τάσσω

Νέα ελληνικά (el)

Ετυμολογία

τάσσω < (διαχρονικό δάνειο) αρχαία ελληνική τάσσω

Προφορά

ΔΦΑ : /ˈta.so/

τυπογραφικός συλλαβισμός : τάσ‐σω

ομόηχο: Τάσο

Ρήμα

τάσσω

1. ορίζω, καθορίζω
2. υπόσχομαι, κάνω τάμα (συνήθως στον ενεστώτα εκφέρεται τάζω με αυτή την έννοια)
3. → δείτε και την παθητική φωνή: τάσσομαι

Συγγενικές λέξεις

• ταγός
• τάγμα
• ταγμένος
• τάσσομαι
• τεταγμένη
• τάζω

Σύνθετα

• αναδιατάσσω
• ανακατατάσσω
• ανασυντάσσω
• αντιπαρατάσσω
• αντιτάσσω
• αποτάσσω
• διατάσσω
• εντάσσω
• επανεντάσσω
• επιτάσσω
• καθυποτάσσω
• κατατάσσω
• μετατάσσω
• παρατάσσω
• προτάσσω
• συμπαρατάσσω
• συντάσσω
• υποτάσσω

Δείτε επίσης

διαφορετικού ετύμου

• πατάσσω, πάταγος

Κλίση

    Ενεργητική φωνή

Εξακολουθητικοί χρόνοι
πρόσωπα	Ενεστώτας	Παρατατικός	Εξ. Μέλλ.	Υποτακτική	Προστακτική	Μετοχή
α' ενικ.	τάσσω	έτασσα	θα τάσσω	να τάσσω		τάσσοντας
β' ενικ.	τάσσεις	έτασσες	θα τάσσεις	να τάσσεις	τάσσε
γ' ενικ.	τάσσει	έτασσε	θα τάσσει	να τάσσει
α' πληθ.	τάσσουμε	τάσσαμε	θα τάσσουμε	να τάσσουμε
β' πληθ.	τάσσετε	τάσσατε	θα τάσσετε	να τάσσετε	τάσσετε
γ' πληθ.	τάσσουν(ε)	έτασσαν τάσσαν(ε)	θα τάσσουν(ε)	να τάσσουν(ε)
Συνοπτικοί χρόνοι
πρόσωπα		Αόριστος	Συνοπτ. Μέλλ.	Υποτακτική	Προστακτική	Απαρέμφατο
α' ενικ.		έταξα	θα τάξω	να τάξω		τάξει
β' ενικ.		έταξες	θα τάξεις	να τάξεις	τάξε
γ' ενικ.		έταξε	θα τάξει	να τάξει
α' πληθ.		τάξαμε	θα τάξουμε	να τάξουμε
β' πληθ.		τάξατε	θα τάξετε	να τάξετε	τάξτε
γ' πληθ.		έταξαν τάξαν(ε)	θα τάξουν(ε)	να τάξουν(ε)
Συντελεσμένοι χρόνοι
πρόσωπα	Παρακείμενος	Υπερσυντέλικος	Συντελ. Μέλλ.	Υποτακτική	Προστακτική
α' ενικ.	έχω τάξει	είχα τάξει	θα έχω τάξει	να έχω τάξει
β' ενικ.	έχεις τάξει	είχες τάξει	θα έχεις τάξει	να έχεις τάξει	έχε ταγμένο
γ' ενικ.	έχει τάξει	είχε τάξει	θα έχει τάξει	να έχει τάξει
α' πληθ.	έχουμε τάξει	είχαμε τάξει	θα έχουμε τάξει	να έχουμε τάξει
β' πληθ.	έχετε τάξει	είχατε τάξει	θα έχετε τάξει	να έχετε τάξει	έχετε ταγμένο
γ' πληθ.	έχουν τάξει	είχαν τάξει	θα έχουν τάξει	να έχουν τάξει
Συντελεσμένοι χρόνοι β΄ (μεταβατικοί)
Παρακείμενος	έχω (έχεις, έχει, έχουμε, έχετε, έχουν) ταγμένο
Υπερσυντέλικος	είχα (είχες, είχε , είχαμε, είχατε, είχαν) ταγμένο
Συντελ. Μέλλ.	θα έχω (θα έχεις, θα έχει, θα έχουμε, θα έχετε, θα έχουν) ταγμένο
Υποτακτική	να έχω (να έχεις, να έχει, να έχουμε, να έχετε, να έχουν) ταγμένο

