θυμός

Νέα ελληνικά (el)

↓ πτώσεις	ενικός		πληθυντικός
ονομαστική	ο	θυμός	οι	θυμοί
γενική	του	θυμού	των	θυμών
αιτιατική	τον	θυμό	τους	θυμούς
κλητική		θυμέ		θυμοί
Συνήθως στον ενικό
Κατηγορία όπως «ναός» - Παράρτημα:Ουσιαστικά

Ετυμολογία

θυμός < (κληρονομημένο) αρχαία ελληνική θυμός (ψυχή, πνοή)

Προφορά

ΔΦΑ : /θiˈmos/

τυπογραφικός συλλαβισμός : θυ‐μός

τονικό παρώνυμο: θύμος

Ουσιαστικό

θυμός αρσενικό

το ισχυρό συναίσθημα δυσαρέσκειας ή και εχθρότητας απέναντι σε κάποιον ή κάτι που μας επηρεάζει αρνητικά και μπορεί να προκαλέσει έντονες και καμιά φορά βίαιες αντιδράσεις
Είναι καλός κατά βάθος, αλλά παρεκτράπηκε πάνω στο θυμό του'.'

Άσε κάτω τους θυμούς κι έλα να μιλήσουμε λογικά.

Συνώνυμα

Αντώνυμα

Εκφράσεις

ανάβω από το θυμό μου
αφρίζω από το θυμό μου ή έβγαλα αφρούς από το θυμό μου
βράζω από το θυμό μου
γεμάτος θυμό
έγινε έξαλλος απ' το θυμό του
έγινε κόκκινος απ' το θυμό του
εκρήγνυμαι από το θυμό μου
εκτονώνω το θυμό μου
εκφράζω το θυμό μου
καταλάγιασε/κόπασε ο θυμός του
με κυριεύει ο θυμός
νιώθω θυμό
νιώθω το θυμό ή αισθάνομαι το θυμό
ο θυμός είναι κακός δάσκαλος
ο θυμός μάτια δεν έχει
πνίγω το θυμό μου
πάνω στο θυμό μου
συγκρατώ το θυμό μου
του πέρασε ο θυμός του
τον τύφλωσε ο θυμός του

Συγγενικά

ετυμολογικό πεδίο
θυμο-

→ και δείτε τις λέξεις θυμάμαι και ενθυμούμαι

Σύνθετα

Κατηγορίες

-θυμος

-θυμία

-θυμώ

Πηγές

θυμός - Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής (1998) του Ιδρύματος Μανόλη Τριανταφυλλίδη (συντομογραφίες-σύμβολα). Η Πύλη για την ελληνική γλώσσα, Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας
θυμός - Χαραλαμπάκης, Χριστόφορος (επιμέλεια) (2014). Χρηστικό λεξικό της νεοελληνικής γλώσσας. Αθήνα: Ακαδημία Αθηνών. (ψηφιοποιημένη έκδοση από το 2023, συντομογραφίες-σύμβολα)
Μπαμπινιώτης, Γεώργιος (2002). Λεξικό της νέας ελληνικής γλώσσας (Βʹ έκδοση). Αθήνα: Κέντρο Λεξικολογίας. (Αʹ έκδοση: 1998)
θυμός - Κάτος, Γιώργος Β. (2016) Λεξικό της λαϊκής και της περιθωριακής μας γλώσσας. Θεσσαλονίκη. online στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας (ΚΕΓ,^1-2)

Μεταφράσεις

θυμός

αγγλικά : anger ^(en), fury ^(en)
βουλγαρικά : гняв ^(bg), яд ^(bg), ярост ^(bg)
γαλλικά : colère ^(fr)
γερμανικά : Ärger ^(de), Zorn ^(de)
εβραϊκά : כעס ^(he) (ka’as)
εσπεράντο : kolero ^(eo)
ίντο : iraco ^(io)
ισπανικά : ira ^(es), enfado ^(es), enojo ^(es), rabia ^(es)
ιταλικά : ira ^(it), rabbia ^(it), collera ^(it)
λιθουανικά : pyktis ^(lt)
ολλανδικά : woede ^(nl)
ουγγρικά : harag ^(hu)
πολωνικά : złość ^(pl), gniew ^(pl)
πορτογαλικά : ira ^(pt), raiva ^(pt)
ρωσικά : гнев ^(ru), злость ^(ru)
σλοβενικά : jeza ^(sl)
τουρκικά : öfke ^(tr)

