νήπιος

Αρχαία ελληνικά (grc)

γένη →	αρσενικό & θηλυκό		θηλυκό		ουδέτερο
↓ πτώσεις	ενικός
ονομαστική	ὁ/ἡ	νήπιος	ἡ	νηπίᾱ	τὸ	νήπιον
γενική	τοῦ/τῆς	νηπίου	τῆς	νηπίᾱς	τοῦ	νηπίου
δοτική	τῷ/τῇ	νηπίῳ	τῇ	νηπίᾳ	τῷ	νηπίῳ
αιτιατική	τὸν/τὴν	νήπιον	τὴν	νηπίᾱν	τὸ	νήπιον
κλητική ὦ!		νήπιε		νηπίᾱ		νήπιον
↓ πτώσεις	πληθυντικός
ονομαστική	οἱ/αἱ	νήπιοι	αἱ	νήπιαι	τὰ	νήπιᾰ
γενική	τῶν	νηπίων	τῶν	νηπίων	τῶν	νηπίων
δοτική	τοῖς/ταῖς	νηπίοις	ταῖς	νηπίαις	τοῖς	νηπίοις
αιτιατική	τοὺς/τὰς	νηπίους	τὰς	νηπίᾱς	τὰ	νήπιᾰ
κλητική ὦ!		νήπιοι		νήπιαι		νήπιᾰ
	δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ	τὼ	νηπίω	τὼ	νηπίᾱ	τὼ	νηπίω
γεν-δοτ	τοῖν	νηπίοιν	τοῖν	νηπίαιν	τοῖν	νηπίοιν
Ο τύπος του θηλυκού σε -ος, περισσότερο συνηθισμένος.
2η&1η κλίση, Κατηγορία 'βέβαιος' όπως «βέβαιος» - Παράρτημα:Επίθετα & Μετοχές

Ετυμολογία

νήπιος < → λείπει η ετυμολογία

Επίθετο

νήπιος, -ος, -ον και -α, -ον ιωνικός τύπος : νήπιος, νηπίη, νήπιον

1. αυτός που δεν μιλάει ακόμη, βρέφος, παιδί

   ※ 5ος πκε αιώνας  ⌘ Ἡρόδοτος, Ἱστορίαι, 4 (Μελπομένη), 147.2

   ἐόντων δ᾽ ἔτι τῶν παίδων τούτων νηπίων ἐπιτροπαίην εἶχε ὁ Θήρας τὴν ἐν Σπάρτῃ βασιληίην.

   κι όσο τα παιδιά ήταν ανήλικα, ο Θήρας κρατούσε τη βασιλεία στη Σπάρτη ως επίτροπός τους.

   Μετάφραση (1992): Ηλίας Σπυρόπουλος. Αθήνα:Γκοβόστης @greek‑language.gr

   ≈ συνώνυμα: βρέφος

2. (σπάνια, για ζώα) νεοσσός, νεογνό

   ※  8ος πκε αιώνας  ⌘ Ὅμηρος, Ἰλιάς, 2 (Β. Ὄνειρος. Διάπειρα. Βοιωτία ἢ κατάλογος νεῶν.), στίχ. 311 (στίχοι 311-313)

   ἔνθα δ᾽ ἔσαν στρουθοῖο νεοσσοί, νήπια τέκνα, | ὄζῳ ἐπ᾽ ἀκροτάτῳ, πετάλοις ὑποπεπτηῶτες, | ὀκτώ, ἀτὰρ μήτηρ ἐνάτη ἦν, ἣ τέκε τέκνα.

   Εκεί φωλιάζαν σπούργιτες, αφτέρωτα πουλάκια | εις το υψηλότατο κλαδί κρυμμένα μες στα φύλλα | οκτώ, κι ενάτ᾽ η μάνα τους που τα ᾽χε γεννημένα.

