πάσχω

Νέα ελληνικά (el)

Ετυμολογία

πάσχω < (διαχρονικό δάνειο) αρχαία ελληνική πάσχω < πρωτοϊνδοευρωπαϊκής προέλευσης

Προφορά

ΔΦΑ : /ˈpa.sxo/

τυπογραφικός συλλαβισμός : πά‐σχω

Ρήμα

πάσχω, πρτ.: έπασχα ελλειπτικό ρήμα μόνο στο ενεστωτικό θέμα (χωρίς παθητική φωνή)

• είμαι άρρωστος, υποφέρω από κάτι, παθαίνω

  ↪ πάσχω από αρθριτικά

Συνώνυμα

• νοσώ
• παθαίνω
• υποφέρω

Συγγενικές λέξεις

θέμα πασχ-

• πασχίζω
• πάσχισμα
• πάσχων, πάσχουσα, πάσχον
• συμπάσχω

θέμα παθ- → δείτε τη λέξη πάθος

• όπως δεινοπαθώ

Δεν σχετίζεται με το Πάσχα.

Κλίση

πρόσωπα	Ενεστώτας	Παρατατικός	Εξ. Μέλλ.	Υποτακτική	Προστακτική	Μετοχή
α' ενικ.	πάσχω	έπασχα	θα πάσχω	να πάσχω		πάσχοντας
β' ενικ.	πάσχεις	έπασχες	θα πάσχεις	να πάσχεις	πάσχε
γ' ενικ.	πάσχει	έπασχε	θα πάσχει	να πάσχει
α' πληθ.	πάσχουμε	πάσχαμε	θα πάσχουμε	να πάσχουμε
β' πληθ.	πάσχετε	πάσχατε	θα πάσχετε	να πάσχετε	πάσχετε
γ' πληθ.	πάσχουν(ε)	έπασχαν πάσχαν(ε)	θα πάσχουν(ε)	να πάσχουν(ε)

Μεταφράσεις

    πάσχω

αγγλικά : suffer (en) γαλλικά : souffrir (fr) δανικά : lide (da) ισπανικά : sufrir (es) ιταλικά : soffrire (it)

---

Αρχαία ελληνικά (grc)

Αρχικοί χρόνοι	Φωνή Eνεργητική	Φωνή Μέση & Παθητική
Ενεστώτας	πάσχω
Παρατατικός	ἔπασχον
Μέλλοντας		πείσομαι
Αόριστος	β': ἔπαθον
Παρακείμενος	πέπονθα
Υπερσυντέλικος	ἐπεπόνθειν πεπονθώς ἦν
Συντελ.Μέλλ.

Ετυμολογία

πάσχω < *παθ-σκω < μηδενισμένη βαθμίδα παθ- (όπως και στον αόριστο β' ἔπαθον) < πρωτοϊνδοευρωπαϊκή ρίζα *kʷendʰ- ‎(πάσχω, αντέχω) + -σκω με αποβολή του θήτα [tʰs] > [s] και μεταφορά της δάσυνης [k] > [kʰ] (σκ > σχ) Συγγενική με την ιρλανδική γαελική céas. Άλλες βαθμίδες:

• μέλλοντας πείσομαι < πλήρης βαθμίδα (απαθής βαθμίδα) πενθ-' *kʷendʰ- *πενθ-σομαι με απλοποίηση του συμφωνικού συμπλέγματος [ntʰs] > [s] και αναπληρωματική έκταση ε > ει. Ίσως και στη μυκηναϊκή 𐀳𐀨𐀟𐀳 (Te-ra-pe-te) (*Τελα-πένθης (αυτός που υποφέρει από βάσανα)
• παρακείμενος πέ-πονθ-α < ετεροιωμένη βαθμίδα πονθ- *kʷondʰ-

Ο Beekes και άλλοι συνδέουν με την ινδοευρωπαϊκή ρίζα *bʰendʰ-‎ (δένω) με σημασιολογική μετατόπιση από το "είμαι δεμένος" στο "πάσχω, υποφέρω". Αν αυτό ισχύει, συγγενής με την πενθερός/πεθερός.

Ρήμα

πάσχω

1. υποφέρω, υφίσταμαι, μένω αδρανής

   ※  4ος αιώνας πκε ⌘ Δημοσθένης, Ὀλυνθιακὸς α΄, 1.8

   οὐδὲ παθεῖν ταὐτὸν ὅπερ ἤδη πολλάκις πρότερον πεπόνθατε.

   ούτε να ξαναπάθετε το ίδιο που πολλές φορές ήδη έχετε πάθει στο παρελθόν.

