γύρος

Νέα ελληνικά (el)

↓ πτώσεις	ενικός		πληθυντικός
ονομαστική	ο	γύρος	οι	γύροι
γενική	του	γύρου	των	γύρων
αιτιατική	τον	γύρο	τους	γύρους
κλητική		γύρε		γύροι
Κατηγορία όπως «δρόμος» - Παράρτημα:Ουσιαστικά

Ο «γύρος του θανάτου» σε πανηγύρι στη Σκωτία.

Πίτα με γύρο.

Ετυμολογία

γύρος < (κληρονομημένο) ελληνιστική κοινή γῦρος < αρχαία ελληνική γυρός (στρογγυλός)

• για το σουβλάκι < → δείτε  τουρκική döner < dönmek (γυρίζω) από την περιστροφική κίνηση της σούβλας ^{(Χρειάζεται τεκμηρίωση…)}

Προφορά

ΔΦΑ : /ˈʝi.ɾos/

 

Ουσιαστικό

γύρος αρσενικό

1. η περιφέρεια αντικειμένου περίπου κυκλικού
2. η κίνηση σε διαδρομή που καταλήγει στο σημείο εκκίνησης, περιοδεία

   ↪ ο γύρος του κόσμου σε ογδόντα ημέρες

   ↪ ο γύρος του νησιού γίνεται και με καραβάκι

   ↪ κάναμε το γύρο της λαϊκής, αλλά δε βρήκαμε φρέσκα κρεμμυδάκια πουθενά

   → δείτε και τη λέξη βόλτα

3. ολοκληρωμένη φάση μιας διαδικασίας

   ↪ δε θα υπάρξει επόμενος γύρος συνομιλιών

   ↪ στον επόμενο γύρο θα περάσουν οχτώ αθλητές

   ↪ στον πρώτο γύρο συμμετέχουν όλες οι ομάδες της πρώτης εθνικής

4. (αθλητισμός) προκαθορισμένη επαναλαμβανόμενη διάρκεια

   ↪ στον τρίτο γύρο, όμως, κέρδισα εγώ

5. το μπορ του καπέλου
6. (γαστρονομία) κομμάτια κρέατος που ψήνονται σε όρθιο περιστρεφόμενο μέσο

   ↪ βάλε μου ένα σουβλάκι με γύρο από κοτόπουλο και δύο με καλαμάκι χοιρινό

7. (γαστρονομία) το σουβλάκι με πίτα που περιέχει γύρο

   → δείτε και πιτόγυρο

8. παιχνίδι σε παιδική χαρά με μια κυκλική περιστρεφόμενη πλατφόρμα

Εκφράσεις

• γύρος του θανάτου: η εκτέλεση ακροβατικών νούμερων από μοτοσικλετιστή που κινείται πάνω στον εσωτερικό τοίχο ενός τεράστιου κυλίνδρου· κατ' επέκταση, κάθε δύσκολη και επικίνδυνη πράξη

Συγγενικές λέξεις

 ετυμολογικό πεδίο 
γυρ- 

• γυρο- Νεοελληνικές λέξεις με πρόθημα γυρο- στο Βικιλεξικό

και

• αγύρευτος
• αγύριστος
• αμήγυρος
• αναγυρεύω & συγγενικά
• αναποδογυρίζω
• αυλόγυρος
• γύρα
• γυρεύω & συγγενικά
• γύρη
• γυρίζω σύνθετα & συγγενικά
• γύρισμα
• γυρισμένος
• γυρισμός
• γυριστός
• γύροθεν
• γυροφέρνω
• γύρω
• κλωθογυρίζω
• περίγυρος
• πιτόγυρος
• ποδόγυρος

• Δεν σχετίζονται τα αγύρτης, ομήγυρη, πανηγύρι

Δείτε επίσης

• γύρος στη Βικιπαίδεια 
• σειρά

Μεταφράσεις

    η περιφέρεια

αγγλικά : round (en) γαλλικά : tour (fr)

    κίνηση με επιστροφή

αγγλικά : tour (en), detour (en) γαλλικά : tour (fr)

    φάση

αγγλικά : round (en)

    αθλητισμός

αγγλικά : round (en), lap (en)

    καπέλου

αγγλικά : brim (en)

    έδεσμα

αγγλικά : gyros (en) γαλλικά : gyros (fr)

---

Μεσαιωνικά ελληνικά (gkm)

Ετυμολογία

γύρος < (κληρονομημένο) ελληνιστική κοινή γῦρος < αρχαία ελληνική γυρός (στρογγυλός)

Ουσιαστικό

γύρος αρσενικό

1. ο κύκλος όπως ελληνιστική κοινή γῦρος
2. όπως γύρος (νέα ελληνικά)
   1. η περιφέρεια κύκλου