    Παθητική φωνή

Εξακολουθητικοί χρόνοι
πρόσωπα	Ενεστώτας	Παρατατικός	Εξ. Μέλλ.	Υποτακτική	Προστακτική	Μετοχή
α' ενικ.	τάσσομαι	τασσόμουν(α)	θα τάσσομαι	να τάσσομαι
β' ενικ.	τάσσεσαι	τασσόσουν(α)	θα τάσσεσαι	να τάσσεσαι	τάσσου
γ' ενικ.	τάσσεται	τασσόταν(ε)	θα τάσσεται	να τάσσεται
α' πληθ.	τασσόμαστε	τασσόμαστε τασσόμασταν	θα τασσόμαστε	να τασσόμαστε
β' πληθ.	τάσσεστε	τασσόσαστε τασσόσασταν	θα τάσσεστε	να τάσσεστε	τάσσεστε
γ' πληθ.	τάσσονται	τάσσονταν τασσόντουσαν	θα τάσσονται	να τάσσονται
Συνοπτικοί χρόνοι
πρόσωπα		Αόριστος	Συνοπτ. Μέλλ.	Υποτακτική	Προστακτική	Απαρέμφατο
α' ενικ.		τάχθηκα	θα ταχθώ	να ταχθώ		ταχθεί
β' ενικ.		τάχθηκες	θα ταχθείς	να ταχθείς	τάξου
γ' ενικ.		τάχθηκε	θα ταχθεί	να ταχθεί
α' πληθ.		ταχθήκαμε	θα ταχθούμε	να ταχθούμε
β' πληθ.		ταχθήκατε	θα ταχθείτε	να ταχθείτε	ταχθείτε
γ' πληθ.		τάχθηκαν ταχθήκαν(ε)	θα ταχθούν(ε)	να ταχθούν(ε)
Συντελεσμένοι χρόνοι
πρόσωπα	Παρακείμενος	Υπερσυντέλικος	Συντελ. Μέλλ.	Υποτακτική	Προστακτική	Μετοχή
α' ενικ.	έχω ταχθεί	είχα ταχθεί	θα έχω ταχθεί	να έχω ταχθεί		ταγμένος
β' ενικ.	έχεις ταχθεί	είχες ταχθεί	θα έχεις ταχθεί	να έχεις ταχθεί
γ' ενικ.	έχει ταχθεί	είχε ταχθεί	θα έχει ταχθεί	να έχει ταχθεί
α' πληθ.	έχουμε ταχθεί	είχαμε ταχθεί	θα έχουμε ταχθεί	να έχουμε ταχθεί
β' πληθ.	έχετε ταχθεί	είχατε ταχθεί	θα έχετε ταχθεί	να έχετε ταχθεί
γ' πληθ.	έχουν ταχθεί	είχαν ταχθεί	θα έχουν ταχθεί	να έχουν ταχθεί

Μεταφράσεις

    τάσσω

Πηγές

• τάσσω -  Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής. (1998) του Ιδρύματος Μανόλη Τριανταφυλλίδη. Η Πύλη για την ελληνική γλώσσα, Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας. 
• τάσσω - Χαραλαμπάκης, Χριστόφορος (επιμέλεια) (2014). Χρηστικό λεξικό της νεοελληνικής γλώσσας. Αθήνα: Ακαδημία Αθηνών.  (ψηφιοποιημένη έκδοση από το 2023)

---

Αρχαία ελληνικά (grc)

Αρχικοί χρόνοι	Φωνή Eνεργητική	Φωνή Μέση & Παθητική
Ενεστώτας	τάσσω	τάσσομαι
Παρατατικός	ἔτασσον	ἐτασσόμην
Μέλλοντας	τάξω	τάξομαι, ταχθήσομαι & ελληνιστική ταγήσομαι
Αόριστος	ἔταξα	ἐταξάμην, ἐτάχθην & ελληνιστική ἐτάγην
Παρακείμενος	τέταχα	τέταγμαι
Υπερσυντέλικος	ἐτετάχειν	ἐτετάγμην
Συντελ.Μέλλ.

