Βικιλεξικό

ανοίγω

Δείτε επίσης : ἀνοίγω

Νέα ελληνικά (el)

επεξεργασία

  Ετυμολογία

επεξεργασία
ανοίγω < (κληρονομημένο) αρχαία ελληνική ἀνοίγω

  Προφορά

επεξεργασία
ΔΦΑ : /aˈni.ɣo/
τυπογραφικός συλλαβισμός : α‐νοί‐γω

  Ρήμα

επεξεργασία

ανοίγω, πρτ.: άνοιγα, στ.μέλλ.: θα ανοίξω, αόρ.: άνοιξα, παθ.φωνή: ανοίγομαι, μτχ.π.π.: ανοιγμένος

  1. (μεταβατικό) μετακινώ κάτι που εμποδίζει το πέρασμα από έναν χώρο σε έναν άλλο
    ανοίγω την πόρτα, το παράθυρο
    1. (μεταβατικό) ξεκλειδώνω ή ενεργοποιώ έναν μηχανισμό που θα επιτρέψει το άνοιγμα (πόρτας, κλειστού χώρου κλπ)
      πάτα το κουμπί του θυροτηλέφωνου για να ανοίξεις την πόρτα
    2. (μεταβατικό) (+ γενική προσώπου) ανοίγω σε κάποιον την πόρτα για να μπορέσει να μπει σε έναν χώρο
      Κάποιος χτυπάει το κουδούνι. Άνοιξέ του!
    3. (αμετάβατο) μετακινούμαι ώστε να ελευθερωθεί ένα πέρασμα
      η πόρτα άνοιξε
  2. (μεταβατικό) (για αισθητήρια όργανα) κάνω την απαραίτητη κίνηση ώστε να λειτουργήσει ένα αισθητήριο όργανο
    1. ανοίγω το στόμα: απομακρύνω τις σιαγόνες τη μία από την άλλη για να φάω ή να μιλήσω
    2. ανοίγω τα μάτια
      1. μετακινώ τα βλέφαρα προς τα πάνω
      2. ξυπνώ
      3. (σε κάποιον) αποκαλύπτω την αλήθεια σε κάποιον που την αγνοούσε
    3. ανοίγω τ' αφτιά μου: (μεταφορικά) δίνω προσοχή σε αυτά που μου λένε
  3. (μεταβατικό) (+ αιτιατική ονόματος που δηλώνει χώρο) απελευθερώνω την πρόσβαση σε έναν χώρο
    θα πάω να ανοίξω την αποθήκη για να αεριστεί λιγάκι
    ανοίγω την ντουλάπα
    ανοίγω το συρτάρι (τραβώντας το προς τα έξω)
    χιόνισε πολύ αλλά τα γκρέιντερ της Νομαρχίας άνοιξαν τους δρόμους
    1. (αμετάβατο)
      ο δρόμος άνοιξε
  4. (μεταβατικό) (+ αιτιατική ονόματος που δηλώνει χώρο εξυπηρέτησης του κοινού) αρχίζω να εργάζομαι και να εξυπηρετώ το κοινό
    τι ώρα θα ανοίξεις το μαγαζί σου σήμερα;
    1. (αμετάβατο) αρχίζω να λειτουργώ
      οι τράπεζες δε θα ανοίξουν αύριο
  5. (μεταβατικό) (+ αιτιατική ονόματος που δηλώνει επιχείρηση) ξεκινώ μια καινούρια επιχείρηση ή υποκατάστημα
    η Τράπεζά μας θα ανοίξει ένα καινούριο υποκατάστημα στην πόλη σας
    1. (αμετάβατο)
      ακούστηκε ότι θα ανοίξει ένα νέο σουπερμάρκετ
  6. (μεταβατικό) ξεκινώ, ενεργώ έτσι ώστε να ξεκινήσει μια διαδικασία
    άνοιξα μια συζήτηση για το περιβάλλον
    1. (αμετάβατο)
      το συνέδριο θα ανοίξει με την ομιλία του Προέδρου
  7. (μεταβατικό) γυρίζω έναν διακόπτη ώστε να αρχίσει η ροή σε ένα δίκτυο
    ανοίγω τον διακόπτη, το φως, τη βρύση
    1. (μεταβατικό) (για ηλεκτρικές συσκευές) θέτω σε λειτουργία
      ανοίγω την τηλεόραση, τον υπολογιστή
    2. (αμετάβατο)
      Εγώ τον είχα κλείσει τον υπολογιστή! Πώς άνοιξε;
  8. (μεταβατικό) απομακρύνω μια μάζα υλικού ώστε να δημιουργηθεί ένα κενό ή ένα πέρασμα που δεν υπήρχε πριν
    με το τρυπάνι άνοιξε μερικές τρύπες στον τοίχο
    το υπουργείο σχεδιάζει να ανοίξει δύο καινούργιους δρόμους στην περιοχή
    1. (αμετάβατο)
      σχεδιάζεται να ανοίξουν δύο νέοι δρόμοι στην περιοχή
    2. (μεταφορικά)
      ο φιλόσοφος αυτός άνοιξε νέους δρόμους με τη σκέψη του
  9. (μεταβατικό) απλώνω, εκτείνω κάτι
    ανοίγω τη βεντάλια
    ανοίγω την αγκαλιά μου για να αγκαλιάσω κάποιον
    ανοίγω το χέρι μου (τεντώνοντας τα δάχτυλα)
    ανοίγω τα χέρια μου για να αγκαλιάσω κάποιον
    ανοίγω τα πόδια μου, τα απομακρύνω το ένα από το άλλο
    ανοίγω τα φτερά μου για να πετάξω
    1. (μαγειρική) ανοίγω φύλλο: απλώνω τη ζύμη με τον πλάστη ώστε να φτιάξω ένα φύλλο για πίτα
  10. κάνω την απαραίτητη κίνηση ώστε να αποκτήσω πρόσβαση στο εσωτερικό ενός πράγματος
    1. ξεσκεπάζω, αφαιρώ το σκέπασμα από κουτί, δοχείο ή μπουκάλι
      ας ανοίξουμε μια σαμπάνια για να γιορτάσουμε την επιστροφή σου!
    2. (για βιβλία) μετακινώ το εξώφυλλο (ή και και σελίδες) ώστε να μπορώ να διαβάσω το κείμενο
      • διαβάζω: παράτα την τηλεόραση και άνοιξε κανένα βιβλίο!
    3. (μεταβατικό) δημιουργώ ένα άνοιγμα που επιτρέπει να φανεί αυτό που βρίσκεται από κάτω ή μέσα
      1. (για ρούχα) ξεκουμπώνω ή κατεβάζω το φερμουάρ
      2. σχίζω ή κόβω ένα τμήμα
      3. κάνω χειρουργική επέμβαση
        τον ανοίξανε και βρήκαν τους πνεύμονές του κατεστραμμένους
      4. (αμετάβατο)
        πρόσεχε, άνοιξε το φερμουάρ σου
  11. αποκαλύπτω
    ανοίγω τα χαρτιά μου: φανερώνω τις προθέσεις μου
  12. (για χρώματα) κάνω κάτι πιο ανοιχτόχρωμο
  13. (πληροφορική) ενεργώ ώστε τα περιεχόμενα ενός αρχείου να γίνουν ορατά στον χρήστη

