Βικιλεξικό

Βικιλεξικό:Αρχαία ελληνικά

grk   grc   gkm   el
Βικιλεξικό:ελληνική γλώσσα → Βικιλεξικό:αρχαία ελληνικά - Βικιλεξικό:μεσαιωνικά ελληνικά - Βικιλεξικό:νέα ελληνικά
Κατηγορία:Ελληνική γλώσσα → Κατηγορία:Αρχαία ελληνικά - Κατηγορία:Μεσαιωνικά ελληνικά - Κατηγορία:Νέα ελληνικά
Βιβλιοθήκη:συντομογραφίες → Βιβλιοθήκη:αρχαία ελληνικά - Βιβλιοθήκη:μεσαιωνικά ελληνικά - Βιβλιοθήκη:νέα ελληνικά

Αυτή η σελίδα εξειδικεύει τις οδηγίες και τους κανόνες που ορίζει ο γενικός οδηγός Δομή λημμάτων και οι σελίδες για την πολιτική του Βικιλεξικού ειδικά για τα αρχαία ελληνικά και τη μυκηναϊκή διάλεκτο.
Τα κριτήρια συμπερίληψης για τις νεκρές γλώσσες απαιτούν παραπομπή σε τουλάχιστον μία πηγή ή ένα παράθεμα (που μπορεί να είναι και Σχόλιο, πάπυρος ή επιγραφή). Παραδοσιακά, αναγράφονται όλοι οι #Κλιτικοί τύποι στους πίνακες κλίσης. Όσοι απ' αυτούς μαρτυρούνται σε κείμενα, μπορούν να έχουν και το παράθεμα που τους αναφέρει.

Γενικά

επεξεργασία

Στο Βικιλεξικό τα «αρχαία ελληνικά» καλύπτουν τις περιόδους για τους Μυκηναίους (16ος-12ος αιώνας πκε), τον Όμηρο (8ος αιώνας πκε), την κλασική περίοδο (5ος αιώνας), την ελληνιστική κοινή, ως και το τέλος της ύστερης αρχαιότητας. Με τον Ιουστινιανό και τις Νεαρές του (6ος αιώνας κε) μπαίνουμε στην Κατηγορία:Μεσαιωνικά ελληνικά. Σε άλλα λεξικά, ιδίως τα παλιότερα, το λημματολόγιο φτάνει μέχρι το τέλος του 3ου αιώνα κε.

Δείτε και Βικιλεξικό:Ελληνική γλώσσα#περιοδολόγηση.

Στο Βικιλεξικό, η αρχαία ελληνική γλώσσα εξετάζεται σε Τομείς που περιλαμβάνουν Κατηγορίες για διαλέκτους και ποικιλίες.

 

Μυκηναϊκή διάλεκτος

επεξεργασία
Κατηγορία:Μυκηναϊκή διάλεκτος (gmy)

Κατηγορία:Μυκηναϊκή διάλεκτος (κωδικός gmy)

Εξετάζεται χωριστά, λόγω της διαφορετικής γραφής της: Γραμμική Βήτα, κωδικός γραφής LinB (Linear B)
Κάθε μυκηναϊκός όρος συνοδεύεται πάντοτε από σελίδα της λατινογράμματης μεταγραφής του (πάντα με ενωτικά ανάμεσα στις συλλαβές)

π.χ. a-ko-ra που εντάσσεται στην Κατηγορία:Μυκηναϊκή διάλεκτος για διευκόλυνση της ανάγνωσης

και οπωσδήποτε από πηγή αναφοράς (λεξικό, βιβλίο ή εργασία).


Ο χειρισμός των χαρακτήρων ρυθμίζεται από το Module:Linb-translit και τα πρότυπά του (Κατηγορία:Πρότυπα (μυκηναϊκή διάλεκτος)).
Fonts (γραμματοσειρά): Οι περισσότεροι, βλέπουμε άδεια κουτάκια αντί για χαρακτήρες.

  • Για να είναι ορατά τα fonts της Γραμμικής Β, είναι απαραίτητη η εγκατάστασή τους. Δείτε τη σελίδα waju.jp
  • Για διευκόλυνση όσων δεν έχουμε εγκατεστημένα τέτοια fonts, δημιουργήθηκε
    • το πρότυπο {{gmy-image}} που μετατρέπει τη λατινογράμματη μεταγραφή σε ορατές εικόνες.
    • το πρότυπο {{gmy-translit}} που μετατρέπει τους χαρακτήρες σε ορατές εικόνες με παρουσίαση σε πίνακα μαζί με τη μεταγραφή.

 

Σύνδεσμοι προς gmy

επεξεργασία

Πώς γράφουμε συνδέσμους προς μυκηναϊκούς όρους από άλλες σελίδες.
Με το πρότυπο {{λ}} (link). Επειδή είναι δύσκολο να γράφουμε τους χαρακτήρες της Γραμμικής Β, δημιουργήθηκε ο κωδικός gmy2 για παράκαμψή τους: γράφουμε τη διεθνή μεταγραφή (με τα ενωτικά της) και λαμβάνουμε Γραμμική Β.
Γράφουμε {{l|a-ko-ra|gmy2}}

εμφανίζει 𐀀𐀒𐀨

Γράφουμε {{l|a-ko-ra|gmy2|tr=a-ko-ra|lang=1}}

εμφανίζει μυκηναϊκή διάλεκτος 𐀀𐀒𐀨 (a-ko-ra)

 

