Βικιλεξικό

Παράρτημα:Γραμματική (νέα ελληνικά)

(Ανακατεύθυνση από Παράρτημα:Γραμματική Νέας Ελληνικής Γλώσσας)
Γλώσσα: Νέα ελληνικά » Γραμματική » Παράρτημα:Γραμματική ««« Παραρτήματα γραμματικής

Οι σημειώσεις για τη Γραμματική της νεοελληνικής κοινής που ακολουθούν και οι κλιτικοί πίνακες του Βικιλεξικού λαμβάνουν υπ' όψιν

Επίσης δείτε

Φωνητική, Φωνολογία επεξεργασία

Φωνητική επεξεργασία

Φθόγγοι επεξεργασία

Φωνολογία επεξεργασία

Το φωνολογικό σύστημα. Τα φωνήματα επεξεργασία

Οι συνδυασμοί των φωνημάτων επεξεργασία

Πάθη φωνηέντων επεξεργασία
Πάθη συμφώνων επεξεργασία
↑
Τελικό ν επεξεργασία

Ο τόνος της λέξης επεξεργασία

Για τον τόνο στη γραφή, δείτε #Κανόνες τονισμού

Ο τόνος της φράσης (επιτονισμός) επεξεργασία

Προφορικός συλλαβισμός επεξεργασία

↑

H γραφή επεξεργασία

Γράμματα επεξεργασία

Τα τονικά σημάδια επεξεργασία

Κανόνες τονισμού επεξεργασία
Για τον τονισμό στην προφορά, δείτε #Ο τόνος της λέξης

Τοποθέτηση τόνου

  • Δεν τοποθετείται τόνος σε λέξεις γραμμένες με κεφαλαία.
    ΛΕΞΗ
    • Σε παλιότερα βιβλία, βλέπουμε πνεύματα και τόνους ακόμη και σ' αυτές.
    λέξη
  • Τοποθετείται τόνος στα αριστερά σε #Κεφαλαίο αρχικό γράμμα
    ↪ Όμηρος
  • Σε δίψηφα φωνήεντα, τοποθετείται στο δεύτερο γράμμα.
    ↪ παίζω, οίκος, Οίκος, ναύτης
  • Τοποθείται τόνος στα δεξιά αριθμού δηλώνοντας
    τα λεπτά της ώρας (17:30΄)
    ή στην ελληνική αρίθμηση (Α΄, Β΄, γ΄, δ΄)

Κανόνες τονισμού στο μονοτονικό σύστημα

Για το πολυτονικό σύστημα, δείτε Παράρτημα:Γραμματική (αρχαία ελληνικά)#Τονισμός.


Εγκλιση του τόνου - εγκλιτικά

  • Γράφονται (και προφέρονται) με δύο τόνους λέξεις που ακολουθούνται από αδύνατους τύπους αντωνυμιών (ασθενείς αντωνυμίες) όπως του εγώ, δικός μου
    ↪ ουσιαστικό: ο δάσκαλός μου
    ↪ επίθετο: όμορφή μου εσύ!
    ↪ ρήμα: φώναξέ τον!
    ↪ άκλιτη μετοχή: γράφοντάς το, σκέφτηκα καλύτερα
    ↪ επίρρημα: απέναντί μου
  • Δείτε και τις #Εξαιρέσεις για τον τονισμό των μονοσύλλαβων αδύνατων τύπων της προσωπικής αντωνυμίας.


