τσιμπάω

Νέα ελληνικά (el) επεξεργασία

Ετυμολογία επεξεργασία

τσιμπάω < τσιμπ(ώ) + -άω < (κληρονομημένο) μεσαιωνική ελληνική τσιμπῶ^[1] < *τσιμπίζω < *ἐξεμπίζω < *ἐμπίζω < αρχαία ελληνική ἐμπίς ^[2]

Κουνούπι την ώρα που τσιμπάει άνθρωπο.

Προφορά επεξεργασία

ΔΦΑ : /t͡simˈba.o/

τυπογραφικός συλλαβισμός : τσι‐μπά‐ω

Ρήμα επεξεργασία

τσιμπάω/τσιμπώ, πρτ.: τσιμπούσα/τσίμπατα, αόρ.: τσίμπησα, παθ.φωνή: τσιμπιέμαι, π.αόρ.: τσιμπήθηκα, μτχ.π.π.: τσιμπημένος

πιέζω με ένα μυτερό όργανο
↪ τον τσίμπησε με τον διαβήτη

≈ συνώνυμα: κεντώ, τρυπώ
πιέζω κάτι με δυο δάχτυλα ώστε να προξενήσω πόνο
↪ τόσο πολύ τον τσίμπησαν που ήρθε κατακόκκινος!
(μεταφορικά) τρώω κάτι στα γρήγορα
↪ πάω να τσιμπήσω κάτι κι έρχομαι

≈ συνώνυμα: τσιμπολογάω / τσιμπολογώ
(για έντομα) τρυπώ με το κεντρί
↪ οι μύγες τσιμπούν, φαίνεται πως θα βρέξει

↪ μην παίζεις με τις σφήκες γιατί θα σε τσιμπήσουν
(για πουλιά) τρώω κάτι με το ράμφος
↪ τα περιστέρια έρχονται και τσιμπάνε τις ψίχες που τους πετάω
(για ψάρια) δαγκώνω το δόλωμα μιας πετονιάς με το στόμα
↪ έχει ψάρι, τσιμπάει;

≈ συνώνυμα: αγκιστρώνομαι
- (μεταφορικά) παρασύρομαι από κάτι παραπλανητικό
- (μεταφορικά) ανταποκρίνομαι σε φλερτ ή ερωτικό κάλεσμα
(μεταφορικά) βρίσκω κάποιον τη στιγμή που κάνει κάτι (συνήθως παράνομο)
↪ τον τσίμπησε η αστυνομία τη στιγμή που ετοιμαζόταν να κάνει τη διάρρηξη

↪ τον τσίμπησα καθώς αντέγραφε από τον διπλανό του

≈ συνώνυμα: πιάνω, συλλαμβάνω
(μεταφορικά) αυξάνω λίγο

Εκφράσεις επεξεργασία

μύγα σε τσίμπησε;: μου φαίνονται πολύ περίεργα αυτά που κάνεις
τσίμπα 'να 'ρχίδι!: δεν μας χέζεις, άσε μας ήσυχους, δήλωση άρνησης, δυσφορίας, υποτίμησης ή μειωτικής σκωπτικότητας

Συγγενικά επεξεργασία

Σύνθετα επεξεργασία

τσιμπολογάω / τσιμπολογώ

Κλίση επεξεργασία

Ενεργητική φωνή

Εξακολουθητικοί χρόνοι
πρόσωπα	Ενεστώτας	Παρατατικός	Εξ. Μέλλ.	Υποτακτική	Προστακτική	Μετοχή
α' ενικ.	τσιμπάω - τσιμπώ	τσιμπούσα - τσίμπαγα	θα τσιμπάω - τσιμπώ	να τσιμπάω - τσιμπώ		τσιμπώντας
β' ενικ.	τσιμπάς	τσιμπούσες - τσίμπαγες	θα τσιμπάς	να τσιμπάς	τσίμπα - τσίμπαγε
γ' ενικ.	τσιμπάει - τσιμπά	τσιμπούσε - τσίμπαγε	θα τσιμπάει - τσιμπά	να τσιμπάει - τσιμπά
α' πληθ.	τσιμπάμε - τσιμπούμε	τσιμπούσαμε - τσιμπάγαμε	θα τσιμπάμε - τσιμπούμε	να τσιμπάμε - τσιμπούμε
β' πληθ.	τσιμπάτε	τσιμπούσατε - τσιμπάγατε	θα τσιμπάτε	να τσιμπάτε	τσιμπάτε
γ' πληθ.	τσιμπάν(ε) - τσιμπούν(ε)	τσιμπούσαν(ε) - τσίμπαγαν - τσιμπάγανε	θα τσιμπάν(ε) - τσιμπούν(ε)	να τσιμπάν(ε) - τσιμπούν(ε)
Συνοπτικοί χρόνοι
πρόσωπα		Αόριστος	Συνοπτ. Μέλλ.	Υποτακτική	Προστακτική	Απαρέμφατο
α' ενικ.		τσίμπησα	θα τσιμπήσω	να τσιμπήσω		τσιμπήσει
β' ενικ.		τσίμπησες	θα τσιμπήσεις	να τσιμπήσεις	τσίμπα - τσίμπησε
γ' ενικ.		τσίμπησε	θα τσιμπήσει	να τσιμπήσει
α' πληθ.		τσιμπήσαμε	θα τσιμπήσουμε	να τσιμπήσουμε
β' πληθ.		τσιμπήσατε	θα τσιμπήσετε	να τσιμπήσετε	τσιμπήστε
γ' πληθ.		τσίμπησαν τσιμπήσαν(ε)	θα τσιμπήσουν(ε)	να τσιμπήσουν(ε)
Συντελεσμένοι χρόνοι
πρόσωπα	Παρακείμενος	Υπερσυντέλικος	Συντελ. Μέλλ.	Υποτακτική	Προστακτική
α' ενικ.	έχω τσιμπήσει	είχα τσιμπήσει	θα έχω τσιμπήσει	να έχω τσιμπήσει
β' ενικ.	έχεις τσιμπήσει	είχες τσιμπήσει	θα έχεις τσιμπήσει	να έχεις τσιμπήσει
γ' ενικ.	έχει τσιμπήσει	είχε τσιμπήσει	θα έχει τσιμπήσει	να έχει τσιμπήσει
α' πληθ.	έχουμε τσιμπήσει	είχαμε τσιμπήσει	θα έχουμε τσιμπήσει	να έχουμε τσιμπήσει
β' πληθ.	έχετε τσιμπήσει	είχατε τσιμπήσει	θα έχετε τσιμπήσει	να έχετε τσιμπήσει
γ' πληθ.	έχουν τσιμπήσει	είχαν τσιμπήσει	θα έχουν τσιμπήσει	να έχουν τσιμπήσει