Λήμματα gmy

επεξεργασία

Τα λήμματα πρέπει να έχουν οπωσδήποτε

  • επικεφαλίδα τομέα =={{-gmy-}}==
  • το πρότυπο {{gmy-translit}} στην 1η ενδογραμμή
  • Ετυμολογία με πηγή
    • Η μυκηναϊκή δεν είναι 'πρόγονος' της αρχαίας ελληνικής (των επόμενων αιώνων). Έχουν σχέση συγγένειας.
    • Στα λήμματα των αρχαίων ελληνικών, η μυκηναϊκή δεν αναφέρεται ως 'άλλη μορφή', αλλά ως συγγενής όρος μέσα στην Ετυμολογία (όπως στο ἄνθρωπος).
  • 'ΜέροςΛόγου' με κωδικό gmy
  • Γραμμή λήμματος: το πρότυπο {{gmy-tr}} δίπλα στο PAGENAME.
  • μετάφραση του όρου
  • Πηγές

Έχουν και οι κλιτικοί ή ρηματικοί τους τύποι τη δική τους σελίδα, όπως 𐀈𐀨 (do-ra, δώρα). Πηγή χρειάζεται και για τους τύπους αυτούς, εκτός αν αναφέρεται στο κύριο λήμμα.


Δημιουργούμε και σελίδα μεταγραφής όπως a-ko-ra 

#REDIRECT [[𐀀𐀒𐀨]]

[[Κατηγορία:Μυκηναϊκή διάλεκτος]]

Παράδειγμα μυκηναϊκού λήμματος: 𐀀𐀒𐀨 (a-ko-ra) 

=={{-gmy-}}==
{{gmy-translit}}
==={{ετυμολογία}}===
: {{PAGENAME}} < {{etym|ine-pro|gmy|*xxxx}}. Συγγενή: {{λ|ἀγορά|grc|lang=4}}.

==={{ουσιαστικό|gmy}}===
'''{{PAGENAME}}''' {{gmy-tr}}
* [[ωωωω]] <!-- μετάφραση -->

==={{πηγές}}===
* ...

Παραδείγματα gmy

επεξεργασία

Βιβλιογραφία gmy

επεξεργασία
  • Όπως αναφέρονται σε έγκριτα λεξικά άλλων γλωσσών (όπως των αρχαίων ελληνικών).
  • pdf Mycenaean Greek Vocabulary
  • @MAMON

 

Αρχαία ελληνικά

επεξεργασία
Κατηγορία:Αρχαία ελληνικά (grc)

Κατηγορία:Αρχαία ελληνικά (κωδικός grc)

Ο Τομέας αρχαίων ελληνικών ξεκινά με τον Όμηρο και τους τραγικούς. Ακολουθεί η #ελληνιστική κοινή (grc-koi, υπαγόμενος τομέας) έως τον Ιουστινιανό (6ος αιώνας κε).

Σύνδεσμοι προς grc & grc-koi

επεξεργασία

Πώς γράφουμε συνδέσμους προς αρχαιοελληνικούς ή ελληνιστικούς όρους από άλλες σελίδες.
Με το πρότυπο συνδέσμου ακριβείας {{λ}} (link). Κωδικός grc (και το grc-koi έχει το ίδιο αποτέλεσμα).
Γράφουμε {{λ|σκληρός|grc}}

εμφανίζει σκληρός συνδέοντας ακριβώς στον αρχαιοελληνικό τομέα, κάτω από τον νεοελληνικό και τον μεσαιωνικό.

Αν χρειαστεί, και με εμφάνιση γλώσσας. Το link παραμένει ίδιο, πάντα προς τον τίτλο: Αρχαία ελληνικά (grc)
Γράφουμε {{λ|ἀγορά|grc|lang=4}} ή {{λ|ἀγορά|grc|lang=1}}

εμφανίζει αρχαία ελληνική ἀγορά ή αρχαία ελληνικά ἀγορά

Γράφουμε {{λ|βραστήρ|grc-koi|lang=4}} ή {{λ|βραστήρ|grc-koi|lang=1}}

εμφανίζει ελληνιστική κοινή βραστήρ

 

Λήμματα grc

επεξεργασία

Τα λήμματα πρέπει να έχουν οπωσδήποτε

Δείτε και τις παραγράφους για τις άλλες ενότητες.

Παραδείγματα

επεξεργασία

Απλό παράδειγμα, για ένα αρχαίο θηλυκό ουσιαστικό. Δείτε και παραδείγματα για την #ελληνιστική κοινή και για τις #διαλέκτους. 

=={{-grc-}}==
{{grc-κλίση-'ωωωω'}}
==={{ετυμολογία}}===
: '''{{PAGENAME}}''' < 

==={{ουσιαστικό|grc}}===
'''{{PAGENAME}}''' {{θ}}
* μετάφραση ή ορισμός αν δεν υπάρχει αντίστοιχη λέξη στα νέα ελληνικά

==={{πηγές}}===
* {{Π:Λίντελ}
* {{Π:ΛΟΓΕΙΟΝ}}

{{κλείδα-ελλ}}

Προαιρετικά: Αναλυτικό παράδειγμα 

=={{-grc-}}==
{{grc-κλίση-'ωωωω'}}
==={{ετυμολογία}}===
: '''{{PAGENAME}}''' < {{ετυμ|ine-pro|grc|*xxx}} <ref>{{Π:....}}</ref>

==={{ουσιαστικό|grc}}===
'''{{PAGENAME}}, -ας''' {{θ}}
# ορισμός 1ος
#: {{παράθεμα||grc}} '''0ος''' αιώνας  <small>{{β|Συγγραφέας}}, ''Έργο'', {{βθ|σύνδεσμος Βικιθήκης|στίχ. ή αρίθμηση}}</small>
#:: ''το παράθεμα με '''έντονη''' τη λέξη λήμματος''
#::: η μετάφραση (<small>και σύνδεσμος αν υπάρχει</small>)
#: {{συνων}} {{βλ|00=-|χχχ|ψψψ|ωωω|γλ=grc}}
#: {{αντών}} {{λ|ωωω|grc}}
# {{ετ|<θεματική ετικέτα>|grc}} ορισμός 2ος
# {{ελνστκ|σημ}} ορισμός 3ος, νέα σημασία στην ελληνιστική