!! Εξαιρέσεις: μονοσύλλαβες λέξεις που παίρνουν τόνο

  1. το διαζευτικό ή ώστε να ξεχωρίζει από το θηλυκό άρθρο η.
    ↪ Ήρθε η Μαρία; Νομίζω πως ήρθε ή η Μαρία ή η Ελένη· δεν είμαι σίγουρος.
  2. τα ερωτηματικά πώς; & πού; ώστε να ξεχωρίζουνε από τα πως και που
    ↪ Μου είπες πως πήγες στη Λάρισα. Θα μου πεις και πώς πήγες; Με αυτοκίνητο;
    ↪ Πού να σου τα λέω: πήγα με το ποδήλατο!
  3. οι αδύνατοι τύποι της προσωπικής αντωνυμίας εγώ (μου, σου, του, της, τον, την, το, μας, σας, τους, τις, τα), όταν στην ανάγνωση υπάρχει περίπτωση να θεωρηθούν #εγκλιτικές
    ↪ η δασκάλα μου μου είπε
    ↪ η δασκάλα μού είπε (είπε σε μένα - είναι άγνωστο αν αυτή η δασκάλα είναι η δική μου δασκάλα ή κάποια άλλη)
    ↪ Η δασκάλα μου είπε ότι τα πήγα καλά στο διαγώνισμα. (εννοείται: η δική μου δασκάλα)
  4. μονοσύλλαβες λέξεις που ακολουθούνται από τους ρηματικούς τύπους (σε όλα τα πρόσωπα και αριθμούς) μπω, βγω, βρω, 'ρθω και προφέρονται με έμφαση
    ↪ θά 'ρθω (προφορά: ΔΦΑ : /ˈθaɾθo/ είθε νά βρω (προφορά /ˈiθe ˈnavɾo/)
    αλλά: θα 'ρθω = θα έρθω (Χρειάζεται διευκρίνιση: ο τόνος θα μπει μόνο ως ένδειξη επιτονισμού;)


Για δύο τόνους σε μια λέξη δείτε #έγκλιση - για δύο τόνους στην προφορά, δείτε Κατηγορία:Λέξεις με δύο τόνους στην προφορά (νέα ελληνικά)

H στίξη επεξεργασία

υπερτμηματικά στοιχεία:

Τυπογραφικός συλλαβισμός επεξεργασία

Κανόνες συλλαβισμού: νέο σύστημα, παλιό σύστημα

(για την προφορική συλλαβοποίηση δείτε Προφορικός συλλαβισμός)
  • αναλυτικά, στη σελ.489, κεφάλαιο «Συλλαβισμός» Παπαναστασίου, Γιώργος. Νεοελληνική ορθογραφία, ιστορία, θεωρία, εφαρμογή. Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών (Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη), 2008 (1η έκδοση) ΙSBN 978‑960‑231‑131‑8
  • συνοπτικά, στο λήμμα «συλλαβισμός» - Μπαμπινιώτης, Γεώργιος (2002). Λεξικό της νέας ελληνικής γλώσσας (Βʹ έκδοση). Αθήνα: Κέντρο Λεξικολογίας.  (Αʹ έκδοση: 1998)

Λεξικά με συλλαβισμό:

  • Χαραλαμπάκης, Χριστόφορος (επιμέλεια) (2014). Χρηστικό λεξικό της νεοελληνικής γλώσσας. Αθήνα: Ακαδημία Αθηνών.  (ψηφιοποιημένη έκδοση από το 2023, συντομογραφίες-σύμβολα)
    για τους συντάκτες: το πρότυπο {{Π:Χρηστικό}}

Σχολικά βιβλία με συλλαβισμό λέξεων:

↑

Συντομογραφίες επεξεργασία


ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ της ΚΟΙΝΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ
Φωνητική - Φωνολογία

Φωνητική

Φωνολογία

H γραφή
ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ
 1. Άρθρο
 2. Ουσιαστικά

Ουσιαστικά - δείτε και Παράρτημα:Ουσιαστικά

Κλίσεις, ανώμαλα ουσιαστικά

 3. Επίθετα

Επίθετα στο Παράρτημα:Επίθετα & Μετοχές:

  • Κλίση επιθέτων & μετοχών
  • Άκλιτα επιθετα
  • Παραθετικά των επιθέτων
 4. Αριθμητικά