Αντώνυμα

επεξεργασία

Συγγενικά

επεξεργασία

Σύνθετα

επεξεργασία

Κλίση

επεξεργασία
    Ενεργητική φωνή
Εξακολουθητικοί χρόνοι
πρόσωπα Ενεστώτας Παρατατικός Εξ. Μέλλ. Υποτακτική Προστακτική Μετοχή
α' ενικ. ανοίγω άνοιγα θα ανοίγω να ανοίγω ανοίγοντας
β' ενικ. ανοίγεις άνοιγες θα ανοίγεις να ανοίγεις άνοιγε
γ' ενικ. ανοίγει άνοιγε θα ανοίγει να ανοίγει
α' πληθ. ανοίγουμε ανοίγαμε θα ανοίγουμε να ανοίγουμε
β' πληθ. ανοίγετε ανοίγατε θα ανοίγετε να ανοίγετε ανοίγετε
γ' πληθ. ανοίγουν(ε) άνοιγαν
ανοίγαν(ε) 		θα ανοίγουν(ε) να ανοίγουν(ε)
Συνοπτικοί χρόνοι
πρόσωπα Αόριστος Συνοπτ. Μέλλ. Υποτακτική Προστακτική Απαρέμφατο
α' ενικ. άνοιξα θα ανοίξω να ανοίξω ανοίξει
β' ενικ. άνοιξες θα ανοίξεις να ανοίξεις άνοιξε
γ' ενικ. άνοιξε θα ανοίξει να ανοίξει
α' πληθ. ανοίξαμε θα ανοίξουμε να ανοίξουμε
β' πληθ. ανοίξατε θα ανοίξετε να ανοίξετε ανοίξτε
γ' πληθ. άνοιξαν
ανοίξαν(ε) 		θα ανοίξουν(ε) να ανοίξουν(ε)
Συντελεσμένοι χρόνοι
πρόσωπα Παρακείμενος Υπερσυντέλικος Συντελ. Μέλλ. Υποτακτική Προστακτική
α' ενικ. έχω ανοίξει είχα ανοίξει θα έχω ανοίξει να έχω ανοίξει
β' ενικ. έχεις ανοίξει είχες ανοίξει θα έχεις ανοίξει να έχεις ανοίξει
γ' ενικ. έχει ανοίξει είχε ανοίξει θα έχει ανοίξει να έχει ανοίξει
α' πληθ. έχουμε ανοίξει είχαμε ανοίξει θα έχουμε ανοίξει να έχουμε ανοίξει
β' πληθ. έχετε ανοίξει είχατε ανοίξει θα έχετε ανοίξει να έχετε ανοίξει
γ' πληθ. έχουν ανοίξει είχαν ανοίξει θα έχουν ανοίξει να έχουν ανοίξει


