ναυτίλος

Νέα ελληνικά (el)

↓ πτώσεις	ενικός		πληθυντικός
ονομαστική	ο	ναυτίλος	οι	ναυτίλοι
γενική	του	ναυτίλου	των	ναυτίλων
αιτιατική	τον	ναυτίλο	τους	ναυτίλους
κλητική		ναυτίλε		ναυτίλοι
Κατηγορία όπως «δρόμος» - Παράρτημα:Ουσιαστικά

Προφορά

ΔΦΑ : /naˈfti.los/

τυπογραφικός συλλαβισμός : ναυ‐τί‐λος

Ετυμολογία 1

ναυτίλος < λόγιο ενδογενές δάνειο: νεολατινική nautilus < αρχαία ελληνική ναυτίλος

Ουσιαστικό

ναυτίλος αρσενικό

• (ζωολογία) θαλάσσιο μαλάκιο με σπειροειδές όστρακο

Δείτε επίσης

• ναυτίλος στη Βικιπαίδεια 

Ετυμολογία 2

ναυτίλος < (διαχρονικό δάνειο) αρχαία ελληνική ναυτίλος

Ουσιαστικό

ναυτίλος αρσενικό

• (παρωχημένο, λογοτεχνικό, επάγγελμα) ναυτικός

Συγγενικά

• ναυτιλία
• ναυτιλιακός
• ναυτιλλόμενος

Ετυμολογία 3

ναυτίλος < → λείπει η ετυμολογία

Ουσιαστικό

ναυτίλος αρσενικό

• σύνθετο όργανο γυμναστικής

Μεταφράσεις

    ναυτίλος

αγγλικά : nautilus (en) γαλλικά : nautile (fr)

Πηγές

• ναυτίλος - Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής (1998) του Ιδρύματος Μανόλη Τριανταφυλλίδη (συντομογραφίες-σύμβολα). Η Πύλη για την ελληνική γλώσσα, Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας
• ναυτίλος - Χαραλαμπάκης, Χριστόφορος (επιμέλεια) (2014). Χρηστικό λεξικό της νεοελληνικής γλώσσας. Αθήνα: Ακαδημία Αθηνών.  (ψηφιοποιημένη έκδοση από το 2023, συντομογραφίες-σύμβολα)
• Μπαμπινιώτης, Γεώργιος (2002). Λεξικό της νέας ελληνικής γλώσσας (Βʹ έκδοση). Αθήνα: Κέντρο Λεξικολογίας.  (Αʹ έκδοση: 1998)

---

Αρχαία ελληνικά (grc)

↓ πτώσεις	ενικός		πληθυντικός
ονομαστική	ὁ	ναυτίλος	οἱ	ναυτίλοι
γενική	τοῦ	ναυτίλου	τῶν	ναυτίλων
δοτική	τῷ	ναυτίλῳ	τοῖς	ναυτίλοις
αιτιατική	τὸν	ναυτίλον	τοὺς	ναυτίλους
κλητική ὦ!		ναυτίλε		ναυτίλοι
	δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ	τὼ		ναυτίλω
γεν-δοτ	τοῖν		ναυτίλοιν
2η κλίση, Κατηγορία 'δρόμος' όπως «δρόμος» - Παράρτημα:Ουσιαστικά

Ετυμολογία

ναυτίλος < → λείπει η ετυμολογία

Ουσιαστικό

ναυτίλος, -ου αρσενικό ποιητικός τύπος της λέξης ναύτης

1. (επάγγελμα) ναύτης, ναυτικός

   ※  6ος/5ος πκε αιώνας ⌘ Αἰσχύλος, Χοηφόροι, στίχ. 202 (202-204)

   ἀλλ’ εἰδότας μὲν τοὺς θεοὺς καλούμεθα, / οἵοισιν ἐν χειμῶσι ναυτίλων δίκην / στροβούμεθ’· […]

   Μα εσείς, θεοί, που ξέρετε, μάρτυρες είστε μέσα σε ποιούς χειμώνες σα θαλασσομάχοι παραδέρνομ᾽ εμείς·

   Μετάφραση, 1η έκδοση (1911): Ιωάννης Ν. Γρυπάρης, Αθήνα:Φέξης @greek‑language.gr

   ※ 5ος πκε αιώνας  ⌘ Ἡρόδοτος, Ἱστορίαι, 2 (Εὐτέρπη), 43.3

   καὶ ἦσαν Ἑλλήνων τινὲς ναυτίλοι, ὡς ἔλπομαί τε καὶ ἐμὴ γνώμη αἱρέει.

   υπήρχαν και Έλληνες ναυτικοί, όπως νομίζω και πιστεύω εγώ.

   Μετάφραση (1992): Λεωνίδας Ζενάκος Αθήνα:Γκοβόστης @greek‑language.gr

   ※  5ος πκε αιώνας ⌘ Εὐριπίδης, Ἀνδρομάχη, στίχ. 479

   πνοαὶ δ᾽ ὅταν φέρωσι ναυτίλους θοαί,

   Κι όταν ανέμοι ορμητικοί χτυπάνε τους θαλασσινούς,

   Μετάφραση (1994): Γιώργος Γεραλής, Αθήνα: Σ. Ι. Ζαχαρόπουλος @greek‑language.gr

   ※  5ος πκε αιώνας ⌘ Εὐριπίδης, Ἑκάβη^w, στίχ. 1273

   κυνὸς ταλαίνης σῆμα, ναυτίλοις τέκμαρ.

   «Μνήμα της Σκύλας» θα τον πουν και θα ᾽ναι σημάδι για τους ναυτικούς.

   Μετάφραση (1994): Γιώργος Γεραλής, Αθήνα: Σ. Ι. Ζαχαρόπουλος @greek‑language.gr

2. (βιολογία, ζωολογία) θαλάσσιο μαλάκιο με όστρακο

   ※  4ος πκε αιώνας ⌘ Ἀριστοτέλης, Τῶν περὶ τὰ ζῷα ἱστοριῶν, 9, 37 @scaife.perseus

   Ἔστι δὲ καὶ ὁ ναυτίλος πολύπους τῇ τε φύσει καὶ οἷς ποιεῖ περιττός· ἐπιπλεῖ γὰρ ἐπὶ τῆς θαλάττης, τὴν ἀναφορὰν ποιησάμενος κάτωθεν ἐκ τοῦ βυθοῦ, καὶ ἀναφέρεται μὲν κατεστραμμένῳ τῷ ὀστράκῳ, ἵνα ῥᾷόν γε ἀνέλθῃ καὶ κενῷ ναυτίλληται, ἐπιπολάσας δὲ μεταστρέφει.

Συγγενικά

• ναυτιλέῳ
• ναυτιλία, ναυτιλίη
• ναυτίλλομαι
• ναυτιλοφθόρος

→ και δείτε τις λέξεις ναύτης και ναῦς

Πηγές

• ναυτίλος - Επιτομή του Λεξικού Λίντελ-Σκοτ, Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού, εκδ. Πελεκάνος, 2007), Ψηφίδες στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2012
• ναυτίλος - ΛΟΓΕΙΟΝ (αγγλικά, από το 2011) Λεξικά για την αρχαία ελληνική και λατινική γλώσσα (στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, κ.λπ.) Πανεπιστήμιο του Σικάγου.