Αριθμητικά: εισαγωγή

 5. Αντωνυμίες

Αντωνυμίες: εισαγωγή

 6. Ρήματα

Ρήματα: εισαγωγή

 7. Μετοχές
 8. Επιρρήματα

Επιρρήματα: εισαγωγή

ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ, ΣΗΜΑΣΙΑ ΛΕΞΕΩΝ
Σημασιολογία, Λεξιλόγιο

Παραγωγή

Σύνθεση

Η σημασία των λέξεων

  • -ώνυμα
Υφολογία

Βιβλιογραφία

Μορφολογία επεξεργασία

Άρθρο επεξεργασία

οριστικό άρθρο: ο, η, το

αόριστο άρθρο: ένας, μία ή μια, ένα

Ουσιαστικά επεξεργασία

Δείτε το Παράρτημα:Ουσιαστικά (νέα ελληνικά) για τα είδη, όλες τις κλίσεις, παρατηρήσεις για τις πτώσεις.

Εδώ υπάρχουν μόνον σημειώσεις για την ορθογραφία:
↑

Κύρια ονόματα επεξεργασία

Κάθε γλώσσα έχει δικές της συνήθειες προσδιορισμού των κυρίων ονόματων. Για τα νέα ελληνικά: Ποια ουσιαστικά είναι κύρια ονόματα;

Κύρια ονόματα είναι όλα τα Ανθρωπωνύμια, Εθνωνύμια, Εθνικά ονόματα, Πατριδωνυμικά, όλα τα Τοπωνύμια κάθε είδους, ονομασίες ημερών, μηνών και γιορτών, τίτλοι έργων και Επωνυμίες, ονομασίες Ταξινομικών βαθμίδων και θρησκευτικοί όροι

Πηγές
Παράγραφοι 459‑470 Τριανταφυλλίδης (1941) για τα κύρια ονόματα (ονόματα προσώπων και τοπωνυμίες):

459. Γενικά.—Λέγονται κύρια ονόματα τα ουσιαστικά που σημαίνουν ένα ορισμένο πρόσωπο, ζώο ή πράμα. Τα κυριότερα είδη των κύριων ονομάτων είναι τα ονόματα των ανθρώπων και τα ονόματα των τόπων, [...]
486. [...] Έτσι είναι κύρια: τα βαφτιστικά και τα οικογενειακά ονόματα, Πέτρος, Κανάρης· τα ονόματα που δίνονται κάποτε σε ορισμένα ζώα, Πιστός ή πράματα (πλοία, αεροπλάνα κτλ.), Αβέρωφ, Ίκαρος καθώς και τα γεωγραφικά ονόματα, οι τοπωνυμίες : Ελλάδα, Όλυμπος.
487. Τυχαίνει συχνά να έχουν το ίδιο όνομα—βαφτιστικό ή οικογενειακό—δυο ή περισσότερα πρόσωπα ή πράματα, αλλά τ' όνομά τους είναι πάντοτε κύριο, αφού με αυτό φανερώνεται κάθε φορά ένα ορισμένο πρόσωπο ή πράμα, και αυτό είναι μοναδικό στο είδος του : ο Γιάννης, ο Γιαννόπουλος, το Κεφαλάρι.
488. Κοινά ονόματα λέγονται τα ουσιαστικά που σημαίνουν όλα τα πρόσωπα, ζώα ή πράματα από το ίδιο είδος, καθώς και τις αφηρημένες έννοιες : άνθρωπος, σκυλί, λουλούδι, τριανταφυλλιά, πίκρα.
Και τα ουσιαστικά που εκφράζουν μοναδικές έννοιες λογαριάζονται κοινά : φεγγάρι, κόλαση, Άδης.