==={{αναφορές}}===
<references/>

==={{πηγές}}===
* {{Π:Λίντελ}
* {{Π:ΛΟΓΕΙΟΝ}}

{{κλείδα-ελλ}}

Παραδείγματα προσφυμάτων:

  • προθημάτων: το συνθετικό χρυσο-
  • επιθημάτων: η κατάληξη -ικός, το συνθετικό -φωνία
  • ενθημάτων: το -η-

Δείτε και τις #Ενότητες

Αμάρτυρα

επεξεργασία
Κατηγορία:Αμάρτυροι τύποι (αρχαία ελληνικά)

Οι σελίδες τους σημειώνονται με το πρότυπο {{αμάρτυρο|grc}}
Ποια είναι:

  • Τύποι που οι Γραμματικές αναφέρουν ρητά ως αμάρτυρους τύπους, όπως για ελλειπτικές κλίσεις:
    Αυτά μπορούν να γίνονται λήμματα με αστερίσκο (*μάλη) αν υπάρχουν σχόλια και παρατηρήσεις.
  • Επίσης όροι που συναντάμε μόνο σε σύνθεση (*λύκη).

Στα παλιότερα λεξικά, απουσιάζει μερικές φορές ο αστερίσκος.

Όταν υπάρχουν λίγοι μαρτυρημένοι τύποι μιας κανονικής κλίσης, οι φιλόλογοι θεωρούν ότι η ονομαστική ενικού ή το πρώτο πρόσωπο της οριστικής γίνεται λήμμα, ακόμη κι αν δεν έχουμε κείμενο με τον τύπο του

  • Παράδειγμα ΕΚΚΡΕΜΟΤΗΤΑ

 

Ελληνιστική κοινή

επεξεργασία

Υπαγόμενος τομέας: Κατηγορία:Ελληνιστική κοινή (κωδικός grc-koi στο 'ΜέροςΛόγου') με δικές της Κατηγορίες. [1]

  • Από τον 3ο προχριστιανικό αιώνα έως τον Ιουστινιανό (6ος αιώνας κε). Σε άλλα λεξικά, ιδίως τα παλιότερα, μέχρι το 300 κε.
  • Ο τομέας περιέχει ελληνιστικούς νεολογισμούς, δηλαδή, λέξεις που δημιούργησε η κοινή, όρους που δεν προϋπήρχαν.
  • Όλες οι Κατηγορίες της υπάγονται, εμφανίζονται, μέσα στις αντίστοιχες των αρχαίων ελληνικών.

Η χρονολόγηση προκύπτει:

  • 1) Από τις πηγές μας, που αναφέρουν ρητά, ότι ο όρος είναι ελληνιστικός. (Είναι πιθανό, παλιότερες πηγές να ονομάζουν την όψιμη ελληνιστική «μεσαιωνική».)
  • 2) Από τους συγγραφείς που βλέπουμε στις παραπομπές των λεξικών. Αν υπάρχει έστω και ένας συγγραφέας του 4ου προχριστιανικού αιώνα ή πιο παλιός, τότε γνωρίζουμε ότι η λέξη προϋπήρξε: δεν είναι ελληνιστική.


Λέξεις που προϋπήρχαν
Για αρχαίες λέξεις που αποκτούν νέες σημασίες στην ελληνιστική περίοδο, χρησιμοποιούμε μπροστά από τον ορισμό:

{{ελνστκ|σημ}} που εντάσσει στην Κατηγορία:Ελληνιστική σημασία για αρχαίες λέξεις

Λήμματα grc-koi

επεξεργασία

Όπως και τα #Λήμματα grc με τις εξής παρατηρήσεις:

  • επικεφαλίδα τομέα =={{-grc-}}==
  • στις κλίσεις, προσθέτουμε παράμετρο |grc-koi=1
  • Τοποθετείται στο 'ΜέροςΛόγου' ο αόρατος κωδικός grc-koi.
  • Γραμμή ορισμού: προσθέτουμε ορατή σήμανση με το πρότυπο {{ελνστκ}} μπροστά από τον ορισμό. Ή το τοποθετούμε στη γραμμή λήμματος δίπλα στο PAGENAME (όπως στο βαθμός) αν έχουμε πολλές ετικέτες.
  • Τοποθετείται κωδικός grc-koi και σε όλες τις ετικέτες {{ετ}}, στα πρότυπα ετυμολογίας.


Απλό παράδειγμα, για ένα ελληνιστικό θηλυκό ουσιαστικό. 

