καπάκι
Νέα ελληνικά (el)
επεξεργασία| ↓ πτώσεις | ενικός | πληθυντικός | ||
|---|---|---|---|---|
| ονομαστική | το | καπάκι | τα | καπάκια |
| γενική | του | καπακιού | των | καπακιών |
| αιτιατική | το | καπάκι | τα | καπάκια |
| κλητική | καπάκι | καπάκια | ||
| Οι καταλήξεις -ιού, -ια, -ιών προφέρονται με συνίζηση. | ||||
| Κατηγορία όπως «τραγούδι» - Παράρτημα:Ουσιαστικά | ||||
Ετυμολογία
επεξεργασία
- καπάκι < (άμεσο δάνειο) τουρκική kapak + -ι < παλαιά τουρκική kapak / kapgak < πρωτοτουρκική *Kap- (κάλυμμα)
Προφορά
επεξεργασία
- ΔΦΑ : /kaˈpa.ci/
- τυπογραφικός συλλαβισμός : κα‐πά‐κι
Ουσιαστικό
επεξεργασία
καπάκι ουδέτερο
- (κουζινικά) κάλυμμα δοχείου, σκεύους κ.λπ.
- (συνεκδοχικά) η οθόνη του φορητού υπολογιστή (συμπεριλαμβανομένου του πλαισίου της)
- ⮡ έχει βάλει ένα σωρό αυτοκόλλητα στο καπάκι του λάπτοπ του
- (μουσικό όργανο) η επίπεδη επιφάνεια ενός μουσικού οργάνου που ταλαντώνεται από τις χορδές και ενισχύει τον ήχο
- ⮡ το καπάκι αυτής της κιθάρας είναι φτιαγμένο από μασίφ έλατο
- (ιστορία, Τουρκοκρατία, συχνά στον πληθυντικό) οι (προσωρινές) συμφωνίες που κλεινόταν μυστικά με τους Τούρκους από οπλαρχηγούς κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας
- ※ Αὕτη ἡ συνθήκη ἐμπόδισεν τὴν ὁρμὴν τῶν ἐξαγριωμένων Τούρκων πρὸς καιρὸν καὶ ἔδωσεν αἰτίαν ὅλων τῶν Καπιταναίων νὰ βαστήξουν κατ’ αὐτὸν τὸν τρόπον εἰς τὰ σύνορα τὴν ὁρμήν. Ἀπ’ ἐδῶ ἄρχισεν τὸ λεγόμενον ἀπὸ τοὺς Καπιταναίους καπάκι. (Νικόλαος Κασομούλης, Ενθυμήματα στρατιωτικά της Επαναστάσεως των Ελλήνων 1821–1833, εισαγωγή και σημειώσεις: Γιάννης Βλαχογιάννης, Χορηγία Παγκείου Επιτροπής, τ. 1, Αθήνα 1939, σελ. 141)
- ※ Πάντως ο συμβιβασμός αυτός, προς καιρόν, εμπόδισε την ορμή των εξαγριωμένων Τούρκων. Κι έτσι αρχίζουν τα λεγόμενα «Καπάκια» ανάμεσα Τούρκων και Στορνάρη, δηλαδή προσωρινές συμφωνίες, έως ότου περάσει το κακό. (Νικόλαος Γιαννούλης, Το Αρματολίκι του Ασπροποτάμου κι οι Στορναραίοι, εκδ. Ε.Μ.Ο.Τ. (Εκδρομικός & Μορφωτικός Όμιλος Τρικάλων), Αθήνα 1981, σελ. 51.)
Επίρρημα
επεξεργασία
καπάκι
Εκφράσεις
επεξεργασία- γυρίζω / φέρνω καπάκι: αναποδογυρίζω, ανατρέπω, αντιστρέφω, τουμπάρω
- κύλησε ο τέντζερης και βρήκε το καπάκι: για περιπτώσεις που γίνεται φανερό ότι δυο άνθρωποι συμφωνούν σε πολλά, ταιριάζουν σε μεγάλο βαθμό (λέγεται με αρνητική σημασία)