Παράγραφος 489 (Τριανταφυλλίδης, 1941):

1. [...] Κύρια ονόματα λογαριάζονται και :
α) Τα ε θ ν ι κ ά ([και παράγραφος] 282): Έλληνες, Σουηδοί, Πειραιώτες, Σουλιώτισσες
β) Τα ονόματα των μ η ν ώ ν, των η μ ε ρ ώ ν της εβδομάδας και των γ ι ο ρ τ ώ ν : Αύγουστος, Κυριακή, Χριστούγεννα. Έτσι και Δεκαπενταύγουστο, Σαρακοστή (αλλά κάνω σαρακοστή, αύριο είναι σαρακοστή).
γ) Τα ονόματα των έργων της λογοτεχνίας και της τέχνης: η Ιλιάδα του Ομήρου, η Ασάλευτη Ζωή του Παλαμά, το Κρυφό Σχολειό του Γύζη, η Ηρωική του Μπετόβεν.
δ) Τα ονόματα των δ ρ ό μ ω ν, των π λ α τ ε ι ώ ν, των συνοικιών, συνοικισμών, τοποθεσιών: οδός Σταδίου, Ομόνοια, Πλάκα, Καστέλα
2. Η λέξη Θ ε ό ς και τα συνώνυμά της: Πανάγαθος, Παντοδύναμος, Θεία Πρόνοια κτλ., οι λέξεις Χριστός, Παναγία, Άγιο Πνεύμα.
Το θεός γράφεται με μικρό όταν πρόκειται για ετους θεούς της μυθολογίας: οι θεοί του Ολύμπου, οι θεοί των πρωτόγονων λαών.

Τα υπόλοιπα λέγονται κοινά ονόματα ή προσηγορικά ονόματα

↑

Εθνικά ονόματα επεξεργασία

Για τη γραφή των εθνικών ή πατριδωνυμικών κυρίων ονομάτων στο Βικιλεξικό ακολουθούνται:

  1. ως ουσιαστικά κύρια ονόματα§489, με κεφαλαίο αρχικό γράμμα. Υποκαθιστούν όνομα, ή προσφώνηση.
    ↪ τα μέλη της ομάδας ήταν ένας Γερμανός, δύο Γάλλοι κι ένας Έλληνας
    ↪ οι Σουλιώτες ήταν σπουδαίοι πολεμιστές
  2. σε επιθετική λειτουργία, με πεζό αρχικό γράμμα
    ↪ ο γάλλος φίλος σου, τι κάνει;
    ↪ οι σουλιώτες αγωνιστές απέκτησαν τη φήμη σπουδαίων πολεμιστών
    ↪ η θητεία των αμερικανών προέδρων διαρκεί τέσσερα χρόνια
    Σημείωση: Κατά τη Γραμματική του Γυμνασίου, θεωρούνται επίθετα. (στα παραδείγματα αναγράφονται με κεφαλαίο). Δεν σχολιάζεται η απουσία ουδετέρου.
  3. αλλά για συγκεκριμένο πρόσωπο (σαν μέρος προσφώνησης):
    ↪ ο Αμερικανός πρόεδρος Kennedy (Κέννεντυ) δολοφονήθηκε στις 22 Νοεμβρίου του 1963
    Συγκρίνετε με τα αρχαία ονόματα όπως: Θουκυδίδης Ὀλόρου Ἁλιμούσιος όπου το πατριδωνυμικό είναι μέρος του ανθρωπωνυμίου.
    Δείτε και το Παράρτημα:Ονόματα και επώνυμα στα ελληνικά

Σημείωση: Όμως, στα αρχαία ελληνικά, κύρια ονόματα είναι μόνον τα ανθρωπωνύμια και τα τοπωνύμια.