Ετυμολογία

τάσσω < πρωτοελληνική *taťťō < πρωτοϊνδοευρωπαϊκή *teh₂g-

Ρήμα

τάσσω

1. (για στρατό, πλοία) παρατάσσω

   → δείτε παράθεμα στη μετοχή ενεργητικού αορίστου τάξας

   ※  5ος↑ αιώνας ⌘ Θουκυδίδης, Ἱστορίαι, 4, 9.4

   κατὰ τοῦτο οὖν πρὸς αὐτὴν τὴν θάλασσαν χωρήσας ἔταξε τοὺς ὁπλίτας ὡς εἴρξων, ἢν δύνηται,

   Στο σημείο, λοιπόν, εκείνο έταξε τους οπλίτες του όσο μπορούσε πιο κοντά στη θάλασσα, για να εμποδίσει την απόβαση, αν μπορούσε,

   Μετάφραση (1965-1968): Άγγελος Σ. Βλάχος, Αθήνα:Γαλαξίας @greek‑language.gr

2. τακτοποιώ, βάζω σε τάξη
3. διατάζω, προστάζω

   → δείτε παράθεμα στη μετοχή ενεργητικού αορίστου τάξας

4. διορίζω σε στρατιωτική ή πολιτική θέση

   ※  5ος/4ος↑ αιώνας ⌘ Ξενοφῶν, Ἑλληνικά, 3, 4.20

   τούτων Ξενοκλέα μὲν καὶ ἄλλον ἔταξεν ἐπὶ τοὺς ἱππέας, Σκύθην δὲ ἐπὶ τοὺς νεοδαμώδεις ὁπλίτας, Ἡριππίδαν δ᾽ ἐπὶ τοὺς Κυρείους, Μύγδωνα δὲ ἐπὶ τοὺς ἀπὸ τῶν πόλεων στρατιώτας, καὶ προεῖπεν αὐτοῖς ὡς εὐθὺς ἡγήσοιτο τὴν συντομωτάτην ἐπὶ τὰ κράτιστα τῆς χώρας,

   Από τούτους διόρισε τον Ξενοκλή κι έναν άλλο διοικητές του ιππικού, τον Σκύθη διοικητή των νεοδαμώδων οπλιτών, τον Ηριππίδα διοικητή των αλλοτινών μισθοφόρων του Κύρου και τον Μύγδωνα διοικητή των τμημάτων των ασιατικών πόλεων, και τους ανήγγειλε ότι σκόπευε να τους οδηγήσει αμέσως, από τον συντομότερο δρόμο, μέσα στην καρδιά της χώρας,

   Μετάφραση (2012, 1η:1966): Ρόδης Ρούφος. Θεσσαλονίκη: Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας @greek‑language.gr

5. (+ αιτιατική + απαρέμφατο)
   1. διορίζω, αναθέτω σε κάποιον να κάνει κάτι

      ※  1ος/2ος↓ αιώνας ⌘ Πλούταρχος, Βίοι Παράλληλοι, Σόλων, 22.3

      ταῖς τέχναις ἀξίωμα περιέθηκε, καὶ τὴν ἐξ Ἀρείου πάγου βουλὴν ἔταξεν ἐπισκοπεῖν ὅθεν ἕκαστος ἔχει τὰ ἐπιτήδεια, καὶ τοὺς ἀργοὺς κολάζειν.

      περιέβαλε με μεγάλη αξία τα επαγγέλματα και ανέθεσε στη Βουλή του Αρείου Πάγου να εξετάζει από πού έχει τα αναγκαία ο καθένας και να τιμωρεί τους τεμπέληδες.

      Μετάφραση (2012): Γιαγκόπουλος, Α.Ι., Ζ.Ε. Μαλαθούνη. Θεσσαλονίκη: Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας. @greek‑language.gr

   2. διατάζω κάποιον να κάνει κάτι
6. κατατάσσω
7. (για φόρους ή πληρωμές χρημάτων) επιβάλλω, καθορίζω κάποιο συγκεκριμένο ποσό πληρωμής

   → δείτε παράθεμα στη μετοχή ενεργητικού αορίστου τάξας

8. (για ποινή, νόμους) ορίζω, επιβάλλω

   ※  4ος↑ αιώνας ⌘ Δημοσθένης, Κατὰ Μειδίου περὶ τοῦ κονδύλου, 43

   εἰκότως· ὁ μὲν γὰρ παθὼν πανταχοῦ βοηθείας δίκαιος τυγχάνειν, τῷ δράσαντι δ᾽ οὐκ ἴσην τὴν ὀργήν, ἄν θ᾽ ἑκὼν ἄν τ᾽ ἄκων, ἔταξ᾽ ὁ νόμος.

   Εύλογα, γιατί το θύμα σε κάθε περίπτωση έχει το δικαίωμα να βοηθηθεί, ενώ για τον δράστη δεν όρισε ο νόμος να αντιμετωπίζεται με την ίδια οργή, αν η πράξη του είναι εκούσια ή ακούσια.