    Παθητική φωνή
Εξακολουθητικοί χρόνοι
πρόσωπα Ενεστώτας Παρατατικός Εξ. Μέλλ. Υποτακτική Προστακτική Μετοχή
α' ενικ. ανοίγομαι ανοιγόμουν(α) θα ανοίγομαι να ανοίγομαι
β' ενικ. ανοίγεσαι ανοιγόσουν(α) θα ανοίγεσαι να ανοίγεσαι
γ' ενικ. ανοίγεται ανοιγόταν(ε) θα ανοίγεται να ανοίγεται
α' πληθ. ανοιγόμαστε ανοιγόμαστε
ανοιγόμασταν 		θα ανοιγόμαστε να ανοιγόμαστε
β' πληθ. ανοίγεστε ανοιγόσαστε
ανοιγόσασταν 		θα ανοίγεστε να ανοίγεστε (ανοίγεστε)
γ' πληθ. ανοίγονται ανοίγονταν
ανοιγόντουσαν 		θα ανοίγονται να ανοίγονται
Συνοπτικοί χρόνοι
πρόσωπα Αόριστος Συνοπτ. Μέλλ. Υποτακτική Προστακτική Απαρέμφατο
α' ενικ. ανοίχτηκα θα ανοιχτώ να ανοιχτώ ανοιχτεί
β' ενικ. ανοίχτηκες θα ανοιχτείς να ανοιχτείς ανοίξου
γ' ενικ. ανοίχτηκε θα ανοιχτεί να ανοιχτεί
α' πληθ. ανοιχτήκαμε θα ανοιχτούμε να ανοιχτούμε
β' πληθ. ανοιχτήκατε θα ανοιχτείτε να ανοιχτείτε ανοιχτείτε
γ' πληθ. ανοίχτηκαν
ανοιχτήκαν(ε) 		θα ανοιχτούν(ε) να ανοιχτούν(ε)
Συντελεσμένοι χρόνοι
πρόσωπα Παρακείμενος Υπερσυντέλικος Συντελ. Μέλλ. Υποτακτική Προστακτική Μετοχή
α' ενικ. έχω ανοιχτεί είχα ανοιχτεί θα έχω ανοιχτεί να έχω ανοιχτεί ανοιγμένος
β' ενικ. έχεις ανοιχτεί είχες ανοιχτεί θα έχεις ανοιχτεί να έχεις ανοιχτεί
γ' ενικ. έχει ανοιχτεί είχε ανοιχτεί θα έχει ανοιχτεί να έχει ανοιχτεί
α' πληθ. έχουμε ανοιχτεί είχαμε ανοιχτεί θα έχουμε ανοιχτεί να έχουμε ανοιχτεί
β' πληθ. έχετε ανοιχτεί είχατε ανοιχτεί θα έχετε ανοιχτεί να έχετε ανοιχτεί
γ' πληθ. έχουν ανοιχτεί είχαν ανοιχτεί θα έχουν ανοιχτεί να έχουν ανοιχτεί
Συντελεσμένοι χρόνοι (β΄ τύποι)
Παρακείμενος είμαι, είσαι, είναι ανοιγμένος - είμαστε, είστε, είναι ανοιγμένοι
Υπερσυντέλικος ήμουν, ήσουν, ήταν ανοιγμένος - ήμαστε, ήσαστε, ήταν ανοιγμένοι
Συντελ. Μέλλ. θα είμαι, θα είσαι, θα είναι ανοιγμένος - θα είμαστε, θα είστε, θα είναι ανοιγμένοι
Υποτακτική να είμαι, να είσαι, να είναι ανοιγμένος - να είμαστε, να είστε, να είναι ανοιγμένοι

  Μεταφράσεις

επεξεργασία
    ανοίγω
Ανακτήθηκε από "https://el.wiktionary.org/w/index.php?title=ανοίγω&oldid=5547032"