↑

Κεφαλαίο αρχικό γράμμα επεξεργασία

Τα αρχικά γράμματα των κύριων ονομάτων γράφονται πάντοτε με κεφαλαίο.
Τα αρχικά γράμματα των κοινών ονομάτων γράφονται κατά κανόνα με μικρό. Κάποιες λέξεις, σημαντικές ή ειδικής σημασίας μπορούν να γραφτούν με αρχικό κεφαλαίο, χωρίς να σημαίνει αυτό ότι μετατρέπονται σε κύρια ονόματα. Στα προσωπικά κείμενά μας, παίζει ρόλο και η δική μας κρίση για την επιλογή κεφαλαίου. (Τριανταφυλλίδης, 1941:491) Κάθε γλώσσα έχει δικές της συνήθειες χειρισμού των κυρίων ονόματων και των κεφαλαίων.
Το Βικιλεξικό ακουλουθεί τους κανόνες όπως περιγράφονται στο κεφάλαιο 10.3. Κεφαλαία και μικρά του Διοργανικού Εγχειριδίου σύνταξης κειμένων (europa.eu)


Οι ταξινομικές βαθμίδες γράφονται πάντα με αρκτικό κεφαλαίο γράμμα (και μάλιστα, τα γένη και τα είδη, με πλάγια γράμματα). Τα ταξινομικά επίθετα, απ' τα οποία προκύπτουν τα ουσιαστικοποιημένα ονόματα των ταξινομικών βαθμίδων, έχουν κανονικά λήμματα με πεζό αρκτικό. Π.χ.

τα ροδοειδή δέντρα έχουν χαρακτηριστικά... (αναφορά σε επίθετο: ροδοειδής)

αλλά

αυτά τα δέντρα ανήκουν στα Ροδοειδή (αναφορά σε ταξινομική βαθμίδα)


Τίτλοι και επίσημες προσφωνήσεις, συνηθίζεται να γράφονται με κεφαλαίο αρχικό σε επίσημα έγγραφα και στην επιστολογραφία

  • όπως Κύριε ..., Μεγαλειότατε, τίτλοι στρατιωτικοί (όπως Σχης), ιερατικοί κ.λπ.
  • Τίτλοι έργων π.χ. Ακάθιστος Ύμνος, Ηρωική Συμφωνία, (σαν όροι) , αλλά Ύμνος εις την ελευθερίαν (η ελευθερία εδώ, δεν είναι Ελευθερία, όνομα γυναίκας) Τα λόγια της πλώρης, Ο βίος και η πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά

Άλλες πηγές

Μικρό αρχικό γράμμα επεξεργασία

Τα αρχικά γράμματα των κοινών ονομάτων γράφονται με πεζό. (Δείτε και #Κεφαλαίο αρχικό γράμμα)

Με μικρό αρχικό γράμμα γράφονται τα άγιος, όσιος, απόστολος και προφήτης και τα προτακτικά αϊ-, αγιο-, αγια-. Αυτά γράφονται με κεφαλαίο μόνο όταν αναφέρονται σε ναωνύμια, χώρους λατρείας, τοπωνύμια και θρησκευτικούς όρους. (Παπαναστασίου, 14.1.2, 2, α σελ.477)

  • γιορτάζει ο άγιος Νικόλαος
  • στολίστηκε ο Άγιος Νικόλαος (εννοείται η εκκλησία) γιατί σήμερα γιορτάζει ο άγιος Νικόλαος
  • ο Άγιος Νικόλαος της Κρήτης (εννοείται η πόλη) πήρε τ' όνομά της από τον άγιο Νικόλαο
  • το Άγιο Πνεύμα, η Αγία Τριάδα

↑

Αριθμός επεξεργασία

Ποια ουσιαστικά δεν έχουν ποτέ ενικό, δεν έχουν ποτέ πληθυντικό ή συνήθως δεν έχουν κάποιον αριθμό

→ δείτε Παράρτημα:Ουσιαστικά (νέα ελληνικά)#Αριθμός

Ουσιαστικά με διπλούς τύπους στον πληθυντικό:

→ δείτε Παράρτημα:Ουσιαστικά_(νέα_ελληνικά)/ανώμαλα#Ετερογενή,_διπλόκλιτα

Γενική επεξεργασία

→ δείτε Παράρτημα:Ουσιαστικά (νέα ελληνικά)#Γενική

Πηγές:

Ποια ουσιαστικά δεν έχουν γενική ενικού

Ποια ουσιαστικά δεν έχουν γενική πληθυντικού ή έχουν δύσχρηστη γενική πληθυντικού

→ δείτε Παράρτημα:Ουσιαστικά (νέα ελληνικά)#Γενική_πληθυντικού

Δοτική επεξεργασία

Σε παγιωμένες εκφράσεις που προέρχονται από τα αρχαία ελληνικά ή την καθαρεύουσα.

Κατηγορία:Όροι με δοτική (νέα ελληνικά)

Κλίσεις, ανώμαλα ουσιαστικά επεξεργασία

→ δείτε Παράρτημα:Ουσιαστικά (νέα ελληνικά)/ανώμαλα

Επίθετα επεξεργασία

Στο Παράρτημα:Επίθετα & Μετοχές θα βρείτε

  • σημειώσεις για τα είδη τους
  • την κλίση επιθέτων και μετοχών
  • τα παραθετικά των επιθέτων

↑

Αριθμητικά επεξεργασία

Αριθμητικά, #Χατζησαββίδης

Ορθογραφία

  • Τα απόλυτα αριθμητικά από το ένα μέχρι το είκοσι γράφονται με μία λέξη, ενώ από το είκοσι ένα και πάνω με ξεχωριστές λέξεις ** εκτός από ειδικές σημασίες, όπως εικοσιένα, Εικοσιένα
    • Όμως, προφέρονται ως μία φωνολογική λέξη (→ δείτε είκοσι ένα)
  • Τα τακτικά αριθμητικά από το δέκατος τρίτος και μετά γράφονται με ξεχωριστές λέξεις
  • Τα σύνθετα με δεύτερο συνθετικό το «μισός» γράφονται στη λήγουσα με ‑ης (αρσενικό, ενάμισης τόνος) σε ‑η (θηλυκό, μιάμιση). Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις, σε ‑ι (ενάμισι, τρισήμισι τόνοι, επτάμισι). Παλιά γραφή: -μισυ.

Αριθμητικά επίθετα επεξεργασία

Απόλυτα αριθμητικά επεξεργασία
Τακτικά αριθμητικά επεξεργασία
Πολλαπλασιαστικά αριθμητικά επεξεργασία
Αναλογικά αριθμητικά επεξεργασία

Αριθμητικά ουσιαστικά επεξεργασία

Αντωνυμίες επεξεργασία

Κλίνονται όπως τα επίθετα, χωρίς κλητική πτώση.

Προσωπικές αντωνυμίες επεξεργασία

Αντικαθιστούν λέξεις που δηλώνουν πρόσωπα.
Δυνατοί (για να δώσουμε έμφαση) & οι αδύνατοι τύποι.

Προσωπικές αντωνυμίες
Α' πρόσωπο Β' πρόσωπο Γ' πρόσωπο
ενικός
Πτώση αρσενικό θηλυκό ουδέτερο
ονομαστική εγώ εσύ αυτός & τος αυτή & τη αυτό & το
γενική εμένα & (εμού) & μου εσένα & σου αυτού & του αυτής & της αυτού & του
αιτιατική εμένα & με εσένα & σε αυτόν & τον αυτή(ν) & τη(ν) αυτό & το
κλητική - εσύ - - -
πληθυντικός
ονομαστική εμείς εσείς αυτοί & τοι αυτές & τες αυτά & τα
γενική εμάς & μας εσάς & σας αυτών & τους αυτών & τους αυτών & τους
αιτιατική εμάς & μας εσάς & σας αυτούς & τους αυτές & τες/τις αυτά & τα
κλητική - εσείς - - -

Κτητικές αντωνυμίες επεξεργασία

  • δικός μου
  • οι αδύνατοι τύποι της προσωπικής αντωνυμίας, μετά από ουσιαστικά
    ↪ το βιβλίο μου, το τετράδιό της

Αυτοπαθείς αντωνυμίες επεξεργασία

Το πρόσωπο που ενεργεί, δέχεται την ενέργεια αυτή

Οριστικές αντωνυμίες επεξεργασία

Ορίζουν κάτι, διακρίνοντάς το από όλα τ' άλλα.

