Βικιλεξικό:Κριτήρια συμπερίληψης
Σκοπός του Βικιλεξικού είναι να καταγράψει «όλες τις λέξεις σε όλες τις γλώσσες». Τα κριτήρια συμπερίληψης των λέξεων εκτίθενται στη συνέχεια της σελίδας. Επίσης, δείτε τη σελίδα Τι δεν είναι Βικιλεξικό.
Γενικός κανόνας επεξεργασία
α) Κάθε όρος (λέξη) που υπάρχει καταγραμμένη στο corpus λογοτεχνικών κειμένων, λεξικών, εντύπων, είναι και λήμμα του Βικιλεξικού.
β) Ειδικότερα για
- 1) νεολογισμούς
- 2) ή για λέξεις που έχουν ειπωθεί αλλά δεν καταγράφηκαν (είτε επειδή η γλώσσα τους δεν απέκτησε γραπτή μορφή, είτε επειδή ανήκουν στην προφορική γλώσσα):
Λήμμα του Βικιλεξικού μπορεί να είναι είτε μία λέξη, είτε κάποιο από τα παρακάτω είδη Όρων:
Όροι επεξεργασία
Για να συμπεριληφθεί ένας όρος στο Βικιλεξικό μπορεί να είναι μια απλή λέξη, όπως και:
| * κύριο όνομα | → Ανθρωπωνύμια, Τοπωνύμια |
| * πολυλεκτικός όρος | → όπως Αγία Γραφή, άνω τελεία, Περισσότερα παραδείγματα |
| * έκφραση (ιδιωτισμός) | → όπως δε μου καίγεται καρφί, διαίρει και βασίλευε, Περισσότερα παραδείγματα |
| * ιδιωματισμός από γλωσσικά ιδιώματα, διαλέκτους και ποικιλίες μιας γλώσσας | |
| * παροιμία | → όπως ζήσε Μάη μου να φας τριφύλλι, Περισσότερα παραδείγματα |
| * συντομογραφία, ακρωνύμιο και αρκτικόλεξο | → Παραδείγματα |
| * πρόσφυμα: μορφήματα: προθήματα, ενθήματα και επιθήματα | → όπως α-, -λογία, Περισσότερα παραδείγματα |
| * σύμβολο, χαρακτήρας | |
Κριτήρια επεξεργασία
Η ύπαρξη ενός νεολογικού όρου επιβεβαιώνεται είτε με:
Ξεκάθαρη εκτεταμένη χρήση σε μέσο που χαρακτηρίζεται από
- μονιμότητα,
- με καθορισμένη έννοια (χρήση της λέξης και όχι απλή αναφορά)
- σε τουλάχιστον τρεις ανεξάρτητες περιστάσεις από διαφορετικούς συγγραφείς
- σε διάστημα μεγαλύτερο του ενός έτους
Δεν αποτελεί κριτήριο συμπερίληψης η παραπομπή σε άλλα Βικιεγχειρήματα, όπως η Βικιπαίδεια (Wikipedia) με εξαίρεση τα κείμενα στη Βικιθήκη (Wikisource).
Δεν καταγράφονται πρωτολογισμοί.
Διαφορετικές απαιτήσεις ισχύουν για τις νεκρές γλώσσες.
Μονιμότητα επεξεργασία
- Έντυπα (βιβλία, περιοδικά, εφημερίδες) υπάρχουν αρχειοθετημένα, συχνά και διαδικτυακά. Όταν είναι δυνατόν, ας σημειώνεται και το ISBN. Καλό είναι να γίνονται παραπομπές σε πηγές που δεν είναι εφήμερες και θα υπάρχει η καταγραφή τους και στο μέλλον (π.χ. στη Βικιθήκη ή στο books.google).
- Άλλα μέσα όπως ήχος ή video είναι αποδεκτά μόνον εάν αποδεικνύεται ξεκάθαρα η προέλευσή τους και βρίσκονται σε ιστότοπους που δεν είναι εφήμεροι (Πανεπιστημιακοί ή Ιδρυμάτων).
Καθορισμένη έννοια επεξεργασία
Ζωντανή χρήση της λέξης, και όχι απλή αναφορά σε αυτήν.
Το κριτήριο αυτό αποκλείει περιπτώσεις λέξεων που χρησιμοποιούνται για παράδειγμα.