=={{-grc-}}==
{{grc-κλίση-'ωωωω'|grc-koi=1}}
==={{ετυμολογία}}===
: '''{{PAGENAME}}''' {{ελνστ}} < {{ετυ|grc|grc-koi|<κάποια αρχαία λέξη, το θέμα της>}} + {{π|-ωω|grc-koi}}

==={{ουσιαστικό|grc-koi}}===
'''{{PAGENAME}}''' {{θ}}
* {{ελνστκ}} ορισμός

==={{πηγές}}===
* {{Π:Λίντελ}
* {{Π:ΛΟΓΕΙΟΝ}}

{{κλείδα-ελλ}}

 

Διάλεκτοι

επεξεργασία


Το πρότυπο τοποθετείται:
Σε ετυμολογίες (π.χ. Κατηγορία:Προέλευση λέξεων από τα δωρικά (νέα ελληνικά)

Στο κύριο λήμμα αρχαίας ελληνικής λέξης, στην ενότητα Άλλες μορφές, μετά τους ορισμούς 

===={{μορφές}}====
* {{δωρ}}: {{λ|ωωω|grc}}

Στο δικό του λήμμα: 

=={{-grc-}}==

==={{ετυμολογία}}=== προαιρετικά, σπάνια, αν χρειάζεται να εξηγηθεί η διαφορά

==={{ΜέροςΛόγου|grc}}===
'''{{PAGENAME}}'''
* {{δωρ|ποιουκύριουλήμματος}}

προαιρετικά οι Πηγές (συνήθως αναφέρονται στο κύριο λήμμα)

{{κλείδα-ελλ}}

Αν πρόκειται για κλιτικό ή ρηματικό τύπο, γράφουμε {{δωρ|κλ=1}} ή {{δωρ|ρημ=1}}

δείτε #Κλιτικοί τύποι

 

Γραφή

επεξεργασία

Μικρογράμματη πολυτονική γραφή για τα αρχαία ελληνικά, όπως θέλει η παράδοση των γραμματικών και της φιλολογίας. Στην κλασική περίοδο υπήρχαν μόνο κεφαλαία γράμματα.


Λήμματα με παλιότερα ή άλλα γράμματα: λημματοποιούνται αν υπάρχουν σε λήμματα στα λεξικά μας ή σε επιγραφές:

Δε λημματοποιούνται τύποι με καλλιγραφικά σχήματα γραμμάτων ή τυπογραφικά συμπλέγματα. Τέτοιοι χαρακτήρες μπορούν να χρησιμοποιούνται σε παραθέματα αν έτσι εμφανίζονται στην πηγή.

όπως σε εκδόσεις με μηνοειδές σίγμα (παράδειγμα, στο λήμμα πλῆκτρον)

 

Προσωδία

επεξεργασία

Η προσωδία στα δίχρονα φωνήεντα (βραχύ ή μακρό α, ι, υ)

ᾰ   ᾱ   ῐ   ῑ   ῠ   ῡ   Ᾰ   Ᾱ   Ῐ   Ῑ   Ῠ   Ῡ

σημειώνεται στις καταλήξεις στους πίνακες κλίσεων, ή στη γραμμή λήμματος, όπως αναφέρεται στα λεξικά. Στις κλίσεις, μπορεί να προστεθεί παράμετρος π.χ. |θέματα=κρᾰτο- Δε δημιουργούμε σελίδες με προσωδίες στη γραφή.
Για περιπτώσεις εναλλακτικής προσωδιακής πραγμάτωσης στην αρχαία μετρική, προσθέτουμε σημείωση, βάσει των πηγών μας.

Δείτε:

Επιγραφές

επεξεργασία

Όροι που μαρτυρούνται αποκλειστικά σε επιγραφή/ές (χωρίς να υπάρχουν αναφορές σε κείμενα).[2]


Παραθέματα από επιγραφή
Τα λήμματα και παραθέματα από επιγραφές, γράφονται ακριβώς όπως στην πηγή αναφοράς τους: Συνήθως, με μικρογράμματη γραφή, που επιτρέπει παρατηρήσεις.

 

Πάπυροι

επεξεργασία

Όροι που μαρτυρούνται αποκλειστικά σε παπύρους [3]


Γράφονται ακριβώς όπως στην πηγή αναφοράς τους.

Σχολιαστές

επεξεργασία


Όροι που μαρτυρούνται αποκλειστικά σε σχόλια αρχαίων γραμματικών ή νεότερων φιλολόγων [4]

Αν η αρχική πηγή ήταν «γλώσσα» (glossa) σε ερμήνευμα λεξικού

 

Ενότητες

επεξεργασία

Η σειρά ενοτήτων: οι ===={{σημειώσεις}}==== μπορούν να μπουν κοντά στην ενότητα που σχολιάζεται. 

=={{-grc-}}==
{{grc-κλίση-'ωωωω'}} (για ουσιαστικά ή επίθετα, μετοχές)
==={{ετυμολογία}}===
==={{μέρος λόγου|grc}}===
===={{άλλες μορφές}}====
===={{εκφράσεις}}====
===={{συνώνυμα}}====
===={{αντώνυμα}}====
===={{συγγενικά}}====
===={{κλίση}}==== (για ρήματα ή πολύ μεγάλους πίνακες)
===={{απόγονοι|grc}}====
===={{βλέπε}}====
==={{αναφορές}}===
==={{πηγές}}===

{{κλείδα-ελλ}}

 

Ετυμολογία

επεξεργασία
Βοήθεια:Ετυμολογία


Η ετυμολογία υπάρχει συχνά μέσα στα γενικά λεξικά των #πηγών μας, όπως το Bailly2020 ή το DGE. Επιπλέον, γίνονται παραπομπές με <ref></ref> σε ειδικά ετυμολογικά λεξικά.

Οδηγίες, στα Πρότυπα βιβλιογραφίας.
Η μορφολογία που συχνά σημειώνεται στα λεξικά (με διαχωριστικό ενωτικό πριν την κατάληξη), δεν απεικονίζει πάντα τον τρόπο με τον οποίο σχηματίστηκε ο τύπος.

Οι συνθέσεις και οι παραγωγές περιγράφονται με ακρίβεια (η λέξη προέλευσης του θέματος αν χρειάζεται και ακριβώς το θέμα + η κατάληξη).