  • ο ίδιος (με το άρθρο)
  • μόνος (χωρίς άρθρο) + αδύνατος τύπος της προσωπικής αντωνυμίας
    ↪ μόνη μου

Δεικτικές αντωνυμίες επεξεργασία

↑

Αναφορικές αντωνυμίες επεξεργασία

Εισάγουν δευτερεύουσες αναφορικές προτάσεις.

Ερωτηματικές αντωνυμίες επεξεργασία

Αόριστες αντωνυμίες επεξεργασία

Δεν κατονομάζεται για ποιον ή τι μιλάμε.

Επιμεριστικές αντωνυμίες επεξεργασία

Ανήκουν στις #Αόριστες αντωνυμίες. Από τα αρχαία ελληνικά.

↑

Ρήματα επεξεργασία

Τα παρεπόμενα του ρήματος επεξεργασία

Ο σχηματισμός του ρήματος επεξεργασία

Βοηθητικά στοιχεία σχηματισμού επεξεργασία

Το βοηθητικό ρήμα έχω επεξεργασία

Το βοηθητικό ρήμα είμαι επεξεργασία

Οι συζυγίες επεξεργασία

Ρήματα της πρώτης συζυγίας επεξεργασία
Ρήματα της δεύτερης συζυγίας επεξεργασία

Ιδιόκλιτα (συνηρημένα) ρήματα επεξεργασία

Ρήματα ελλειπτικά, απρόσωπα και αποθετικά επεξεργασία

Ρήματα ανώμαλα επεξεργασία

Μετοχές επεξεργασία

Η κλίση των μετοχών, στο Παράρτημα:Επίθετα & Μετοχές

Επιρρήματα επεξεργασία

Καταλήξεις επιρρήμάτων επεξεργασία

Παραθετικά των επιρρημάτων επεξεργασία

Προθέσεις επεξεργασία

Σύνδεσμοι επεξεργασία

Επιφωνήματα επεξεργασία

Μόρια επεξεργασία

↑

Σημασιολογία, Λεξιλόγιο επεξεργασία

Παραγωγή επεξεργασία

Παράγωγα ρήματα επεξεργασία

Παράγωγα ουσιαστικά επεξεργασία

Υποκοριστικά επεξεργασία

Ο υποκορισμός είναι μια διαδικασία κατά την οποία σχηματίζονται παράγωγες λέξεις σημασιολογικά συγγενείς προς τις πρωτότυπες, με διαφορετική όμως σημασία: δηλώνεται σμίκρυνση, που αφορά το μέγεθος, την ένταση, την έκταση, τη διάρκεια κ.λπ. της πρωτότυπης λέξης ή παρατηρούνται υφολογικές μετατροπές, όπως η έκφραση οικειότητας, η τρυφερότητας ή ακόμα και η έκφραση αρνητικά χρωματισμένων σχολίων.