   Μετάφραση (1989): Γ. Ξανθάκη-Καραμάνου, Αθήνα: Ακαδημία Αθηνών @greek‑language.gr

9. στη μεσοπαθητική φωνή:
   1. αναλαμβάνω να πληρώσω ένα χρηματικό ποσό

      ※ 5ος↑ αιώνας  ⌘ Ἡρόδοτος, Ἱστορίαι, 3 (Θάλεια), 13.3

      οἱ δὲ προσεχέες Λίβυες δείσαντες τὰ περὶ τὴν Αἴγυπτον γεγονότα παρέδοσαν σφέας αὐτοὺς ἀμαχητὶ καὶ φόρον τε ἐτάξαντο καὶ δῶρα ἔπεμπον.

      ενώ οι γείτονές τους Λίβυοι, φοβισμένοι από τα όσα έγιναν στην Αίγυπτο, παραδόθηκαν χωρίς μάχη, δέχτηκαν να πληρώνουν φόρο και έστειλαν δώρα.

      Μετάφραση (1992): Λεωνίδας Ζενάκος. Αθήνα:Γκοβόστης @greek‑language.gr

   2. παρατάσσομαι σε μάχη

      ※  5ος↑ αιώνας ⌘ Θουκυδίδης, Ἱστορίαι, 4, 94.1

      Ἀθηναῖοι δὲ οἱ μὲν ὁπλῖται ἐπὶ ὀκτὼ πᾶν τὸ στρατόπεδον ἐτάξαντο ὄντες πλήθει ἰσοπαλεῖς τοῖς ἐναντίοις, ἱππῆς δὲ ἐφ᾽ ἑκατέρῳ τῷ κέρᾳ.

      Οι Αθηναίοι που είχαν αριθμητική ισοπαλία με τον εχθρό στους οπλίτες, τους παράταξαν σε φάλαγγα με βάθος οκτώ στίχων και τοποθέτησαν το ιππικό τους στις δύο πτέρυγες.

      Μετάφραση (1965-1968): Άγγελος Σ. Βλάχος, Αθήνα:Γαλαξίας @greek‑language.gr

   3. εξοφλώ, πληρώνω
   4. είμαι διορισμένος σε κάποια υπηρεσία

      ※  5ος↑ αιώνας ⌘ Εὐριπίδης, Τρῳάδες, στίχ. 264

      τύμβῳ τέτακται προσπολεῖν Ἀχιλλέως.

      Θα υπηρετεί στον τάφο του Αχιλλέα.

      Μετάφραση, αναθεωρημένη έκδοση (1972) Οι Τρωαδίτισσες: Θρασύβουλος Σταύρου, 1η έκδοση (1952) @greek‑language.gr

   5. προσχωρώ σε συμμαχία
   6. (γενικά) συμφωνώ
   7. συμπαρατάσσομαι με κάποιον
   8. τάσσομαι εναντίον κάποιου
   9. ενεργώ από κοινού με κάποιον
   10. (στη μετοχή παρακειμένου) ορισμένος, διατεταγμένος, συντεταγμένος

       → δείτε παράθεμα στη μετοχή παρακειμένου τεταγμένος

Άλλες μορφές

• αττικός τύπος : τάττω

Σύνθετα

• Αρχαίες ελληνικές λέξεις με επίθημα -τάσσω στο Βικιλεξικό
• Λέξεις με -τασσ- @perseus.tufts.edu Greek Dictionary Headword Search, Πανεπιστήμιο Tufts

Συγγενικές λέξεις

• -ταγή Αρχαίες ελληνικές λέξεις με επίθημα -ταγή στο Βικιλεξικό
• τάξις
• -τάξις Αρχαίες ελληνικές λέξεις με επίθημα -ταξις στο Βικιλεξικό
• -τακτικός

Δείτε επίσης

• πατάσσω, πάταγος

Κλίση

• → λείπει η κλίση

Πηγές

• τάσσω - Επιτομή του Λεξικού Λίντελ-Σκοτ, Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού, εκδ. Πελεκάνος, 2007), Ψηφίδες στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2012
• τάσσω - ΛΟΓΕΙΟΝ (αγγλικά, από το 2011) Λεξικά για την αρχαία ελληνική και λατινική γλώσσα (στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, κ.λπ.) Πανεπιστήμιο του Σικάγου.