Μεσαιωνικά ελληνικά (gkm)

Ετυμολογία

θυμός < (κληρονομημένο) αρχαία ελληνική θυμός

Ουσιαστικό

θυμός αρσενικό

θυμός, οργή
πολεμικό μένος
(μεταφορικά) θαλασσοταραχή στην έκφραση θυμός τῆς θάλασσας
επιθυμία, πόθος
το θυμοειδές, το θυμικό
δηλητήριο

Εκφράσεις

ἀνεβάζω θυμόν, ἀνεβαίνω εἰς θυμόν: (θυμώνω)
ἀπὸ θυμοῦ (πρόθυμα)

Συγγενικά

ετυμολογικό πεδίο
θυμο-

→ δείτε και ρήματα σε -θυμέω

Πηγές

θυμός - Επιτομή του Λεξικού Κριαρά της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας (1100-1669). Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, [μονοτονικό σύστημα].

Αρχαία ελληνικά (grc)

	δυϊκός
↓ πτώσεις	ενικός		πληθυντικός
ονομαστική	ὁ	θυμός	οἱ	θυμοί
γενική	τοῦ	θυμοῦ	τῶν	θυμῶν
δοτική	τῷ	θυμῷ	τοῖς	θυμοῖς
αιτιατική	τὸν	θυμόν	τοὺς	θυμούς
κλητική ὦ!		θυμέ		θυμοί
ονομ-αιτ-κλ	τὼ		θυμώ
γεν-δοτ	τοῖν		θυμοῖν
2η κλίση, Κατηγορία 'ναός' όπως «ναός» - Παράρτημα:Ουσιαστικά

Ετυμολογία

θυμός < (κληρονομημένο) πρωτοελληνική *tʰūmós (καπνός, αναπνοή, ψυχή) < πρωτοϊνδοευρωπαϊκή *dʰuh₂mós ‎(καπνός)

Ουσιαστικό

θυμός αρσενικό

πνοή, ψυχή, ζωή
※ 8ος πκε αιώνας ⌘ Ὅμηρος, Ἰλιάς, 1 (Α. Λοιμός. Μῆνις.), στίχ. 593 (στίχοι 592-593)
πᾶν δ᾽ ἦμαρ φερόμην, ἅμα δ᾽ ἠελίῳ καταδύντι | κάππεσον ἐν Λήμνῳ, ὀλίγος δ᾽ ἔτι θυμὸς ἐνῆεν·
Ολημερίς εγύριζα, και ο ήλιος είχε δύσει | όταν στην Λήμνον έπεσα κοντά να βγει η ψυχή μου·

Έμμετρη μετάφραση (1922): Ιάκωβος Πολυλάς, @greek‑language.gr

※ 8ος πκε αιώνας ⌘ Ὅμηρος, Ἰλιάς, 11 (Λ. Ἀγαμέμνονος ἀριστεία.), στίχ. 433
ἤ κεν ἐμῷ ὑπὸ δουρὶ τυπεὶς ἀπὸ θυμὸν ὀλέσσῃς.
ή τώρ᾽ από την λόγχην μου θα χάσεις την ζωήν σου».

Έμμετρη μετάφραση (1922): Ιάκωβος Πολυλάς, @greek‑language.gr
ψυχή, νους ως η έδρα των σκέψεων
※ 6ος/5ος πκε αιώνας ⌘ Αἰσχύλος, Προμηθεὺς δεσμώτης, στίχ. 706 (705-706)
τοὺς ἐμοὺς λόγους | θυμῷ βάλ᾽, ὡς ἂν τέρματ᾽ ἐκμάθῃς ὁδοῦ.
βάλ᾽ τα μες στο νου σου | τα λόγια αυτά, τους δρόμους σου για να γνωρίζεις.