ποιέω / ποιῶ, ποιη- + -τής Ο αναγνώστης πρέπει να ξέρει ότι το θέμα ποιη- βρίσκεται στην κλίση του ρήματος ποιέω.
παραδείγματα στο -ώνυμος, στίγμα

Το κομμάτι της κατάληξης που φεύγει για να δείξουμε το θέμα σημειώνεται εντός παρένθεσης

γραφικός < γράφ(ω) + -ικός

Αναφέρονται επιπλέον: Συγγενή: όπως της #μυκηναϊκής διαλέκτου ή μη ελληνικών γλωσσών (όπως σανσκριτικά, λατινικά). Γράφουμε τα συγγενή, με ενεργοποιημένη την ένδειξη γλώσσας

π.χ. Συγγενή: {{l|xxx|sa|tr=yyy|lang=4}}, {{l|xxx|la|lang=4}} Παράδειγμα στο λευκός, πίνω

Πριν από τους όρους της πρωτοελληνικής και της πρωτοϊνδοευρωπαϊκής σημειώνεται * αστερίσκος με το πρότυπο {{*}}, όπως σ' όλες τις Πρωτογλώσσες. Όλες οι ανασυνθέσεις γράφονται με πλάγια γράμματα.

Βικιλεξικό:Ελληνική γλώσσα#Πρωτοελληνική
Κατηγορία:Πρωτοϊνδοευρωπαϊκή γλώσσα
Κατηγορία:Προέλευση λέξεων από την πρωτοϊνδοευρωπαϊκή - ρίζες (αρχαία ελληνικά)

 

Προφορά

επεξεργασία

Δεν υπάρχει Πρότυπο για την αρχαία ή την ελληνιστική προφορά με το Διεθνές Φωνητικό Αλφάβητο στο Βικιλεξικό (το 2023).
Συμβουλευόμαστε τα λήμματα στο αγγλικό Βκιλεξικό όπου υπάρχει καταγραμμένη η προφορά, όπως θα ήταν, από τον 5ο αιώνα της αττικής διαλέκτου έως και τον μεσαιωνικό 15ο αιώνα.

Τα τεχνικά πρότυπα υποστηρίζονται από το wikt:en:Module:grc-pronunciation
Ancient Greek pronunciation στην αγγλική Βικιπαίδεια  

Δεν υπάρχει ενότητα συλλαβισμού αρχαίου ελληνικού. Η τυπογραφική σύμβαση στα έντυπα κείμενα ακολουθεί τους κανόνες παλαιού τυπογραφικού συλλαβισμού (→ δείτε  Παράρτημα:Γραμματική (νέα ελληνικά)#Τυπογραφικός συλλαβισμός)

 

Μέρος λόγου

επεξεργασία
Παράρτημα:Γραμματική (αρχαία ελληνικά)


Τα μέρη λόγου, όπως προβλέπονται στην Κατηγορία:Γραμματικές κατηγορίες (αρχαία ελληνικά).

  • Υποχρεωτικά ο κωδικός γλώσσας στο πρότυπο του μέρους λόγου (grc για τις αρχαίες και grc-koi για τις ελληνιστικές λέξεις). Παραδείγματα:
    {{ουσιαστικό|grc}} {{επίθετο|grc}} {{επίρρημα|grc-koi}}
    και για κλιτικούς τύπους: {{μορφή ουσιαστικού|grc}}
  • Προσμετρώνται στο λημματολόγιο και οι εκφράσεις Κατηγορία:Εκφράσεις (αρχαία ελληνικά) όπως τις βλέπουμε σημειωμένες στα λήμματα των λεξικών.

Δεν καταμετρώνται στη λημματολόγιο κλιτικοί & ρηματικοί τύποι και το Βιβλίο φράσεων

Στη γραμμή λήμματος (με το PAGENAME) σημειώνονται

  • Προαιρετικά, η #προσωδία των δίχρονων φωνηέντων, αν είναι γνωστή. Αν υπάρχει κλιτικός πίνακας, προστίθεται εκεί.

Ουσιαστικά

επεξεργασία

Στα ουσιαστικά, σημειώνεται η κατάληξη της γενικής ενικού (στο PAGENAME μέσα στο bold) και το γένος (έξω από το bold) με το πρότυπο γένους {{α}}, {{θ}} {{αθ}}, κ.λπ. (Κατηγορία:Πρότυπα γραμματικής)

  • στο λήμμα βαλβίς γράφουμε
    '''{{PAGENAME}}, -ῖδος''' {{θ}}
  • Τα κύρια ονόματα (ονόματα ανθρώπων, θεών, ζώων, τοπωνύμια, ονομασίες μηνών) σημειώνονται στους πίνακες κλίσης με παραμέτρους όνομα=1, πατρωνυμικό=1 τόπος=1, κύριο=1
    Τα παράγωγά τους γράφονται κι αυτά με κεφαλαίο γράμμα χωρίς να σημαίνει ότι είναι κύρια ονόματα.
    Δωριεῖς (κύριο όνομα), Δωρισμός (κοινό ουσιαστικό), Δωρικός (επίθετο), Δωρίζω (ρήμα)

Επίθετα

επεξεργασία

Στα επίθετα, σημειώντοναι δίπλα στο PAGENAME οι καταλήξεις του θηλυκού (ή των θηλυκών) και του ουδέτερου (μέσα στο bold).

  • Αν το ουδέτερο παρουσιάζει ιδιαιτερότητες, γράφεται ολογράφως
    {{λ|συνήθης|grc}, -ης, σύνηθες
  • Αν υπάρχουν παραθετικά, ακολουθεί το πρότυπο {{παραθετικά}}.
    στο σοφός γράφουμε
    '''{{PAGENAME}}, -ή, -ον'''{{παραθετικά|σοφώτερος|σοφώτατος|γλ=grc}}
    Το πρότυπο {{πρθ}} δίνει πλήρη πίνακα παραθετικών και επιρρημάτων όπως στο ἥσυχος.

