῖαι, δεδειχότα ὦμεν δεδείχοιμεν / δεδειχότες, δεδειχυῖαι, δεδειχότα εἴημεν/εἶμεν - ὑμεῖς δεδείχατε δεδείχητε / δεδειχότες, δεδειχυῖαι, δεδειχότα ἦτε δεδείχοιτε / δεδειχότες, δεδειχυῖαι, δεδειχότα εἴητε/εἶτε δεδειχότες, δεδειχυῖαι, δεδειχότα ἔστε οὗτοι δεδείχασι(ν) δεδείχωσι(ν) / δεδειχότες, δεδειχυῖαι, δεδειχότα ὦσι(ν) δεδείχοιεν / δεδειχότες, δεδειχυῖαι, δεδειχότα εἴησαν/εἶεν δεδειχότες, δεδειχυῖαι, δεδειχότα ἔστων ονοματικοί τύποι απαρέμφατο μετοχή δεδειχέναι δεδειχώς δεδειχυῖα δεδειχός Ενεργητικός Υπερσυντέλικος προσωπικές εγκλίσεις οριστική υποτακτική ευκτική προστακτική ἐγώ ἐδεδείχειν - - - σύ ἐδεδείχεις - - - οὖτος ἐδεδείχει - - - ἡμεῖς ἐδεδείχεμεν - - - ὑμεῖς ἐδεδείχετε - - - οὗτοι ἐδεδείχεσαν - - -

Πηγές

• δείκνυμι - Βασικό Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής - Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραμματεία - Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2006‑2008. greek‑language.gr
• δείκνυμι - Επιτομή του Λεξικού Λίντελ-Σκοτ, Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού, εκδ. Πελεκάνος, 2007), Ψηφίδες στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2012
• δείκνυμι - ΛΟΓΕΙΟΝ (αγγλικά, από το 2011) Λεξικά για την αρχαία ελληνική και λατινική γλώσσα (στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, κ.λπ.) Πανεπιστήμιο του Σικάγου.