ψάμμος

Νέα ελληνικά (el)

↓ πτώσεις	ενικός		πληθυντικός
ονομαστική	η	ψάμμος	οι	ψάμμοι
γενική	της	ψάμμου	των	ψάμμων
αιτιατική	την	ψάμμο	τις	ψάμμους
κλητική		ψάμμε (ψάμμο)		ψάμμοι
Κατηγορία όπως «διχοτόμος» - Παράρτημα:Ουσιαστικά

Ετυμολογία

ψάμμος < (διαχρονικό δάνειο) αρχαία ελληνική ψάμμος, σημασιολογικό δάνειο από τη γαλλική sable

Προφορά

ΔΦΑ : /ˈpsa.mos/

τυπογραφικός συλλαβισμός : ψάμ‐μος

Ουσιαστικό

ψάμμος θηλυκό, μόνο στον ενικό

1. (ιατρική) τα αμμώδη άλατα στα ούρα όσων πάσχουν από ψαμμίαση
2. (σπάνιο) η άμμος

Συγγενικά

• ψάμαθος
• ψαμμίτης
• ψαμμιτικός
• ψαμμώδης

Μεταφράσεις

    ψάμμος

---

Αρχαία ελληνικά (grc)

↓ πτώσεις	ενικός		πληθυντικός
ονομαστική	ἡ	ψάμμος	αἱ	ψάμμοι
γενική	τῆς	ψάμμου	τῶν	ψάμμων
δοτική	τῇ	ψάμμῳ	ταῖς	ψάμμοις
αιτιατική	τὴν	ψάμμον	τὰς	ψάμμους
κλητική ὦ!		ψάμμε		ψάμμοι
	δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ	τὼ		ψάμμω
γεν-δοτ	τοῖν		ψάμμοιν
2η κλίση, Κατηγορία 'δρόμος' όπως «νόσος» - Παράρτημα:Ουσιαστικά

Ετυμολογία

ψάμμος < ψάμαθος ή απ' ευθείας από τα ψάω-ψήω-ψαίω

Ουσιαστικό

ψάμμος θηλυκό

1. οι κόκκοι της άμμου, αμμώδης έκταση, η αμμουδιά

   ※  5ος πκε αιώνας ⌘ Ἱπποκράτης, Περὶ νούσων [νόσων], (De morbis i-iii), 4.55, p.604, @scaife.perseus

   ἔστιν ὅτε λίθοι δύο ἢ καὶ πλείονες ἕτεροι σμικροὶ τρόπῳ τῷ αὐτῷ, ὥσπερ καὶ τὴν μίαν εἴρηκα, γίνονται· γίνεται δὲ καὶ ὑπὸ τοιούτου· ἐπὴν ὁ λίθος ξυμπαγῇ, καὶ βάθος γένηται ἐς τὴν κύστιν τῇ ψάμμῳ τῇ γενομένῃ χωρὶς, ἐλθούσης δὲ τῆς ψάμμου ὁ λίθος μὴ προσλάβῃ πρὸς ἑωυτῷ, ἀλλὰ βαρυτέρη καὶ πλείων γένηται, [ἢ] ὥστε μὴ πήγνυσθαι αὐτὴν πρὸς ἑωυτὴν, καὶ οὕτως δύο λίθοι γίνονται· γίνονται δὲ καὶ πλείονες τρόπῳ τῷ αὐτῷ, καὶ ξυγκρουομένων πρὸς ἀλλήλους ἐν τῇ κλονήσει περιθραύεται καὶ διουρέεται τὸ ψαμμῶδες.

   ※ 5ος πκε αιώνας  ⌘ Ἡρόδοτος, Ἱστορίαι, 3 (Θάλεια), 102.1

   κατὰ γὰρ τοῦτό ἐστι ἐρημίη διὰ τὴν ψάμμον.

   γιατί σ᾽ εκείνα τα μέρη είναι έρημος εξαιτίας της άμμου.

   Μετάφραση (1992): Λεωνίδας Ζενάκος. Αθήνα:Γκοβόστης @greek‑language.gr

2. έρημος της Λιβύης

   ※ 5ος πκε αιώνας  ⌘ Ἡρόδοτος, Ἱστορίαι, 2 (Εὐτέρπη), 32.4

   τὰ δὲ ὑπὲρ θαλάσσης τε καὶ τῶν ἐπὶ θάλασσαν κατηκόντων ἀνθρώπων, [τὰ κατύπερθε] θηριώδης ἐστὶ ἡ Λιβύη· τὰ δὲ κατύπερθε τῆς θηριώδεος ψάμμος τέ ἐστι καὶ ἄνυδρος δεινῶς καὶ ἔρημος πάντων.

   αλλά πέρα από τη θάλασσα και από τους ανθρώπους που κατοικούν κοντά στη θάλασσα, η Λιβύη είναι γεμάτη θηρία· και πέρα από την περιοχή των θηρίων είναι όλο άμμος, φοβερή ξηρασία και δεν υπάρχει ψυχή.

   Μετάφραση (1992): Λεωνίδας Ζενάκος Αθήνα:Γκοβόστης @greek‑language.gr

   ※  1ος/2ος κε αιώνας Αρριανός, Ἀλεξάνδρου Ἀνάβασις, 3.3.3

   ἐντεῦθεν δὲ ἐς τὴν μεσόγαιαν ἐτράπετο, ἵνα τὸ μαντεῖον ἦν τοῦ Ἄμμωνος. ἔστι δὲ ἐρήμη τε ἡ ὁδὸς καὶ ψάμμος ἡ πολλὴ αὐτῆς καὶ ἄνυδρος.

   Από εκεί στράφηκε προς το εσωτερικό, όπου ήταν το μαντείο του Άμμωνα. Ο δρόμος είναι έρημος και κατά το μεγαλύτερο μέρος αμμώδης και άνυδρος.

   Μετάφραση (1986), Θ.Χ. Σαρικάκης, @greek‑language.gr

Παροιμίες

1. (για πάρα πολλά πράγματα) ψάμμος ἀριθμὸν περιπέφευγεν
2. ( για ανάξιο λόγου πράγμα ή για κάτι που είναι μάταιο) ἐκ ψάμμου σχοινίον πλέκειν

Δείτε επίσης

• ψάμαθος

Πηγές

• ψάμμος - Επιτομή του Λεξικού Λίντελ-Σκοτ, Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού, εκδ. Πελεκάνος, 2007), Ψηφίδες στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2012
• ψάμμος - ΛΟΓΕΙΟΝ (αγγλικά, από το 2011) Λεξικά για την αρχαία ελληνική και λατινική γλώσσα (στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, κ.λπ.) Πανεπιστήμιο του Σικάγου.