- παράδειγμα: ΕΚΚΡΕΜΕΙ
Αριθμός αναφορών επεξεργασία
Για γλώσσες καλά τεκμηριωμένες στο Διαδίκτυο, αναφορές σε τρία σημεία στα οποία χρησιμοποιείται ένας όρος είναι ο ελάχιστος αριθμός για την ένταξη στο Βικιλεξικό.
- Για τους όρους σε εξαφανισμένες γλώσσες, μία αναφορά είναι αρκετή (δείτε νεκρές γλώσσες)
- Δείτε και: ομιλούμενες γλώσσες που είναι ελλιπώς τεκμηριωμένες στο διαδίκτυο
Ανεξάρτητη χρήση επεξεργασία
Αυτό το κριτήριο χρησιμεύει στο να μην διπλομετρώνται χρήσεις που πραγματικά δεν είναι διαφοροποιημένες. Ανεξάρτητη χρήση νοείται η χρήση ενός όρου σε διαφορετικές προτάσεις, από διαφορετικούς συγγραφείς. Μη ανεξάρτητη χρήση νοείται η χρήση αν γίνεται από τον ίδιο συγγραφέα, ή αν είναι αντιγραφή φράσης αυτούσιας ή παραλλαγμένης. Σε περίπτωση μη ανεξάρτητης χρήσης, μόνο μία από αυτές προσμετράται στο κριτήριο του αριθμού αναφορών.
Σε διάστημα μεγαλύτερο του ενός έτους επεξεργασία
Αυτό είναι ένα κριτήριο για τον αποκλεισμό εφήμερων λέξεων που χρησιμοποιούνται για ένα σύντομο χρονικό διάστημα, αλλά δεν ξαναχρησιμοποιούνται στη συνέχεια. Η επιλογή του διαστήματος ενός έτους είναι αυθαίρετο, αλλά φαίνεται ότι στην πράξη λειτουργεί αποτελεσματικά.
Διευκρινίσεις για τους Όρους επεξεργασία
Πολυλεκτικοί όροι επεξεργασία
Στο Βικιλεξικό περιλαμβάνονται εκτός από μεμονωμένες λέξεις και πολυλεκτικοί όροι εφόσον το νοηματικό τους περιεχόμενο δεν μπορεί να εξαχθεί από τη γνώση της ερμηνείας της καθεμιάς λέξης ξεχωριστά. Έτσι π.χ. είναι αποδεκτό ως λήμμα ο πολυλεκτικός όρος παιδική χαρά, αλλά όχι το "παιδικό ρούχο".
Λήμματα ή πληροφορίες εγκυκλοπαιδικού ενδιαφέροντος, φιλοξενούνται στη Βικιπαίδεια και όχι στο Βικιλεξικό.
Οι πολυλεκτικοί όροι υπάγονται στην Κατηγορία:Ουσιαστικά.
- δείτε και Εκφράσεις
- δείτε τη σελίδα Τι δεν είναι Βικιλεξικό
Ιδιωματισμοί επεξεργασία
Ιδιωματικές εκφράσεις ή ιδιωματισμοί: εκφράσεις από γλωσσικά ιδιώματα ή διαλέκτους όπως καταγράφονται σε ειδικά λεξικά ή μελέτες.
- παράδειγμα → δείτε Κατηγορία:Ποικιλίες της νεοελληνικής γλώσσας
Εκφράσεις επεξεργασία
Έκφραση ή ιδιωτισμός είναι μια στερεότυπη περίφραση που το πλήρες νόημά της δεν προκύπτει από το νόημα των λέξεων που την αποτελούν.
Τέτοιες εκφράσεις χρησιμοποιούνται σε διάφορους κλιτικούς τύπους. Αρκεί η αναφορά στον βασικότερο (όπως το πρώτο πρόσωπο ενικού για τα ρήματα). Π.χ. δεν μου καίγεται καρφί (χωρίς να χρειάζονται λήμματα και για τα δεν σου καίγεται καρφί, δεν μας καίγεται καρφί, κ.λπ.)
- παράδειγμα → δείτε Κατηγορία:Εκφράσεις (νέα ελληνικά)
- δείτε και Πολυλεκτικοί όροι
Προσφύματα επεξεργασία
Στο Βικιλεξικό περιλαμβάνονται σελίδες για προσφύματα: προθήματα (π.χ. συν-), ενθήματα (-ο-) και επιθήματα (-φωνία). Αν και αυτά τα μορφήματα δεν είναι λέξεις, ωστόσο τέτοιες σελίδες είναι χρήσιμες για την ετυμολογία και την κατανόηση της μορφολογίας της λέξης.