   Μετάφραση (1998), Α.Ι. Γιαγκόπουλος-Μ. Αραποπούλου, @greek-language.gr

   ※  8ος αιώνας πκε  ⌘ Ὅμηρος, Ὀδύσσεια, 8 (θ. Ὀδυσσέως σύστασις πρὸς Φαίακας.), στίχ. 490

   ὅσσ᾽ ἔρξαν τ᾽ ἔπαθόν τε καὶ ὅσσ᾽ ἐμόγησαν Ἀχαιοί,

   τι έπραξαν οι Αχαιοί, τι έπαθαν, τι έχουν υποφέρει,

   Μετάφραση σε πεζό (2006): Δημήτρης Μαρωνίτης @greek-language.gr

2. υπομένω κάτι κακό, δυσάρεστο
3. η σημασία συχνά προκύπτει σημασιολογικά από γειτονικές λέξεις, που δηλώνουν καλό ή κακό
4. υφίσταμαι κακή μεταχείριση από κάποιον, κακοποιούμαι
5. (για πράγματα) παθαίνω βλάβη
6. υφίσταμαι ποινή, τιμωρούμαι
7. (στη γραμματική) (για λέξεις) υφίσταμαι συγκεκριμένες μεταβολές
8. (στη γραμματική) έχω παθητική σημασία
9. υποφέρω, είμαι άρρωστος
10. (στη στωική φιλοσοφία) δέχομαι ενέργεια από τα εξωτερικά αντικείμενα και λαμβάνω εντυπώσεις από αυτά

Συγγενικές λέξεις

θέμα πασχ- ἀντευπάσχω ἀντιπάσχω ἀποπάσχω διαπάσχω πασχητιασμός πασχητιάω πασχικός προπάσχω προσπάσχω συμπάσχω συνεπιπάσχω ὑπερπάσχω ὑποπάσχω

θέμα παθ- → δείτε τη λέξη πάθος θέμα πενθ- → δείτε τη λέξη πένθος -πενθής

Εκφράσεις

• κακά πάσχω: υποφέρω, είμαι κακότυχος, είμαι σε άσχημη κατάσταση, είμαι δυστυχισμένος
• κακῶς πάσχω: υφίσταμαι κακή μεταχείριση από κάποιον, κακοποιούμαι, είμαι κακότυχος, είμαι σε άσχημη κατάσταση, είμαι δυστυχισμένος

  ※  4ος αιώνας πκε ⌘ Ισοκράτης, Φίλιππος, 125

  ἡμεῖς δ᾽ οὐδ᾽ ὑπὲρ ὧν κακῶς ἐπάθομεν ἀμύνεσθαι τολμῶμεν αὐτοὺς,

  εμείς δεν έχουμε την τόλμη ούτε να ανταποδώσουμε τις συμφορές που πάθαμε

  Μετάφραση (1967), Στέλλα Μπαζάκου-Μαραγκουδάκη @greek-language.gr

• μή τι πάθῃς: από φόβο μην πάθεις κάποιο κακό
• πάσχω ἄλγεα: υποφέρω
• παθὼν γιγνώσκω: μαθαίνω αφού έχω υποστεί κάτι
• πάσχω δίκαια: μού αποδίδεται δικαιοσύνη
• πάσχω πρέποντα: έχω τη δέουσα συμπεριφορά
• τὰ εὖ πεπονθότα: ευεργεσίες, που έλαβε κάποιος
• τί πάθω;: τί θα απογίνω;
• τί παθών;: τί σού συνέβη; τί σε βασανίζει;
• τί πάσχεις;: τί σου συμβαίνει;

  ※  5ος αιώνας πκε, ⌘ Ευριπίδης, Ἡρακλῆς Μαινόμενος, 965-966

  Ὦ παῖ, τί πάσχεις; τίς ὁ τρόπος ξενώσεως | τῆσδ᾽;

  παιδί μου, τί έχεις; τί παράξενα είναι τούτα;

  Μετάφραση (1911): Κώστας Βάρναλης @greek-language.gr

• εὖ πάσχω: είμαι καλά, είμαι τυχερός, είμαι ευτυχισμένος, ευεργετούμαι, δέχομαι προνόμια

Κλίση

• → λείπει η κλίση

Σημειώσεις:

• πείσομαι: όμοιος ο μέλλοντας του πάσχω και του πείθομαι

Πηγές

• πάσχω - Επιτομή του Λεξικού Λίντελ-Σκοτ, Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού, εκδ. Πελεκάνος, 2007), Ψηφίδες στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2012
• πάσχω - ΛΟΓΕΙΟΝ (αγγλικά, από το 2011) Λεξικά για την αρχαία ελληνική και λατινική γλώσσα (στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, κ.λπ.) Πανεπιστήμιο του Σικάγου.