      ≈ συνώνυμα: κυκλογύρισμα(ν)

   2. η περιφορά, η κυκλική κίνηση
3. (ενδυμασία) συνώνυμο του ποδόγυρος

Συγγενικές λέξεις

 ετυμολογικό πεδίο 
γυρ- 

• γυρο- Μεσαιωνικές ελληνικές λέξεις με πρόθημα γυρο- στο Βικιλεξικό

όπως ενδεικτικά

• γυροβολέω
• γυρόβολος
• γυροκοπέω
• γυρόκοσμος
• γυρόμετρον

και

• ἀγύρευτος
• ἀγύριστος

• ἀναγυρίζομαι
• ἀκρογυρίζω
• ἀναγύρεμα
• ἀναγυρευμός
• ἀναγύρευσις
• ἀναγυρεύω
• ἀναγυρίζω
• ἀναγυρισμός
• ἀναγυριστικός, ἀνεγυριστικός
• ἀναγυρόω
• ἀναγύρω
• ἀνακατωγυρίζω
• ἀνωκατωγυρίζω
• ἀπογυρεύω
• ἀπογυρίζω
• ἀπογυρόω
• ἀπογύρωσις
• ἀποτριγύρο
• γλυκογυρίζω
• γοργογυρίζω
• γρηγορογύριστος
• γύρα
• γυρευμός, γυρεμός
• γύρευσις
• γυρεύω σύνθετα & συγγενικά
• γυριάζω, γυράζω
• γυρίζω σύνθετα & συγγενικά
• γυρίν
• γυρινός
• γύρισμα(ν), γέρισμα
• γυρισμός
• γυριστικός
• γυριστός
• γυρκάζω
• γύρο(ν), γύρου
• γύροθεν
• γυρόσε
• δαιμονογυρεύω
• διαγυρεύω
• διαγυρίζω
• διαγυρόω

• ἐξωγύρισμα
• ἐξωγυρόομαι
• ἐπιγυρεύω
• ἐπιγυρίζομαι
• ἐπιγυρόω
• ἐσώγυρος
• εὔγυρος
• εὐγύρωτος
• ζαγαρογυρευτής
• ἡμίγυρον
• κακογυρισμένος
• καλογυρεύω
• κατάγυρα
• καταγυριάρης
• κατογυριάρις
• καταγυρεύω
• κατάγυρον
• καταγυρόω
• κλωθογυρίζω
• κλωθογύριστος
• κοντογυρίζω
• κοντογύρισμα
• κοσκινόγυρος
• κοσμοαναγυρεύω
• κυκλογύρισμα(ν)
• κωλογυρίζω
• μεταγυρίζω, ματαγυρίζω
• μεταγύρισις
• νυκτογυρισμένος
• ξαναγυρίζω
• ξεγυρεύω
• ξεγυρίζω
• ξενογυρισμένος
• ξυφτερογυρευτής, ξιφθερογυρευτής
• ὁλόγυρα
• ὁλογυρί
• ὁλόγυρον
• ὁλοτρίγυρα
• παραγυρίζω
• παράγυρον
• περιγυρεύω
• περιγυρίζω
• περιγυρίς
• περιγύρισμαν
• περίγυρον
• περιγυρόω
• περιγύρωσις
• περιτριγυρίζω
• περιτριγύρισμα
• ποδόγυρος
• πολύγυρος

• Δεν σχετίζονται τα ἀγυρτίς, γύριος (κύριος), ὁμήγυρις, πανηγύριον

Ουσιαστικό

γύρος ουδέτερο

• (ως επίρρημα) άλλη μορφή του γύρο (νέα ελληνικά γύρω)

Πηγές

• «γύρος» - LBG - Trapp, Erich, et al. (1994–2007) Lexikon zur byzantinischen Gräzität besonders des 9.-12. Jahrhunderts (Λεξικό της Βυζαντινής Ελληνικής, ιδίως για τον 9ο-12ο αιώνα), Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften (Έκδοση της Αυστριακής Ακαδημίας Επιστημών)
• «γύρος» -  Επιτομή του Λεξικού Κριαρά της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας (1100-1669). Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, [μονοτονικό σύστημα]. 
• σελ. 398 Τόμος 4ος] - Κριαράς, Εμμανουήλ. Λεξικό της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας (1100-1669). Τόμοι Α'-ΙΗ'. (Τόμοι ΙΕ'-ΙΗ' επιμ. Ιωάννης Ν. Καζάζης).   Άπαντα Εμμανουήλ Κριαρά στην Πύλη για την ελληνική γλώσσα, Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας.