ἐμπίς

Αρχαία ελληνικά (grc)

↓ πτώσεις	ενικός		πληθυντικός
ονομαστική	ἡ	ἐμπίς	αἱ	ἐμπίδες
γενική	τῆς	ἐμπίδος	τῶν	ἐμπίδων
δοτική	τῇ	ἐμπίδῐ	ταῖς	ἐμπίσῐ(ν)
αιτιατική	τὴν	ἐμπίδᾰ	τὰς	ἐμπίδᾰς
κλητική ὦ!		ἐμπίς*		ἐμπίδες
	δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ	τὼ		ἐμπίδε
γεν-δοτ	τοῖν		ἐμπίδοιν
Με βραχύ γιώτα στο θέμα -ίς -ίδος. * Κατά τη Γραμματική του Smyth, η κλητική ενικού χωρίς το -ς
3η κλίση, Κατηγορία 'πατρίς' όπως «πατρίς» - Παράρτημα:Ουσιαστικά

Ετυμολογία

ἐμπίς < αναδρομικός σχηματισμός από το ρήμα ἐμπίνω (πίνω το αίμα)

Ουσιαστικό

ἐμπίς, -ίδος θηλυκό

1. (έντομο) κουνούπι, σκνίπα

   ※  5ος/4ος πκε αιώνας ⌘ Ἀριστοφάνης, Νεφέλαι, στίχ. 157 (156-158)

   [ΜΑ.] ἀνήρετ᾽ αὐτὸν Χαιρεφῶν ὁ Σφήττιος | ὁπότερα τὴν γνώμην ἔχοι, τὰς ἐμπίδας | κατὰ τὸ στόμ᾽ ᾄδειν ἢ κατὰ τοὐρροπύγιον.

   [ΜΑΘ.] Τον ρώτησε ο Σφηττιώτης Χαιρεφώντας | ποιά η γνώμη του: απ᾽ το στόμα τους σφυρίζουν | ή από το κωλονούρι τα κουνούπια;

   Μετάφραση (1967): Θρασύβουλος Σταύρου, Αθήνα: Τυποβιβλιοτεχνική @greek‑language.gr

   ※  5ος/4ος πκε αιώνας ⌘ Ἀριστοφάνης, Νεφέλαι, στίχ. 165 (165-168)

   [ΣΤ.] σάλπιγξ ὁ πρωκτός ἐστιν ἄρα τῶν ἐμπίδων. | ὦ τρισμακάριος τοῦ διεντερεύματος. | ἦ ῥᾳδίως φεύγων ἂν ἀποφύγοι δίκην | ὅστις δίοιδε τοὔντερον τῆς ἐμπίδος.

   [ΣΤΡ.] Του κουνουπιού ο ποπός λοιπόν… τρομπέτα! | Καλότυχος που τέτοια… εντερευνάει! | Του κουνουπιού το έντερο όποιος ξέρει | μια χαρά θα ξεφεύγει απ᾽ τις μηνύσεις.

   Μετάφραση (1967): Θρασύβουλος Σταύρου, Αθήνα: Τυποβιβλιοτεχνική @greek‑language.gr

   ※  2ος κε αιώνας ⌘ Λουκιανός, 7, 1 Μυίας ἐγκώμιον @wikisource @scaife.perseus

   Η μυῖα ἔστι μὲν οὐ τὸ σμικροτάτον τῶν ὀρνέων, ὅσον ἐμπίσι καὶ κώνωψι καὶ τοῖς ἔτι λεπτοτέροις παραβάλλειν, ἀλλὰ τοσοῦτον ἐκείνων μεγέθει προὔχει ὅσον αὐτὴ μελίττης ἀπολείπεται.

   ≈ συνώνυμα: κώνωψ, λατινικά culex

2. (έντομο) νύμφη αλογόμυγας, η προνύμφη του οίστρου

Πηγές

• ἐμπίς - Επιτομή του Λεξικού Λίντελ-Σκοτ, Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού, εκδ. Πελεκάνος, 2007), Ψηφίδες στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2012
• ἐμπίς - ΛΟΓΕΙΟΝ (αγγλικά, από το 2011) Λεξικά για την αρχαία ελληνική και λατινική γλώσσα (στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, κ.λπ.) Πανεπιστήμιο του Σικάγου.