διάτορος

Νέα ελληνικά (el)

↓ πτώσεις	ενικός
γένη →	αρσενικό		θηλυκό		ουδέτερο
ονομαστική	ο	διάτορος	η	διάτορη	το	διάτορο
γενική	του	διάτορου	της	διάτορης	του	διάτορου
αιτιατική	τον	διάτορο	τη	διάτορη	το	διάτορο
κλητική		διάτορε		διάτορη		διάτορο
↓ πτώσεις	πληθυντικός
γένη →	αρσενικό		θηλυκό		ουδέτερο
ονομαστική	οι	διάτοροι	οι	διάτορες	τα	διάτορα
γενική	των	διάτορων	των	διάτορων	των	διάτορων
αιτιατική	τους	διάτορους	τις	διάτορες	τα	διάτορα
κλητική		διάτοροι		διάτορες		διάτορα
Κατηγορία όπως «όμορφος» - Παράρτημα:Επίθετα & Μετοχές

Ετυμολογία

διάτορος < (διαχρονικό δάνειο) αρχαία ελληνική διάτορος < διά- + τείρω

Προφορά

ΔΦΑ : /ðiˈa.to.ɾos/ όπως προφερόταν στην καθαρεύουσα

ΔΦΑ : /ˈði̯a.to.ɾos/ νεότερη προφορά με συνίζηση

παλιότερος συλλαβισμός : δι‐ά‐το‐ρος

Επίθετο

διάτορος, -η, -ο (θηλυκό και σε -ος, στην καθαρεύουσα)

• (λόγιο και καθαρεύουσα, για ήχο) διαπεραστικός, οξύς, έντονος

  ※  Δύο φωναὶ ἀνδρικαί, ἡ μία βραχνή, ἐπίρρινος καὶ ὀργίλη, ἡ ἄλλη μελιχρὰ καὶ καταπραϋντική, ἠκούοντο συνεχῶς ἐναλλάσσουσαι· ἀλλ᾽ ἀμφοτέρων ἐδέσποζεν ὀξεῖα καὶ διάτορος φωνή, φωνὴ γυναικὸς νευροπαθοῦς, διαμαρτυρομένης, μὲ γοερὰς καὶ ἀπειλητικὰς κραυγάς, ἃς ἀκούων τις εὐλόγως ὑπέθετεν ὅτι μεγάλη συμφορὰ εἶχεν ἐνσκήψει. (Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, Οἱ Χαλασοχώρηδες, 1892)

Μεταφράσεις

    διάτορος

→ δείτε τις λέξεις οξύς και διαπεραστικός

---

Αρχαία ελληνικά (grc)

→ γένη	αρσενικό & θηλυκό		ουδέτερο
↓ πτώσεις	ενικός
ονομαστική	ὁ/ἡ	διάτορος	τὸ	διάτορον
γενική	τοῦ/τῆς	διατόρου	τοῦ	διατόρου
δοτική	τῷ/τῇ	διατόρῳ	τῷ	διατόρῳ
αιτιατική	τὸν/τὴν	διάτορον	τὸ	διάτορον
κλητική ὦ!		διάτορε		διάτορον
↓ πτώσεις	πληθυντικός
ονομαστική	οἱ/αἱ	διάτοροι	τὰ	διάτορᾰ
γενική	τῶν	διατόρων	τῶν	διατόρων
δοτική	τοῖς/ταῖς	διατόροις	τοῖς	διατόροις
αιτιατική	τοὺς/τὰς	διατόρους	τὰ	διάτορᾰ
κλητική ὦ!		διάτοροι		διάτορᾰ
	δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ	τὼ	διατόρω	τὼ	διατόρω
γεν-δοτ	τοῖν	διατόροιν	τοῖν	διατόροιν
2η κλίση, Κατηγορία 'δύσκολος' όπως «δύσκολος» - Παράρτημα:Επίθετα & Μετοχές

Ετυμολογία

διάτορος < διά- + -τορος < θέμα τορ- μεταπτωτική βαθμίδα από την πρωτοϊνδοευρωπαϊκή ρίζα *terē-, (σχίζω, διατρυπώ) (<τείρω)

Επίθετο

διάτορος, -ος, -ον

1. διαπεραστικός, δηκτικός
2. (για ήχο) οξύς, διαπεραστικός

   ※  1ος/2ος↓ αιώνας ⌘ Πλούταρχος, Ἠθικά Περὶ τῆς Ῥωμαίων τύχης, 12, 325d @scaife.perseus

   καὶ τῇ τῶν ὅπλων ὄψει μᾶλλον ἐκταραττόμενοι κλαγγῆς διατόρου καὶ τραχείας ἐνεπεπλήκεσαν τὸν τόπον·

3. (για φόβο) ανατριχιαστικός

   ※  6ος/5ος↑ αιώνας ⌘ Αἰσχύλος, Προμηθεὺς δεσμώτης, στίχ. 181

   ἐμὰς δὲ φρένας ἠρέθισε διάτορος φόβος·

   κι εμέ το νου μου ερέθισε φόβος πολύ βαρύς,

   Μετάφραση (1930): Ιωάννης Ν. Γρυπάρης, Αθήνα:Εστία @greek‑language.gr

4. διάτρητος, διαπερασμένος

   ※  6ος/5ος↑ αιώνας ⌘ Αἰσχύλος, Προμηθεὺς δεσμώτης, στίχ. 76 (76-77)

   ἐρρωμένως νῦν θεῖνε διατόρους πέδας· | ὡς οὑπιτιμητής γε τῶν ἔργων βαρύς.

   Χτύπα τώρα γερά τα καρφιά πέρα ως πέρα, | γιατ᾽ έχεις δύσκολο κριτή σ᾽ αυτό σου το έργο.

   Μετάφραση (1930): Ιωάννης Ν. Γρυπάρης, Αθήνα:Εστία @greek‑language.gr

   ※  5ος↑ αιώνας ⌘ Σοφοκλῆς, Οἰδίπους Τύραννος, στίχ. 1034

   λύω σ᾽ ἔχοντα διατόρους ποδοῖν ἀκμάς.

   Σου λύνω τα σχοινιά που σφίγγαν τα σφυρά τα τρυπημένα.

   Μετάφραση (2000): Κ. Χ. Μύρης, Αθήνα: ΟΕΔΒ @greek‑language.gr

Παράγωγα

• διατόρως (επίρρημα)

Συγγενικά

• → δείτε τη λέξη τείρω

Πηγές

• διάτορος - Επιτομή του Λεξικού Λίντελ-Σκοτ, Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού, εκδ. Πελεκάνος, 2007), Ψηφίδες στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2012
• διάτορος - ΛΟΓΕΙΟΝ (αγγλικά, από το 2011) Λεξικά για την αρχαία ελληνική και λατινική γλώσσα (στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, κ.λπ.) Πανεπιστήμιο του Σικάγου.