Μετάφραση (1930): Ιωάννης Ν. Γρυπάρης, Αθήνα:Εστία @greek‑language.gr
οργή, θυμός, η έδρα του θυμού
※ 8ος πκε αιώνας ⌘ Ὅμηρος, Ἰλιάς, 16 (Π. Πατρόκλεια.), στίχ. 616
Αἰνείας δ᾽ ἄρα θυμὸν ἐχώσατο φώνησέν τε·
Ο Αινείας τότ᾽ εχόλωσε κι εφώναξεν:

Έμμετρη μετάφραση (1922): Ιάκωβος Πολυλάς, @greek‑language.gr
επιθυμία, διάθεση, θέληση
※ 8ος πκε αιώνας ⌘ Ὅμηρος, Ἰλιάς, 15 (Ο. Παλίωξις παρὰ τῶν νεῶν.), στίχ. 94 (στίχοι 93-94)
οἶσθα καὶ αὐτή, | οἷος κείνου θυμὸς ὑπερφίαλος καὶ ἀπηνής.
και μόνη το γνωρίζεις | άσπλαχνην πόσον και άδικην έχει ψυχήν εκείνος

Έμμετρη μετάφραση (1922): Ιάκωβος Πολυλάς, @greek‑language.gr
καρδιά ως η έδρα των αισθημάτων
※ 8ος πκε αιώνας ⌘ Ὅμηρος, Ἰλιάς, 7 (Η. Ἕκτορος καὶ Αἴαντος μονομαχία. Νεκρῶν ἀναίρεσις.), στίχ. 189
γνῶ δὲ κλήρου σῆμα ἰδών, γήθησε δὲ θυμῷ.
και το σημάδι άμ᾽ είδε αυτός το γνώρισε κι εχάρη.

Έμμετρη μετάφραση (1922): Ιάκωβος Πολυλάς, @greek‑language.gr

※ 8ος πκε αιώνας ⌘ Ὅμηρος, Ἰλιάς, 23 (Ψ. Ἆθλα ἐπὶ Πατρόκλῳ.), στίχ. 611 (στίχοι 609-611)
ἠδὲ καὶ ἵππον | δώσω ἐμήν περ ἐοῦσαν, ἵνα γνώωσι καὶ οἵδε | ὡς ἐμὸς οὔ ποτε θυμὸς ὑπερφίαλος καὶ ἀπηνής.
και την φοράδ᾽, αν κι είναι | δική μου, λάβε την εσύ για να γνωρίσουν όλοι | ότι καρδιά περήφανην και αμάλακτην δεν έχω.

Έμμετρη μετάφραση (1922): Ιάκωβος Πολυλάς, @greek‑language.gr
θάρρος, τόλμη
※ 8ος πκε αιώνας ⌘ Ὅμηρος, Ἰλιάς, 15 (Ο. Παλίωξις παρὰ τῶν νεῶν.), στίχ. 280
τάρβησαν, πᾶσιν δὲ παραὶ ποσὶ κάππεσε θυμός.
ετρόμαξαν και στην καρδιά το θάρρος τους εκόπη.

Έμμετρη μετάφραση (1922): Ιάκωβος Πολυλάς, @greek‑language.gr
ιδιοσυγκρασία
επιθυμία για φαγητό και ποτό
※ 8ος πκε αιώνας ⌘ Ὅμηρος, Ἰλιάς, 4 (Δ. Ὁρκίων σύγχυσις. Ἀγαμέμνονος ἐπιπώλησις.), στίχ. 263 (στίχοι 262-263)
σὸν δὲ πλεῖον δέπας αἰεὶ | ἕστηχ᾽, ὥς περ ἐμοί, πιέειν ὅτε θυμὸς ἀνώγοι.
αλλά πάντοτε συ έχεις το ποτήρι | γεμάτο εμπρός ως το ᾽χω εγώ, να πίνεις όταν θέλεις·

Έμμετρη μετάφραση (1922): Ιάκωβος Πολυλάς, @greek‑language.gr

Συγγενικά

ετυμολογικό πεδίο
θυμο-

Εκφράσεις

τίθεμαι θυμὸν ἐν στήθεσσι

Πηγές

θυμός - Επιτομή του Λεξικού Λίντελ-Σκοτ, Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού, εκδ. Πελεκάνος, 2007), Ψηφίδες στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2012
θυμός - ΛΟΓΕΙΟΝ (αγγλικά, από το 2011) Λεξικά για την αρχαία ελληνική και λατινική γλώσσα (στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, κ.λπ.) Πανεπιστήμιο του Σικάγου.