Σύμβολα επεξεργασία
Όλοι οι μεμονωμένοι εκτυπώσιμοι χαρακτήρες (όπως στο σύστημα κωδικοποίησης χαρακτήρων Unicode) (π.χ. * το σύμβολο του αστερίσκου), αλλά και οι Κατηγορία:Χαρακτήρες (γράμματα και αριθμοί) είτε ανήκουν σε κάποιο αλφάβητο ή άλλο σύστημα γραφής κάποιας γλώσσας, είτε χρησιμοποιούνται μόνο ως σύμβολα.
- Αριθμοί: είτε απόλυτοι είτε τακτικοί) που γράφονται με μια λέξη και δεν προκύπτουν από σύνθεση πολλών, υπαρκτών λέξεων, εκτός αν ο αριθμός έχει συγκεκριμένη έννοια (όπως για παράδειγμα το 666).
- → δείτε Κατηγορία:Σύμβολα
Διευκρινίσεις για τα Κριτήρια επεξεργασία
Νεολογισμοί επεξεργασία
- Βικιλεξικό:Νεολογισμοί εισαγωγή νέων λέξεων
Οι νεολογισμοί καταγράφονται στο Βικιλεξικό, επισημαίνεται όμως η ιδιαιτερότητά τους και η χρονική περίοδος της πρώτης τους εμφάνισης, καθώς σταδιακά χάνουν τον νεολογικό τους χαρακτήρα.
Ως νεολογισμοί πρωτοεμφανίστηκαν πολλές λέξεις σε κάθε φάση της εξέλιξης μιας γλώσσας (π.χ. ελληνιστικοί νεολογισμοί, μεσαιωνικοί νεολογισμοί).
Ως σύγχρονος νεολογισμός νοείται λέξη που έχει εισέλθει πρόσφατα στο λεξιλόγιο μιας γλώσσας και είναι πιθανό να μην είναι ακόμα γνωστή στο σύνολο της γλωσσικής κοινότητας, επιβεβαιώνεται όμως η χρήση της σε ανεξάρτητες μεταξύ τους πηγές.
Πρωτολογισμοί επεξεργασία
Οι πρωτολογισμοί δεν καταγράφονται στο Βικιλεξικό, ούτε χρησιμοποιούνται μέσα στους ορισμούς.
Ως πρωτολογισμός νοείται λέξη που αποτελεί προσωπική επινόηση ενός ομιλητή, που ενδεχομένως δεν είναι κατανοητή από το σύνολο της γλωσσικής κοινότητας ούτε είναι δυνατόν να επιβεβαιωθεί η χρήση της.
Γλώσσες επεξεργασία
Είναι αποδεκτές όλες οι φυσικές γλώσσες, υποθετικές και μερικές τεχνητές.
Νεκρές γλώσσες επεξεργασία
Για τις νεκρές γλώσσες δεν είναι πάντοτε δυνατή η τεκμηρίωση της χρήσης μιας λέξης από πολλές ανεξάρτητες πηγές. Αρκεί η αναφορά της σε μία αρχαία ομόγλωσση πηγή. Υπ' αυτήν την έννοια λέξεις που έχουν αποθησαυριστεί στις Γλώσσες του Ησύχιου μπορούν να αποτελέσουν λήμματα στο Βικιλεξικό. Η ιδιαιτερότητα τέτοιων λέξεων πρέπει να γίνεται σαφής στο περιεχόμενο του λήμματος.
Τεχνητές γλώσσες επεξεργασία
Τεχνητές γλώσσες στο Βικιλεξικό: εσπεράντο, ιντερλίνγκουα, ιντερλίνγκουε, λοτζμπάν, νόβιαλ, βολαπιούκ.
- Δείτε την Κατηγορία:Τεχνητές γλώσσες
Ανασυντεθειμένες γλώσσες επεξεργασία
Οι υποθετικές (επ)ανασυντεθειμένες γλώσσες: όπως π.χ. πρωτοϊνδοευρωπαϊκές ρίζες (π.χ. *ph₂tḗr), προελληνική ή πρωτογλώσσες (π.χ. πρωτοελληνική) έχουν τις δικές τους Κατηγορίες στο Βικιλεξικό.