Παράγωγα επίθετα επεξεργασία

Παράγωγα επιρρήματα επεξεργασία

↑

Σύνθεση επεξεργασία

Σύνθεση με αχώριστα μόρια (προθηματοποίηση) επεξεργασία

Σύνθεση με ένωση λέξεων επεξεργασία

Παρασύνθετες λέξεις επεξεργασία

Πολυλεκτικά σύνθετα επεξεργασία
Γνήσια και καταχρηστική σύνθεση επεξεργασία

Υφολογία επεξεργασία

Σχήματα λόγου επεξεργασία

Κατηγορία:Σχήματα λόγου (νέα ελληνικά) - λήμμα: σχήμα λόγου

↑

Αναφορές επεξεργασία


Βιβλιογραφία επεξεργασία

Ορθογραφία επεξεργασία

  • Παπαναστασίου, Γιώργος. Νεοελληνική ορθογραφία, ιστορία, θεωρία, εφαρμογή. Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών (Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη), 2008 (1η έκδοση) ΙSBN 978‑960‑231‑131‑8>br?ΙSBN 978‑960‑231‑131‑8
  • Συμβατικοί κανόνες για την ελληνική γλώσσα. Διοργανικό εγχειρίδιο σύνταξης κειμένων, publications.europe.eu, Ευρωπαϊκή Ένωση.

Βιβλία γραμματικής επεξεργασία

Βιβλία για τη νεοελληνική γραμματική

  • Holton, David. Mackridge, Peter. Philippaki-Warburton, Irene. Spyropoulos, Vassilios. Greek: A Comprehensive Grammar of the Modern Language. ed.2. (στα αγγλικά) Routledge, 2012. @books.google
  • Ιορδανίδου, Άννα (1998, 8η έκδ.). Τα ρήματα της νέας ελληνικής. Αθήνα: Πατάκης (©1991, 1η έκδοση:1992). 
  • _________. (2001) Η κοινή νεοελληνική σε σύγχρονα λεξικά και γραμματικές. pdf@upatras.grμ σελίδες 14, πρόσβαση:2018.03.14.
  • Μανόλης Τριανταφυλλίδης (2018) Νεοελληνική γραμματική (της δημοτικής). Θεσσαλονίκη: Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών (ανατύπωση της πρώτης έκδοσης του 1941, με διορθώσεις και επίμετρο - γραφή πολυτονική).
    Παραθέτουμε αποσπάσματα μεταγραμμένα στο μονοτονικό σύστημα. Η έμφαση και τα τυπογραφικά χαρακτηριστικά, όπως στο βιβλίο.
  • Βοσταντζόγλου, Θεολόγος (1967) Αναλυτικόν Ορθογραφικόν λεξικόν της Νεοελληνικής Γλώσσης (Καθαρευούσης και Δημοτικής). Αθήναι: χ.ε., 1967.
    Με πίνακες κλίσης καθαρεύουσας και δημοτικής αντιπαραβαλλόμενους.

Σχολικά βιβλία γραμματικής στην Ελλάδα, όπως το 2019:

Οι πηγές για συγκεκριμένα θέματα αναφέρονται στα σχετικά κεφάλαια.

Mελέτες, σημειώσεις για τη νεοελληνική γραμματική

  • Βαλεοντής, Κώστας.pdf Δοτικές της καθομιλουμένης. ΕΛΕΤΟ, Ορόγραμμα, χ.χ., πρόσβαση:2010.01.15.
  • Καρρά, Αθανασία .pdf Προβλήματα κλίσης και υποκορισμού στην ελληνική και στα ευρωπαϊκά συστήματα (μεταπτυχιακή διατριβή) Πανεπιστήμιο Πατρών, 2006. Εποπτεύουσα καθηγήτρια: Αγγελική Ράλλη.
  • Κατσούδα, Γεωργία (2009) "Ο σχηματισμός του πληθυντικού αριθμού των μετοχών ηγουμένη, εφαπτομένη, προϊσταμένη, συνισταμένη, υφισταμένη: συμπεράσματα και εφαρμογές", στο Selected Papers from the 18th ISTAL Διαθέσιμο pdf

↑

Λεξικά επεξεργασία

Διαδίκτυο επεξεργασία

↑

Ανακτήθηκε από "https://el.wiktionary.org/w/index.php?title=Παράρτημα:Γραμματική_(νέα_ελληνικά)&oldid=6520399"