κατά

Νέα ελληνικά (el)

Ετυμολογία

κατά < (κληρονομημένο) αρχαία ελληνική κατά

• για λόγιες εκφράσεις < (διαχρονικό δάνειο) αρχαία ελληνική κατά

Προφορά

ΔΦΑ : /kaˈta/ (στη σημασία: εναντίον)

τυπογραφικός συλλαβισμός : κα‐τά

ΔΦΑ : /kata/ (άτονο, ενωμένο με την επόμενη λέξη)

τυπογραφικός συλλαβισμός : κα‐τά

Πρόθεση

κατά, κατ' ή καθ'

1. (+ γενική) εναντίον

     κατά παντός υπευθύνου

     κατά του κράτους

2. (+ αιτιατική)
   1. με χρονική σημασία· γύρω, περίπου

        Θα έρθω κατά τις 6 το απόγευμα.

        Θα βρεθούμε κατά το μεσημεράκι.

      • (ειδικότερα) σε κάποια χρονική στιγμή που διαρκούσε κάτι

          κατά την ομιλία του Πρωθυπουργού

      • (ειδικότερα), συνήθως ως κατά τη διάρκεια

          κατά τη διάρκεια του ταξιδιού

   2. δηλώνει το πρόσωπο που κρίνει· σύμφωνα με κάποιον

        κατά την άποψή μου

        κατά τους στωικούς

Εκφράσεις

• καθ' εκάστην
• καθ' έξιν
• καθ' ολοκληρίαν / καθ' ολοκηρία
• καθ' υπερβολήν
• κατ' ανάγκη
• κατ' ανέμου
• κατ' αρχήν, κατ' αρχάς
• κατ' εξαίρεσιν / κατ' εξαίρεση
• κατ' εξακολούθησιν / κατ' εξακολούθηση
• κατ' αποκοπήν
• κατ' ιδίαν
• κατά βάθος
• κατά γράμμα
• κατά διαόλου
• κατά κει
• κατά κεφαλήν
• κατά κόρον
• κατά κράτος
• κατά λάθος
• κατά λέξη
• κατά μέρος
• κατά μέτωπον / κατά μέτωπο
• κατά πάσα πιθανότητα
• κατά πού
• κατά πρόσωπο
• κατά πώς
• κατά συνθήκην ψεύδη
• κατά τ' άλλα / κατά τα άλλα
• κατά τι
• κατά τύχην
• υπέρ και κατά

Παροιμίες

• κατά μάνα κατά κύρη, κατά γιο και θυγατέρα
• κατά φωνή κι ο γάιδαρος

Συγγενικά

• κατα- & Νεοελληνικές λέξεις με πρόθημα κατα- στο Βικιλεξικό

Μεταφράσεις

    εναντίον, κατά κάποιου

γαλλικά : contre (fr)

• → δείτε τη λέξη εναντίον

    γύρω, περίπου

γαλλικά : autour (fr)de, environ (fr)

• → δείτε τη λέξη περίπου

    σε κάποια χρονική στιγμή που διαρκούσε κάτι

αγγλικά : during (en) γαλλικά : pendant (fr)

    σύμφωνα με

αγγλικά : according to (en) γαλλικά : selon (fr)

---

Μεσαιωνικά ελληνικά (gkm)

Ετυμολογία

κατά < (κληρονομημένο) αρχαία ελληνική κατά

Πρόθεση

κατά

1. εναντίον
2. κάπου κοντά
3. σε σχέση με, σύμφωνα με
4. όσο διαρκεί κάτι

Εκφράσεις

• κατὰ καιρόν: πότε πότε, κατά εποχές
• κατὰ λόγον: λέξη προς λέξη
• κατὰ μέρος: λεπτομερειακά, ένα προς ένα
• κατ' ἰδίαν, κατ' ἰδίας: χωριστά, ιδαιτέρως

Συγγενικά

• κατα- & Μεσαιωνικές ελληνικές λέξεις με πρόθημα κατα- στο Βικιλεξικό

Πηγές

• κατά -  Επιτομή του Λεξικού Κριαρά της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας (1100-1669). Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, [μονοτονικό σύστημα]. 

---

Αρχαία ελληνικά (grc)

Ετυμολογία

κατά < → λείπει η ετυμολογία

Πρόθεση

κατά [κᾰτᾰ]

1. (+ γενική)
   1. προς, δηλώνοντας κίνηση προς τα κάτω ή, γενικότερα,πάνω
   2. εναντίον
2. (+αιτιατική)
   1. κίνηση προς τα κάτω, ή σε μια έκταση

      κατὰ γῆν καὶ θάλασσαν: σε ξηρά και θάλασσα

   2. απέναντι
   3. στη διάρκεια

      καθ' ἡμέραν: καθημερινά

   4. σύμφωνα με

Άλλες μορφές

• καθ' πριν από δασυνόμενο φωνήεν

Συγγενικά

• κατα- & Αρχαίες ελληνικές λέξεις με πρόθημα κατα- στο Βικιλεξικό

Πηγές

• κατά - Επιτομή του Λεξικού Λίντελ-Σκοτ, Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού, εκδ. Πελεκάνος, 2007), Ψηφίδες στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2012
• κατά - ΛΟΓΕΙΟΝ (αγγλικά, από το 2011) Λεξικά για την αρχαία ελληνική και λατινική γλώσσα (στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, κ.λπ.) Πανεπιστήμιο του Σικάγου.