 

Επιρρήματα

επεξεργασία

Και στα επιρρήματα, γράφουμε αν υπάρχουν παραθετικά με το το πρότυπο {{παραθετικά}}

ὠφελίμως
Το πρότυπο {{πρθ}} δίνει πλήρη πίνακα παραθετικών και επιρρημάτων όπως στο ἥσυχος.

Ρήματα

επεξεργασία

Για τα ρήματα, σημειώνεται ο συνηρημένος τύπος (δείτε #Συνηρημένα) αν υπάρχει και ο μεσοπαθητικός ενεστώτας, ή το πρότυπο {{χμεσοπαθ}} όταν δεν υπάρχει μεσοπαθητική φωνή. Οι αρχικοί χρόνοι του αρχαίου ρήματος είναι πολλοί και δε σημειώνονται στη γραμμή λήμματος. Χρησιμοποιούμε προαιρετικά το πρότυπο {{grc-αρχ-χρόνοι}}

όπως στο λύω

Προσφύματα

επεξεργασία

Παραδείγματα προσφυμάτων:

  • προθημάτων: το συνθετικό χρυσο-
  • επιθημάτων: η κατάληξη -ικός, το συνθετικό -φωνία
  • ενθημάτων: το -η-

Στις Κατηγορίες τους, αναφέρουμε τις Μορφές τους και την αντιστοιχία με άλλες περιόδους της γλώσσας.

Συνηρημένα

επεξεργασία

Τα συνηρημένα (ρήματα και άλλα) έχουν την ενότητα 'Μέρος Λόγου' (π.χ. ρήμα, ουσιαστικό), όχι το 'μορφή του...'. Δεν έχουν επιπλέον ενότητες:

Όπως θέλει η φιλολογική και λεξικογραφική παράδοση, το κύριο λήμμα είναι ο ασυναίρετος τύπος.
Αν δεν απαντά ο ασυναίρετος τύπος σε κείμενα, τότε ... ΕΚΚΡΕΜΟΤΗΤΑ απόφασης χειρισμού

  • πρόταση μορφοποίησης, δείτε Ιστορικό του μεγαλουργῶ
  • παράδειγμα, τα συνηρημένα ρήματα σε -όω (όπως δηλόω), που μαρτυρούνται στον συνηρημένο τύπο. π.χ. ποιο είναι κύριο λήμμα, ελληνιστικό ὀργανῶ

 

Κλιτικοί τύποι

επεξεργασία

Κάθε κλιτικός ή ρηματικός τύπος (πλην μετοχών, που είναι κανονικά λήμματα), έχει τη δική του σελίδα με γραμματική αναγνώριση. Οι σελίδες τους δεν προσμετρώνται στο λημματολόγιο.

Το ίδιο και οι κλιτικοί τύποι διαλέκτων


Σελίδες έχουν

  • Όλοι οι τύποι που προκύπτουν από κανονικές κλίσεις.
  • Αρχικοί χρόνοι ρημάτων και άλλοι ρηματικοί τύποι: Όπως ακριβώς αναφέρονται στα Λεξικά, και υπάρχουν σε κείμενα.
  • Κλιτικοί τύποι διαλεκτικών ή ομηρικών τύπων (Οδηγίες στα πρότυπα διαλέκτων)


Βάζουμε παραθέματα στους κλιτικούς τύπους;

  • Για αρχικούς χρόνους ρημάτων, απαρέμφατα, μπορεί να μεταφέρεται το παράθεμα από το κύριο λήμμα στον τύπο, με σήμανση {βλ|πθ=1|ωωω|γλ=grc}
  • Αντιστοίχως, προσθέτουμε σημείωση στη σελίδα του κλιτικού τύπου αν υπάρχουν παραθέματα στο κύριο λήμμα
    π.χ. πέσε


Έχουν λήμματα κοι οι αμάρτυροι τύποι;

Εκφράσεις

επεξεργασία

Όπως σημειώνονται στα λεξικά, όταν η σημασία δεν είναι διαφανής (δεν προκύπτει από τα ερμηνεύματα των λέξεών τους)

  • Δε δημιουργούμε λήμματα με βαρείες ή γυριστές αποστρόφους ή σημεία στίξης
  • Προσέχουμε: τοποθετούμε τις βαρείες (Βοήθεια:Βαρεία) ή τις γυριστές αποστρόφους (αντί του ') & τα σημεία στίξης εντός του σώματος κειμένου:
    αντικαθιστώντας το PAGENAME, και προσαρμόζοντας αν χρειάζεται την έκφραση στα παραθέματα
  • Ενημερώνουμε τα λήμματα των βασικών λέξεων της έκφρασης στην Ενότητα:Εκφράσεις.

 

Ορισμοί και ετικέτες

επεξεργασία
  • Στις νεκρές γλώσσες, ξεκινάμε με ορισμό για την αρχική ή παλιότερη σημασία. Συνεχίζουμε με μεταφορικές και άλλες σημασίες. Τέλος, σημειώνονται, αν υπάρχουν, ελληνιστικές σημασίες για αρχαίες λέξεις (#παράδειγμα).
  • Χρησιμοποιούμε ετικέτες θεματικές ή ύφους μπροστά από τους ορισμούς με το πρότυπο {{ετ}} ή {{ετικ}} που εντάσσουν τα λήμματα σε Κατηγορίες. Και χωρίς ετικέτες, μπορούμε να προσθέτουμε επιπλέον Κατηγορίες στο τέλος του Τομέα με το πρότυπο {{κατ}}
  • Ιδεώδες θα ήταν αν κάθε ορισμός συνοδεύεται από #παράθεμα.
  • Συνώνυμα και αντώνυμα μπορούν να τοποθετηθούν κάτω από τις σημασίες (κάτω από τα παραθέματα, αν υπάρχουν) ή σε χωριστές ενότητες αν έχουν πολλές παρατηρήσεις.