Παθητική φωνή

Εξακολουθητικοί χρόνοι
πρόσωπα	Ενεστώτας	Παρατατικός	Εξ. Μέλλ.	Υποτακτική	Προστακτική	Μετοχή
α' ενικ.	τσιμπιέμαι	τσιμπιόμουν(α)	θα τσιμπιέμαι	να τσιμπιέμαι
β' ενικ.	τσιμπιέσαι	τσιμπιόσουν(α)	θα τσιμπιέσαι	να τσιμπιέσαι
γ' ενικ.	τσιμπιέται	τσιμπιόταν(ε)	θα τσιμπιέται	να τσιμπιέται
α' πληθ.	τσιμπιόμαστε	τσιμπιόμαστε τσιμπιόμασταν	θα τσιμπιόμαστε	να τσιμπιόμαστε
β' πληθ.	τσιμπιέστε	τσιμπιόσαστε τσιμπιόσασταν	θα τσιμπιέστε	να τσιμπιέστε	τσιμπιέστε
γ' πληθ.	τσιμπιούνται	τσιμπιόνταν(ε) τσιμπιούνταν τσιμπιόντουσαν	θα τσιμπιούνται	να τσιμπιούνται
Συνοπτικοί χρόνοι
πρόσωπα		Αόριστος	Συνοπτ. Μέλλ.	Υποτακτική	Προστακτική	Απαρέμφατο
α' ενικ.		τσιμπήθηκα	θα τσιμπηθώ	να τσιμπηθώ		τσιμπηθεί
β' ενικ.		τσιμπήθηκες	θα τσιμπηθείς	να τσιμπηθείς	τσιμπήσου
γ' ενικ.		τσιμπήθηκε	θα τσιμπηθεί	να τσιμπηθεί
α' πληθ.		τσιμπηθήκαμε	θα τσιμπηθούμε	να τσιμπηθούμε
β' πληθ.		τσιμπηθήκατε	θα τσιμπηθείτε	να τσιμπηθείτε	τσιμπηθείτε
γ' πληθ.		τσιμπήθηκαν τσιμπηθήκαν(ε)	θα τσιμπηθούν(ε)	να τσιμπηθούν(ε)
Συντελεσμένοι χρόνοι
πρόσωπα	Παρακείμενος	Υπερσυντέλικος	Συντελ. Μέλλ.	Υποτακτική	Προστακτική	Μετοχή
α' ενικ.	έχω τσιμπηθεί	είχα τσιμπηθεί	θα έχω τσιμπηθεί	να έχω τσιμπηθεί		τσιμπημένος
β' ενικ.	έχεις τσιμπηθεί	είχες τσιμπηθεί	θα έχεις τσιμπηθεί	να έχεις τσιμπηθεί
γ' ενικ.	έχει τσιμπηθεί	είχε τσιμπηθεί	θα έχει τσιμπηθεί	να έχει τσιμπηθεί
α' πληθ.	έχουμε τσιμπηθεί	είχαμε τσιμπηθεί	θα έχουμε τσιμπηθεί	να έχουμε τσιμπηθεί
β' πληθ.	έχετε τσιμπηθεί	είχατε τσιμπηθεί	θα έχετε τσιμπηθεί	να έχετε τσιμπηθεί
γ' πληθ.	έχουν τσιμπηθεί	είχαν τσιμπηθεί	θα έχουν τσιμπηθεί	να έχουν τσιμπηθεί
Συντελεσμένοι χρόνοι (β΄ τύποι)
Παρακείμενος	είμαι, είσαι, είναι τσιμπημένος - είμαστε, είστε, είναι τσιμπημένοι
Υπερσυντέλικος	ήμουν, ήσουν, ήταν τσιμπημένος - ήμαστε, ήσαστε, ήταν τσιμπημένοι
Συντελ. Μέλλ.	θα είμαι, θα είσαι, θα είναι τσιμπημένος - θα είμαστε, θα είστε, θα είναι τσιμπημένοι
Υποτακτική	να είμαι, να είσαι, να είναι τσιμπημένος - να είμαστε, να είστε, να είναι τσιμπημένοι