ἀρχή ἄνδρα δείκνυσι

Αρχαία ελληνικά (grc)

Ετυμολογία

ἀρχὴ ἄνδρα δείκνυσι(ν) < → δείτε τις λέξεις ἀρχή, ἀνήρ και δείκνυσι (ή δείκνυσιν), 3ο πρόσωπο ενεστώτα του δείκνυμι. Η έκφραση αποδίδεται στον Βίαντα τον Πριηνέα, έναν από τους επτά σοφούς. Η σημασία της, και στον Σοφοκλή, στην Αντιγόνη, με τον Κρέοντα να υποστηρίζει ότι η εξουσία αποκαλύπτει τον πραγματικό χαρακτήρα του άνδρα. ( ⌘ Σοφοκλῆς, Ἀντιγόνη, στίχ. 175-177 )

ἀμήχανον δὲ παντὸς ἀνδρὸς ἐκμαθεῖν / ψυχήν τε καὶ φρόνημα καὶ γνώμην, πρὶν ἂν / ἀρχαῖς τε καὶ νόμοισιν ἐντριβὴς φανῇ.

Φράση

ἀρχὴ ἄνδρα δείκνυσι

• το αξίωμα δείχνει τον χαρακτήρα του ανθρώπου

  ※  4ος πκε αιώνας ⌘ Ἀριστοτέλης, Ἠθικὰ Νικομάχεια, 5, 1130a

  καὶ διὰ τοῦτο εὖ δοκεῖ ἔχειν τὸ τοῦ Βίαντος, ὅτι ἀρχὴ ἄνδρα δείξει· πρὸς ἕτερον γὰρ καὶ ἐν κοινωνίᾳ ἤδη ὁ ἄρχων.

  Αυτός είναι ο λόγος που όλοι οι άνθρωποι θεωρούν σωστή τη ρήση του Βίαντα, ότι «το αξίωμα θα δείξει τον άνθρωπο»· γιατί ο άρχοντας έχει, βέβαια, να κάνει με τους άλλους και είναι μέλος μιας κοινωνίας.

  Μετάφραση (2006): Δημήτριος Λυπουρλής, Θεσσαλονίκη:Ζήτρος @greek‑language.gr

  ※  1ος/2ος κε αιώνας ⌘ Πλούταρχος, Ἠθικά Πολιτικὰ παραγγέλματα, Section 15, 811b @scaife.perseus

  καὶ τὸν Ἐπαμεινώνδαν ἐπαινοῦσιν, ὅτι φθόνῳ καὶ πρὸς ὕβριν ἀποδειχθεὶς τελέαρχος ὑπὸ τῶν Θηβαίων οὐκ ἠμέλησεν, ἀλλʼ εἰπὼν ὡς οὐ μόνον ἀρχὴ ἄνδρα δείκνυσιν ἀλλὰ καὶ ἀρχὴν ἀνήρ, εἰς μέγα καὶ σεμνὸν ἀξίωμα προήγαγε τὴν τελεαρχίαν,

  ※  3ος κε αιώνας ⌘ Διογένης Λαέρτιος, Βίοι καὶ γνῶμαι τῶν ἐν φιλοσοφίᾳ εὐδοκιμησάντων, Πιττακός, 1.77

  μέμνηται αὐτοῦ καὶ Πλάτων ἐν Πρωταγόρᾳ· «ἀνάγκᾳ δ᾽ οὐδὲ θεοὶ μάχονται.» καὶ «ἀρχὴ ἄνδρα δείκνυσιν.»

  τον αναφέρει, επίσης, και ο Πλάτωνας στον Πρωταγόρα του· «Με την ανάγκη δεν τα βάζουν ούτε και οι θεοί». Επίσης: «Το αξίωμα δείχνει τον άνθρωπο».

  Μετάφραση (2004): Δημήτριος Λυπουρλής @greek‑language.gr

Πηγές

• ἀρχή - ΛΟΓΕΙΟΝ (αγγλικά, από το 2011) Λεξικά για την αρχαία ελληνική και λατινική γλώσσα (στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, κ.λπ.) Πανεπιστήμιο του Σικάγου.