Παράδειγμα σειράς ορισμών 

# (''στον Όμηρο'') ...
#: {{ΠΘ:Ιλ|1|14}} -- πρότυπο παραθεμάτων για την Ιλιάδα
# {{ετ|βοτανική|grc}} ...
# {{ετ|μτφρ|grc}} ...
#: {{παράθεμα||grc}} ...
#:: μετάφραση
#: {{συνων}} {{βλ|ωωω|ωωω|ωωω|γλ=grc}}
# ({{ελνστκ|σημ|0=-}}, {{ετ|γραμματική|grc-koi|0=-}}) ...

 

Άλλες μορφές

επεξεργασία

Άλλες μορφές (όπως σε διαλέκτους). Η ενότητα τοποθετείται κάτω από τους ορισμούς. Αν τυχόν οι ορισμοί είναι πολλοί, μπορούν να τοποθετηθούν πάνω από το Μέρος Λόγου, ώστε να φαίνονται.

Σημειώνονται με το πρότυπο της διαλέκτου και τον σύνδεσμο προς τον τύπο

===={{μορφές}}====
* {{δωρ}}: {{λ|ωωω|grc}}
όπως στο λήμμα κράτος


Σπάνια η ενότητα 'Άλλες γραφές', για διαφορά μόνο στην ορθογραφία, αν αυτή δεν είχε πλέον διαφορετική προφορά.

 

Παραθέματα

επεξεργασία
Βοήθεια:Παραθέματα

Κατηγορία:Λήμματα με παραθέματα (αρχαία ελληνικά) - Κατηγορία:Λήμματα με παραθέματα (ελληνιστική κοινή)


Τα στοχεία παραθεμάτων αναφέρονται στα λεξικά με συντομογραφίες (Βιβλιοθήκη#Συντομογραφίες.
Είτε με το πρότυπο {{Q}} με έτοιμες πληροφορίες:

  • σήμανση παραθεμάτων με το σύμβολο ※
  • σήμανση συνδέσμου προς τη βιβλιοθήκη με το σύμβολο ⌘

Τοποθετούνται κάτω από τους ορισμούς με εσοχή (άνω και κάτω τελεία). Σε κάθε σημασία, τα παραθέματά της τοποθετούνται με χρονολογική σειρά (Όμηρος, τραγικοί, μετακλασικοί, ελληνιστικά).

  • Χρειάζονται μετάφραση, συνήθως γνωστού μεταφραστή. Αποφεύγουμε να κάνουμε μεταφράσεις εμείς οι ίδοι, κι αν το κάνουμε, γράφουμε Απόδοση:Βικιλεξικό. Για πολύ εύκολα κείμενα όπως τα ελληνιστικά δε χρειάζεται μετάφραση. Αν υπάρχει κάποια δύσκολη λέξη μπορεί να προστεθεί βοηθητικός σύνδεσμος.
  • Δεν κατασκευάζουμε παραδείγματα. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως παραδείγματα μικρές φράσεις από συγκεκριμένα κείμενα συγγραφέων. Δεν παραλείπουμε να γράψουμε ολογράφως τα στοιχεία συγγραφέα και έργου και γι' αυτά όπως υπάρχουν στα λεξικά (Παραθέτουμε και τις συνήθεις λατινογράμματες συντομογραφίες, αν κρίνουμε ότι είναι υποβοηθητικές).
  • Το πρότυπο {{παράθεμα}} και παράμετρος γλώσσας (ή και είδους) υπάρχει ήδη στο {{Q}}. Για επιπλέον συγγραφείς, γράφουμε:
    {{παράθεμα||grc}}
    {{παράθεμα|ποίηση|grc}}
    {{παράθεμα||grc-koi}} για ελληνιστικά παραθέματα

Ακολουθεί οπωσδήποτε σήμανση για τον αιώνα και ακολουθούν τα στοιχεία για τον συγγραφέα, το έργο (με πλάγια γράμματα), και τον αριθμό στίχου ή παραγράφου.
Επιδιώκουμε τη σύνδεση με

Βοήθεια:

 

Παράγωγα, σύνθετα, συγγενικά

επεξεργασία

Ενότητες με κατάλογο λέξεων σε αλφαβητική σειρά με συνδέσμους ακριβείας (με κωδικό grc είτε για αρχαία, είτε για ελληνιστικά, είτε για διαλεκτικά).

* {{λ|ωωωω|grc}}

Ένα λήμμα μπορεί να έχει

===={{παράγωγα}}====
===={{σύνθετα}}====

ή συγκεντρωτικά (κατά την κρίση τοιυ συντάκτη) τα

===={{συγγενικά}}==== (εννοείται, από ετυμολογική άποψη)

σε αλφαβητική κατάταξη ή κατά θέμα.

Κεντρικά λήμματα είναι εκείνα που δεν προέρχονται από κάποια άλλη αρχαία λέξη. Είναι συνήθως ο κοντινότερος κρίκος σε δότρια γλώσσα όπως η πρωτοϊνδοευρωπαϊκή. Συγκεντρώνουν ένα ολόκληρο ετυμολογικό πεδίο.

Όταν θέλουμε να σημειώσουμε τα συγγενικά ενός παράγωγου λήμματος, μπορούμε να ξαναγράφουμε επιλεκτικά μερικά χαρακτηριστικά συγγενικά, και στο τέλος να συνδέουμε με τον πλήρη κατάλογο του κεντρικού λήμματος.

