γένος

Νέα ελληνικά (el)

↓ πτώσεις	ενικός		πληθυντικός
ονομαστική	το	γένος	τα	γένη
γενική	του	γένους	των	γενών
αιτιατική	το	γένος	τα	γένη
κλητική		γένος		γένη
Κατηγορία όπως «δάσος» - Παράρτημα:Ουσιαστικά

Ετυμολογία

γένος < (διαχρονικό δάνειο) αρχαία ελληνική γένος

Προφορά

ΔΦΑ : /ˈʝe.nos/

 

τυπογραφικός συλλαβισμός : γέ‐νος

Ουσιαστικό

γένος ουδέτερο

1. ένα σύνολο ανθρώπων που συνδέονται με συγγενικούς δεσμούς, ευρύτερο από την οικογένεια

   → δείτε και τις λέξεις γενιά και γενεά

2. το έθνος, ιδιαίτερα το ελληνικό
3. μία ευρύτερη έννοια που μπορεί να υποδιαιρείται σε επιμέρους έννοιες - είδη
4. (για έμψυχα) η διάκριση φύλου

   ↪ Τα γένη των περισσότερων οργανισμών βάσει του συστήματος φυλοκαθορισμού διακρίνονται σε άρρενα (αρσενικά)) και θήλεα (θηλυκά)

   ≈ συνώνυμα: φυσικό γένος

   → δείτε επίσης  σύστημα φυλοκαθορισμού στη Βικιπαίδεια 

5. της μητέρας το πατρικό επώνυμο (επίθετο)

   ↪ Η Ελένη Χατζηαργύρη, το γένος Γαρυφαλλίδου, υπήρξε ηθοποιός του θεάτρου

6. (γραμματική) γραμματική κατηγορία που αποδίδεται σε ονόματα ουσιαστικά ή επίθετα, σε μετοχές ή αντωνυμίες· στην ελληνική γλώσσα διακρίνουμε το αρσενικό, θηλυκό και ουδέτερο γένος

   ≈ συνώνυμα: γραμματικό γένος

7. (ταξινομία) υποδιαίρεση των ταξινομικών βαθμίδων, ανώτερη από το είδος και κατώτερη από την οικογένεια

   λατινικά genus

Εκφράσεις

• εν γένει
• το γένος

Συγγενικές λέξεις

• γίνομαι
• γενιά

→ και δείτε τα ομόρριζα γένεση, γεννάω, γόνος και γνήσιος

Μεταφράσεις

    γένος

βουλγαρικά : род (bg) γαλλικά : genre (fr) γερμανικά : Geschlecht (de) εσπεράντο : gento (eo) ισπανικά : género (es) πολωνικά : ród (pl), pochodzenie (pl), naród (pl), rodzaj (pl), nazwisko rodowe (pl)

    ένα σύνολο ανθρώπων που συνδέονται με συγγενικούς δεσμούς

αγγλικά : clan (en), kin (en)

    το έθνος

→ δείτε τη λέξη έθνος

    μία ευρύτερη έννοια

αγγλικά : genus (en)

    γραμματική

αγγλικά : gender (en)

    ταξινομία

αγγλικά : genus (en)

    της μητέρας το πατρικό επώνυμο

αγγλικά : maiden name (en), née (en)

Πηγές

• γένος -  Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής. (1998) του Ιδρύματος Μανόλη Τριανταφυλλίδη. Η Πύλη για την ελληνική γλώσσα, Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας. 
• γένος - Χαραλαμπάκης, Χριστόφορος (επιμέλεια) (2014). Χρηστικό λεξικό της νεοελληνικής γλώσσας. Αθήνα: Ακαδημία Αθηνών.  (ψηφιοποιημένη έκδοση από το 2023)

---

Αρχαία ελληνικά (grc)

↓ πτώσεις	ενικός		πληθυντικός
ονομαστική	τὸ	γένος	τὰ	γένη - γένεᾰ
γενική	τοῦ	γένους - γένεος	τῶν	γενῶν - γενέων
δοτική	τῷ	γένει - γένεῐ̈	τοῖς	γένεσῐ(ν)
αιτιατική	τὸ	γένος	τὰ	γένη - γένεα
κλητική ὦ!		γένος		γένη - γένεα
	δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ	τὼ		γένει - γένεε
γεν-δοτ	τοῖν		γενοῖν - γενέοιν
3η κλίση, Κατηγορία 'βέλος' όπως «βέλος» - Παράρτημα:Ουσιαστικά

Ετυμολογία

γένος < από θέμα του γίγνομαι • Η Ετυμολογία χρειάζεται ανάπτυξη με τεκμηρίωση. Μπορείτε να βοηθήσετε;  

Ουσιαστικό

γένος

1. καταγωγή,οικογένεια

   ↪ οἱ ἐν γένει (οι συγγενείς κάθε βαθμού γενικά)

   ↪οἱ ἔξω γένους (οι μη οικείοι)

   ↪ ἐξ Ἰθάκης γένος εἰμί (κρατάω από την Ιθάκη, το γένος μου είναι από την Ιθάκη)

2. εξ αίματος συγγένεια, η ευθεία, κάθετη συγγένεια

   ↪ γένει υἱός (ο εκ γενετής, βιολογικός, φυσικός γιος, σε αντιδιαστολή προς τον θετό)

   ↪ γένος γάρ, ἀλλ᾽ οὐχὶ συγγένεια (Ισαίος, σε δίκη για κληρονομικά)

3. παιδί, εγγόνι, απόγονος
4. ομάδα ομοειδών (όπως ζώων και φυτών) που περιλαμβάνει πολλά είδη
5. ομάδα πλασμάτων του ίδιου είδους

   ↪ ἡμιθέων γένος

   ↪ τῷ ἀνθρωπείῳ γένει

   ↪ τὸ τῶν περιστερῶν γένος

6. φύλο

   ↪ τὰ γένη τὰ τῶν ἀνθρώπων.... δύο, ἄρρεν καὶ θῆλυ (Πλάτωνας) → χρειάζεται παράθεμα

7. στη λογική το γένος είναι το αντίθετο του είδους

Συγγενικές λέξεις

• (Χρειάζεται παράγωγα και συγγενικά)

Πηγές

• γένος - Επιτομή του Λεξικού Λίντελ-Σκοτ, Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού, εκδ. Πελεκάνος, 2007), Ψηφίδες στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2012
• γένος - ΛΟΓΕΙΟΝ (αγγλικά, από το 2011) Λεξικά για την αρχαία ελληνική και λατινική γλώσσα (στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, κ.λπ.) Πανεπιστήμιο του Σικάγου.