τύχη

Νέα ελληνικά (el)

↓ πτώσεις	ενικός		πληθυντικός
ονομαστική	η	τύχη	οι	τύχες
γενική	της	τύχης	των	τυχών
αιτιατική	την	τύχη	τις	τύχες
κλητική		τύχη		τύχες
Κατηγορία όπως «νίκη» - Παράρτημα:Ουσιαστικά

Ετυμολογία

τύχη < (κληρονομημένο) αρχαία ελληνική τύχη

Προφορά

ΔΦΑ : /ˈti.çi/

τυπογραφικός συλλαβισμός : τύ‐χη

ομόηχα: τοίχοι, τείχη, τύχει

Ουσιαστικό

τύχη θηλυκό

1. η δύναμη που υποτίθεται ότι επηρεάζει τα γεγονότα είτε προς μια θετική κατάληξη είτε προς μια αρνητική

   ≈ συνώνυμα: ειμαρμένη, πεπρωμένο

2. καθετί που, χωρίς να έχει προβλεφθεί, καθορίζει την έκβαση των γεγονότων
3. η καλοτυχία, όλες οι ευνοϊκές καταστάσεις
4. (στον πληθυντικό) οι τύχες: η ζωή, το μέλλον

Εκφράσεις

• ανοίγει η τύχη μου : γίνομαι τυχερός, μετά από ένα διάστημα ατυχίας
• αν έχεις τύχη διάβαινε και ριζικό περπάτει : ο τυχερός έχει επιτυχίες στη ζωή
• αναζητώ καλύτερη τύχη : αναζητώ καλύτερες συνθήκες
• από τύχη : τυχαία
• αφήνω τα πράγματα στη τύχη τους : δεν παρεμβαίνω στην εξέλιξη μιας υπόθεσης
• αφήνω / εγκαταλείπω κάποιον στην τύχη του : αδιαφορώ για κάποιον που βρίσκεται -μάλλον- σε δύσκολη κατάσταση
• για καλή μου τύχη : ευτυχώς για μένα
• ενώνομε τις τύχες μας : αποφασίζομε να ζήσομε μαζί ή να προσπαθήσομε μαζί για κάτι
• έχω την τύχη με το μέρος μου : είμαι τυχερός
• κάνω την τύχη μου : πετυχαίνω καλή ζωή
• (κάποιος / κάτι) δεν έχει (καμία) τύχη : (κάποιος/κάτι) δεν έχει προοπτικές επιτυχίας
• (κάποιος) κοιμάται και η τύχη του δουλεύει : κάποιος έχει ευνοϊκές εξελίξεις χωρίς να προσπαθήσει ή χωρίς να το γνωρίζει
• κατά τύχη : τυχαία
• κρατώ στα χέρια την τύχη κάποιου : με τις αποφάσεις και τις πράξεις μου καθορίζω τη ζωή και την εξέλιξη κάποιου
• λέω την τύχη : προβλέπω το μέλλον
• η τύχη γύρισε την πλάτη της σε κάποιον : κάποιος είχε κακοτυχία
• η τύχη παίζει σε κάποιον άσχημο παιχνίδι : όταν μια κατάσταση έχει δυσμενή κατάληξη, μολονότι εξελισσόταν θετικά
• η τύχη χαμογελά σε κάποιον : κάποιος έχει καλοτυχία
• στην τύχη : χωρίς προγραμματισμό ή γνώση
• της τύχης τα γραμμένα : όσα υποτίθεται ότι καθορίζει η μοίρα
• τύχη αγαθή (τύχῃ ἀγαθῇ) : ευτυχώς
• τύχη βουνό : πολύ μεγάλη ευνοϊκή συγκυρία
• χαρά στην τύχη του! : είναι πολύ τυχερός!

Συγγενικές λέξεις

• τυχαία
• τυχαίνω
• τυχαιότητα
• τυγχάνω
• τυχαίος
• τυχεράκιας
• τυχερό
• τυχερός
• τυχόν
• (επί)τεύξη

Σύνθετα

• τυχάρπαστος
• τυχοδιώκτης και τυχοδιώκτρια
• τυχοδιωκτικός
• δυστυχία
• ευτυχία
• επιτυχία
• ατυχία

Μεταφράσεις

• κυπριακά: σόρτα

    τύχη

αγγλικά : chance (en), fate (en), luck (en), lot (en) γαλλικά : fortune (fr), chance (fr), hasard (fr) γερμανικά : Glück (de) ισπανικά : suerte (es) ιταλικά : fortuna (it) ρουμανικά : noroc (ro) σουηδικά : slump (sv)

---

Αρχαία ελληνικά (grc)

↓ πτώσεις	ενικός		πληθυντικός
	τῠχα-
ονομαστική	ἡ	τύχη	αἱ	τύχαι
γενική	τῆς	τύχης	τῶν	τυχῶν
δοτική	τῇ	τύχῃ	ταῖς	τύχαις
αιτιατική	τὴν	τύχην	τὰς	τύχᾱς
κλητική ὦ!		τύχη		τύχαι
	δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ	τὼ		τύχᾱ
γεν-δοτ	τοῖν		τύχαιν
Το φωνήεν της παραλήγουσας είναι βραχύ.
1η κλίση, ομάδα 'γνώμη', Κατηγορία 'δίκη' όπως «βελόνη» - Παράρτημα:Ουσιαστικά

Ετυμολογία

τύχη < θέμα τυχ- όπως και στο τυ-γ-χ-άνω • Η Ετυμολογία χρειάζεται ανάπτυξη με τεκμηρίωση. Μπορείτε να βοηθήσετε;  

Ουσιαστικό

τύχη (ῠ) θηλυκό

1. η τύχη, η καλή τύχη, η ευτυχία, η κακή τύχη, η δυστυχία

   ※  5ος αιώνας πκε, ⌘Σοφοκλής, Ἀντιγόνη, 996

   φρόνει βεβὼς αὖ νῦν ἐπὶ ξυροῦ τύχης.

   Να ξέρεις τώρα πως στης τύχης την κόψη επάνω περπατείς.

   Μετάφραση (1912): Κωνσταντίνος Χρηστομάνος @greek‑language.gr

2. κλῆρος, μοῖρα
3. το αβέβαιο αποτέλεσμα, η άγνωστη έκβαση

Άλλες μορφές

• βοιωτικός τύπος : τιούχα, τούχα

Εκφράσεις

• ἐκ τύχης & ἀπό τύχης : τυχαία, συμπτωματικώς, κατά τύχη, κατά σύμπτωση
• θείῃ τύχῃ : θεία τύχη
• ἀναγκαία τύχη : η ανάγκη, το αναγκαστικό και δυσάρεστο

Συγγενικές λέξεις

• Τύχων-ωνος (ο θεός της τύχης)
• τυχαῖος
• τυχηρός

Πηγές

• τύχη - Επιτομή του Λεξικού Λίντελ-Σκοτ, Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού, εκδ. Πελεκάνος, 2007), Ψηφίδες στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2012
• τύχη - ΛΟΓΕΙΟΝ (αγγλικά, από το 2011) Λεξικά για την αρχαία ελληνική και λατινική γλώσσα (στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, κ.λπ.) Πανεπιστήμιο του Σικάγου.