   Έμμετρη μετάφραση (1922): Ιάκωβος Πολυλάς, @greek‑language.gr

   ≈ συνώνυμα: νεοσσός ή νεοττός

3. (για φυτά) νέο βλάστημα, νέα φύτρα
4. (μεταφορικά) (για λόγια) μωρός, ανόητος, παιδαριώδης
5. (μεταφορικά) (για ανθρώπους) ανόητος, απερίσκεπτος, άμυαλος, ανώριμος

   ※  7ος πκε αιώνας ⌘ Ἡσίοδος, Ἔργα καὶ Ἡμέραι, 218

   παθὼν δέ τε νήπιος ἔγνω.

   Σαν πάθει ο ανόητος μαθαίνει.

   Μετάφραση (2001): Σταύρος Γκιργκένης, Θεσσαλονίκη: Ζήτρος @greek‑language.gr

   ※  6ος/5ος πκε αιώνας ⌘ Αἰσχύλος, Προμηθεὺς δεσμώτης, στίχ. 443 (442-444)

   τἀν βροτοῖς δὲ πήματα | ἀκούσαθ᾽, ὥς σφας νηπίους ὄντας τὸ πρὶν | ἔννους ἔθηκα καὶ φρενῶν ἐπηβόλους.

   τώρα τα πάθη | των ανθρώπων ν᾽ ακούσετε, πώς, ενώ πρώτα | σαν τα μωρά ήταν, νου τούς έβαλα και φρένες·

   Μετάφραση (1930): Ιωάννης Ν. Γρυπάρης, Αθήνα:Εστία @greek‑language.gr

6. (μεταφορικά) (για σωματική δύναμη) ασθενικός, ανίσχυρος
7. (μεταφορικά) (για ανθρώπους) μη προνοητικός
8. (για νόμους, δίκαιο) ανήλικος άνθρωπος

   ※  1ος/2ος αιώνας κε ⌘ Καινή Διαθήκη, Προς Γαλάτας, 4.1 @scaife.perseus

   Λέγω δέ, ἐφʼ ὅσον χρόνον ὁ κληρονόμος νήπιός ἐστιν, οὐδὲν διαφέρει δούλου κύριος πάντων ὤν,

   Λέγω επίσης: Όσο χρόνο ο κληρονόμος είναι ανήλικος, σε τίποτε δεν διαφέρει από δούλο, αν και είναι κύριος όλης της περιουσίας,

   Μετάφραση: Νικόλαος Σωτηρόπουλος, @archive.org

Συγγενικά

• ἐκνηπιόω
• νηπιοφροσύνη
• νηπιόφρων
• νηπιοκτόνος
• νηπιότης
• νηπιοτροφέω
• νηπιάα
• νηπιαχεύω
• νηπίαχος
• νηπιάχω
• νηπιαχώδης
• νηπιάζω
• νηπιέη
• νηπίεος
• νηπιεύομαι

Εκφράσεις

• ἐκ νηπίου ἡλικίας: από τη νηπιακή ηλικία

  ※  4oς αιώνας πκε ⌘ Αριστοτέλης, Ἠθικὰ Νικομάχεια, 1105a

  ἔτι δ᾽ ἐκ νηπίου πᾶσιν ἡμῖν συντέθραπται·

  Συνυπάρχει, επίσης, μαζί μας από τη νηπιακή μας ηλικία·

  Μετάφραση (2006), Δημήτριος Λυπουρλής @greek‑language.gr

• αἱ τῶν νηπίων ἐκλάμψιες: η πρόωρη ανάπτυξη των παιδιών

  ※  5ος αιώνας πκε ⌘ Ἱπποκράτης, Ἐπιδημίαι, (Epidemiarum), 6.1.4,@scaife.perseus

  Αἱ τῶν νηπίων ἐκλάμψιες ἅμα ἥβῃ ἔστιν οἷσι μεταβολὰς ἴσχουσι καὶ ἄλλας.

Πηγές

• νήπιος - Επιτομή του Λεξικού Λίντελ-Σκοτ, Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού, εκδ. Πελεκάνος, 2007), Ψηφίδες στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2012
• νήπιος - ΛΟΓΕΙΟΝ (αγγλικά, από το 2011) Λεξικά για την αρχαία ελληνική και λατινική γλώσσα (στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, κ.λπ.) Πανεπιστήμιο του Σικάγου.