Γλώσσες ελλιπώς τεκμηριωμένες στο διαδίκτυο επεξεργασία
Για ομιλούμενες γλώσσες που είναι ελλιπώς τεκμηριωμένες στο διαδίκτυο (δεν υπάρχουν πολλά διαθέσιμα βιβλία, λεξικά ή εργασίες γι' αυτές), μόνο μια χρήση ή μνεία είναι επαρκής, με την επιφύλαξη των ακόλουθων απαιτήσεων:
- οι συντάκτες για αυτή τη γλώσσα θα πρέπει να συντηρούν υλικό απαραίτητο για τη μοναδική τεκμηρίωση που απαιτείται για τη μοναδική χρήση. Καταγράφεται σε ειδική υποσελίδα του λήμματος.
- παράδειγμα: ΕΚΚΡΕΜΕΙ
- την πηγή ή τις πηγές της στην σελίδα του λήμματος (ή παραπομπή σε αυτή/ές)
Άλλες διευκρινίσεις επεξεργασία
Ορθογραφία επεξεργασία
Δεν δημιουργούνται λήμματα για κοινά ορθογραφικά λάθη, όμως υπάρχει σύνδεσμος με το λήμμα.
- → δείτε Κατηγορία:Ανορθογραφίες, όπως π.χ. η Κατηγορία:Ανορθογραφίες (νέα ελληνικά)
Γενικώς, ως κύριο λήμμα ακολουθείται η σύγχρονη καθιερωμένη ορθογραφία. Στο λήμμα καταγράφονται και σχολιάζονται και άλλες γραφές (όπως π.χ. παλαιότερες παρωχημένες γραφές, προτάσεις ετυμολογικών γραφών).
Τοπικές και ιστορικές ορθογραφίες δεν θεωρούνται λάθη. Για παράδειγμα, στην ελληνική γλώσσα, υπάρχουν λέξεις που γράφονται διαφορετικά στην Ελλάδα και στην Κύπρο.
Για γλώσσες με περισσότερες από μία γραφές (π.χ. σερβικά κυριλλική και λατινική γραφή, κινεζικά παραδοσιακά και απλοποιημένα, ελληνικά πολυτονικό και μονοτονικό) δημιουργούνται λήμματα για κάθε εικόνα, για κάθε οπτική μορφή της λέξης, όπως καταγράφηκε ιστορικά. Όμως δεν διπλομετρώνται. Τα λήμματα δύο γραφών της ίδιας λέξης μετριούνται ως ένα.
- Δείτε τα Παραρτήματα για κάθε γλώσσα, για τις ακολουθούμενες συμβάσεις
Κλίσεις επεξεργασία
Λήμματα για κλιτικούς τύπους / ρηματικούς τύπους (για παράδειγμα πανιά, μεγάλοι, ήταν) πρέπει να αναφέρουν την κλίση, τη σχέση με το κύριο λήμμα και να έχουν σύνδεσμο προς το κύριο λήμμα (πανί, μεγάλος, είναι). Τέτοια λήμματα δεν πρέπει να είναι ανακατευθύνσεις.
Όροι με επαναλαμβανόμενες συλλαβές ή γράμματα επεξεργασία
Υπαρκτοί όροι με τρεις το πολύ επαναλαμβανόμενες συλλαβές ή γράμματα, όπως το χα χα χα μπορούν να έχουν λήμμα.
Φανταστικά σύμπαντα επεξεργασία
Όροι που χρησιμοποιούνται κυρίως σε φανταστικά σύμπαντα (όπως στη λογοτεχνία, στον κινηματογράφο π.χ. στα βιβλία του Χάρυ Πότερ), δεν είναι λήμματα, εκτός αν έχουν προσλάβει ειδική σημασία
Το Βικιλεξικό δεν είναι Βικιπαίδεια επεξεργασία
Το περιεχόμενο των λημμάτων του Βικιλεξικού πρέπει να αφορά λέξεις και όρους, όχι περιγραφές για πρόσωπα και τόπους. Περιεχόμενο εγκυλοπαιδικού χαρακτήρα θα μετακινείται στη Βικιπαίδεια, ενώ το ίδιο το λήμμα του Βικιλεξικού, μπορεί να παραμένει (εφόσον καλύπτει τα άλλα κριτήρια).
Χρήση λέξεων για σαρκασμό επεξεργασία
Η χρήση λέξεων για σαρκασμό, όπως «μεγάλος, σαρκαστική χρήση για να εννοηθεί ο μικρός», δεν καταγράφονται, με εξαίρεση παγιωμένες στερεότυπες τέτοιες εκφράσεις.
- παράδειγμα: ΕΚΚΡΕΜΕΙ