λίθος

Νέα ελληνικά (el)

↓ πτώσεις	ενικός		πληθυντικός
ονομαστική	ο/η	λίθος	οι	λίθοι
γενική	του/της	λίθου	των	λίθων
αιτιατική	τον/τη	λίθο	τους/τις	λίθους
κλητική		λίθε		λίθοι
Κατηγορία όπως «ζωγράφος» - Παράρτημα:Ουσιαστικά

λεπτομέρεια κτίσματος από λίθο

διάφοροι πολύτιμοι λίθοι

Ετυμολογία

λίθος < (διαχρονικό δάνειο) αρχαία ελληνική λίθος < άγνωστης ετυμολογίας

Προφορά

ΔΦΑ : /ˈli.θos/

τυπογραφικός συλλαβισμός : λί‐θος

Ουσιαστικό

λίθος αρσενικό (ή θηλυκό σε παγιωμένες εκφράσεις)

• (αρσενικό, λόγιο) η πέτρα (ως υλικό οικοδομικών εργασιών, στην ιατρική, κοσμηματοποιία

Συνώνυμα

• πέτρα
• βράχος

Εκφράσεις

αρσενικό

• ακρογωνιαίος λίθος
• αργός λίθος: η ακατέργαστη κι ακανόνιστη πέτρα που δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως οικοδομικό υλικό
• εποχή του λίθου : η πρώιμη περίοδος της ανθρώπινης ιστορίας, πριν από την εποχή του χαλκού και του σιδήρου, που χαρακτηρίζεται από την κατασκευή και χρήση λίθινων εργαλείων και όπλων
• ημιπολύτιμος λίθος : μικρής αξίας ορυκτό πέτρωμα που χρησιμοποιείται για την κατασκευή διακοσμητικών αντικειμένων
• καυστικός λίθος: το καυστικό κάλιο
• κυανούς λίθος: ο χαλκός

  ≈ συνώνυμα: γαλαζόπετρα

• λαξευτός λίθος
• λίθοι, πλίνθοι και κέραμος ατάκτως ερριμμένα
• λίθος της κολάσεως: ο νιτρικός άργυρος
• πολύτιμος λίθος: το ορυκτό πέτρωμα με ιδιαίτερη λάμψη ή/και σκληρότητα που χρησιμοποιείται για την κατασκευή κοσμημάτων κι έχει μεγάλη αξία
• τεχνητός λίθος : ο κατασκευασμένος λίθος που είναι απομίμηση ενός πολύτιμου λίθου

θηλυκό

↓ πτώσεις	ενικός		πληθυντικός
ονομαστική	η	λίθος	οι	λίθοι
γενική	της	λίθου	των	λίθων
αιτιατική	τη	λίθο	τις	λίθους
κλητική		λίθε		λίθοι
Ο λίθος' ως θηλυκό σε παγιωμένες λόγιες εκφράσεις
Κατηγορία όπως «νόσος» - Παράρτημα:Ουσιαστικά

• η λυδία λίθος
• η φιλοσοφική λίθος: η φανταστική πέτρα με την οποία οι αλχημιστές πίστευαν ότι θα μπορούσαν να μετατρέψουν κάθε μέταλλο σε χρυσάφι

Συγγενικές λέξεις

• λιθαρένιος
• λιθάρι και λιθαράκι
• λιθίαση
• λιθικός
• λίθινος

Σύνθετα

• απολίθωμα
• απολιθωμένος
• απολιθώνω
• λιθο- Νεοελληνικές λέξεις με πρόθημα λιθο- στο Βικιλεξικό

Μεταφράσεις

    λίθος

→ δείτε τη λέξη πέτρα

---

Αρχαία ελληνικά (grc)

αρσενικό
↓ πτώσεις	ενικός		πληθυντικός
ονομαστική	ὁ	λίθος	οἱ	λίθοι
γενική	τοῦ	λίθου	τῶν	λίθων
δοτική	τῷ	λίθῳ	τοῖς	λίθοις
αιτιατική	τὸν	λίθον	τοὺς	λίθους
κλητική ὦ!		λίθε		λίθοι
	δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ	τὼ		λίθω
γεν-δοτ	τοῖν		λίθοιν
2η κλίση, Κατηγορία 'δρόμος' όπως «δρόμος» - Παράρτημα:Ουσιαστικά

θηλυκό
↓ πτώσεις	ενικός		πληθυντικός
ονομαστική	ἡ	λίθος	αἱ	λίθοι
γενική	τῆς	λίθου	τῶν	λίθων
δοτική	τῇ	λίθῳ	ταῖς	λίθοις
αιτιατική	τὴν	λίθον	τὰς	λίθους
κλητική ὦ!		λίθε		λίθοι
	δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ	τὼ		λίθω
γεν-δοτ	τοῖν		λίθοιν
2η κλίση, Κατηγορία 'δρόμος' όπως «νόσος» - Παράρτημα:Ουσιαστικά

Ετυμολογία

λίθος, ήδη ομηρικό ως αρσενικό και θηλυκό < άγνωστης ετυμολογίας

Ουσιαστικό

λίθος αρσενικό ή θηλυκό

1. αρσενικό
   1. πέτρα, λίθος
   2. οτιδήποτε έχει γίνει σκληρό σαν πέτρα, αντίθετα με το ξύλο ή τη σάρκα
   3. (μεταφορικά) για ηλιθιότητα, αντίστοιχο του κούτσουρο απελέκητο, στόκος
2. θηλυκό
   1. (ορυκτολογία) λίθος με ξεχωριστές ιδιότητες (όπως ο μαγνήτης) ή πολύτιμος λίθος
   2. κομμάτι κρυστάλλου που συγκεντρώνει σαν φακός τις ακτίνες του ήλιου για το άναμμα φωτιάς

      ↪ ἡ διαφανὴς λίθος

   3. ονομασία διάφορων συμπλεγμάτων από πέτρες που χρησιμοποιούνταν σαν βῆμα για ομιλητές, όπως το βήμα της Πνύκας (στην αρχαία Αθήνα) ή για κήρυκες
   4. (ιατρική) πέτρα μέσα σε κύστη
   5. (ελληνιστική σημασία) ταφόπετρα
   6. (ελληνιστική σημασία) πιόνι ή πούλι παιχνιδιού

Πολυλεκτικοί όροι

• ἡ διαφανὴς λίθος
• ἡ Λυδία λίθος: πέτρα από μαύρο σκληρό πέτρωμα με το οποίο ελέγχονταν η καθαρότητα του χρυσού και του ασημιού
• ἡ Μαγνῆτις λίθος / Ἡρακλεία λίθος: μαγνήτης
• ἡ μαργαρῖτις λίθος
• ἡ χυτὴ λίθος: άλλη ονομασία του γυαλιού

Εκφράσεις

• λίθοι καὶ πλίνθοι καὶ ξύλα καὶ κέραμος ἀτάκτως ἐρριμμένα
• λίθον ἕψειν

Συγγενικές λέξεις

• (Χρειάζεται επεξεργασία)

Δείτε επίσης

• κύανος
• μάρμαρον

Πηγές

• λίθος - Επιτομή του Λεξικού Λίντελ-Σκοτ, Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού, εκδ. Πελεκάνος, 2007), Ψηφίδες στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2012
• λίθος - ΛΟΓΕΙΟΝ (αγγλικά, από το 2011) Λεξικά για την αρχαία ελληνική και λατινική γλώσσα (στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, κ.λπ.) Πανεπιστήμιο του Σικάγου.