{{βλ|και=1|<το κεντρικό λήμμα>|γλ=grc}}


Λέξεις που δεν είναι αρχαίες ή ελληνιστικές, αλλά έχουν ενδιαφέρον σε σχέση με το λήμμα, τοποθετούνται στην ενότητα

===={{βλέπε}}====

 

Απόγονοι

επεξεργασία

Απόγονοι ενός λήμματος σε άλλες γλώσσες ή άλλες φάσεις της ίδιας γλώσσας. Σημειώνονται με δύο τρόπους.

  • 1) για δυο τρεις λέξεις, κάτω από τη γραμμή ετυμολογίας με το πρότυπο {{απόγονοι2}}
    : {{απόγονοι2|grc}} {{απόγ|el|ωωω|κλη}}
  • 2) σε χωριστή ενότητα ===={{απόγονοι|grc}}==== ή ===={{απόγονοι|grc-koi}}==== με το πρότυπο {{απόγονοι}}

Παραδείγματα και οδηγίες υπάρχουν στα πρότυπα.

Κλίσεις

επεξεργασία


Στην πρώτη εσωτερική γραμμή του Τομέα, ακριβώς κάτω από τη γλώσσα, τοποθετούνται οι κλίσεις ονομάτων ουσιαστικών/επιθέτων και των μετοχών.

{{grc-κλίση-'ωωω'}} όπως στα λήμματα κτῆμα, ὡραῖος, λύων

Οι ελληνιστικές λέξεις, με παράμετρο γλώσσας

{{grc-κλίση-'ωωω'|grc-koi=1}}

Τα κύρια όνοματα με παραμέτρους όνομα=1 ή πατρωνυμικό=1 ή τόπος=1 (ή κύριο=1 για άλλες περιπτώσεις)

{{grc-κλίση-'ωωω'|όνομα=1}} Παραδείγματα: Ναυσικάα, Ἀθῆναι, Ἐλαφηβολιών


Πριν από τις Αναφορές και τις Πηγές, μπαίνουν οι μεγάλες κλίσεις των ρημάτων (Πρότυπα)

===={{κλίση}}====

Επίσης, πολύ μεγάλοι πίνακες όπως μερικών μετοχών (π.χ. συμπεριλαμβανόμενος), μπορούν να μπουν εδώ, κατά την κρίση του συντάκτη. Γράφουμε το πρότυπό τους ως εξής:

{{grc-κλίση-'ωωωω'|float=left}}{{clear}}
όπως στο λήμμα συμπεριλαμβανόμενος

Οι κατηγορίες κλίσεων προκύπτουν από τα πρότυπα κλίσων. Οι πίνακες έχουν γραμμή με συνδέσμους προς Παραρτήματα με υποδείγματα και παρατηρήσεις.


Ειδικοί πίνακες υπάρχουν για διαλεκτικές κλίσεις (δωρική, επική) ΕΚΚΡΕΜΟΤΗΤΑ

όπως για το άρθρο ὁ, ἡ, τό

Δείτε και την ενότητα #Κλιτικοί τύποι.

 

Πηγές

επεξεργασία

Στο τέλος κάθε αρχαιοελληνικού λήμματος υπάρχει οπωσδήποτε αναφορά σε στις εξής πηγές: 

==={{πηγές}}===
* {{Π:Λίντελ}
* {{Π:ΛΟΓΕΙΟΝ}}
  • Το {{Π:Λίντελ}} είναι η online επιτομή 'Middle-Liddell' μεταφρασμένη στα ελληνικά στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας. Δεν περιέχει όμως όλα τα λήμματα του μεγάλου Liddell-Scott.
  • Το {{Π:ΛΟΓΕΙΟΝ}} του Πανεπιστημίου του Chicago περιλαμβάνει ανάμεσα σ' άλλα τα εξής λεξικά:
    • το LSJ (Liddell-Scott-Jones) στα αγγλικά.
    • το εξαιρετικό ισπανικό DGE (Diccionario Griego-Español) με λήμματα έως και το ἔξαυος. Και με ετυμολογίες.
    • το γαλλικό Bailly2020, πρόσφατα ενημερωμένο, και με ετυμολογίες. Περιλαμβάνει και κύρια ονόματα.
  • Επιπλέον μπορεί να γίνει παραπομπή και σε άλλα λεξικά.
    • όπως η ελληνική έκδοση LSK με το πρότυπο {{Π:ΛΣΚ}}
  • Δείτε Κατηγορία:Πρότυπα βιβλιογραφίας και Βικιλεξικό:Ετυμολογία

Για τις συντομογραφίες που χρησιμοποιούνται στα λεξικά, δείτε ⌘Συντομογραφίες

 

Δείτε επίσης

επεξεργασία

γενικότερα:

Αναφορές

επεξεργασία
  1. ↑ Υπαγόμενος τομέας Κατηγορία:Ελληνιστική κοινή με δικές της Κατηγορίες. Βικιλεξικό:Βικιδημία/2021#3_υπαγόμενες_γλώσσες_με_ιδιαίτερο_ρόλο
  2. ↑ Βικιλεξικό:Διαχείριση_κατηγοριών/2023#Επιγραφές,_πάπυροι,_σχόλια
  3. ↑ Βικιλεξικό:Διαχείριση_κατηγοριών/2023#Επιγραφές,_πάπυροι,_σχόλια
  4. ↑ Βικιλεξικό:Διαχείριση_κατηγοριών/2023#Επιγραφές,_πάπυροι,_σχόλια

 

Ανακτήθηκε από "https://el.wiktionary.org/w/index.php?title=Βικιλεξικό:Αρχαία_ελληνικά&oldid=6736517"