περισκελής

Αρχαία ελληνικά (grc)

→ γένη	αρσενικό & θηλυκό		ουδέτερο
↓ πτώσεις	ενικός
ονομαστική	ὁ/ἡ	περισκελής	τὸ	περισκελές
γενική	τοῦ/τῆς	περισκελοῦς	τοῦ	περισκελοῦς
δοτική	τῷ/τῇ	περισκελεῖ	τῷ	περισκελεῖ
αιτιατική	τὸν/τὴν	περισκελῆ	τὸ	περισκελές
κλητική ὦ!		περισκελές		περισκελές
↓ πτώσεις	πληθυντικός
ονομαστική	οἱ/αἱ	περισκελεῖς	τὰ	περισκελῆ
γενική	τῶν	περισκελῶν	τῶν	περισκελῶν
δοτική	τοῖς/ταῖς	περισκελέσῐ(ν)	τοῖς	περισκελέσῐ(ν)
αιτιατική	τοὺς/τὰς	περισκελεῖς	τὰ	περισκελῆ
κλητική ὦ!		περισκελεῖς		περισκελῆ
	δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ	τὼ	περισκελεῖ	τὼ	περισκελεῖ
γεν-δοτ	τοῖν	περισκελοῖν	τοῖν	περισκελοῖν
3η κλίση, Κατηγορία 'συνεχής' όπως «συνεχής» - Παράρτημα:Επίθετα & Μετοχές

Ετυμολογία 1

περισκελής < περί + σκέλλω (ξηραίνω, αποξηραίνω, στεγνώνω)

Επίθετο

περισκελής, -ής, -ές, συγκριτικός :περισκελέστερος

1. (για τον σίδηρο) πολύ σκληρός

   ※  5ος πκε αιώνας ⌘ Σοφοκλῆς, Ἀντιγόνη, στίχ. 475 (473-476)

   [ΚΡΕ.] ἀλλ᾽ ἴσθι τοι τὰ σκλήρ᾽ ἄγαν φρονήματα | πίπτειν μάλιστα, καὶ τὸν ἐγκρατέστατον | σίδηρον ὀπτὸν ἐκ πυρὸς περισκελῆ | θραυσθέντα καὶ ῥαγέντα πλεῖστ᾽ ἂν εἰσίδοις.

   • [ΚΡΕ.] Μα ξέρε πως οι πιο σκληρές οι γνώμες | αυτές είναι που πιότερο και πέφτουν, | κι όσο γερό το σίδερο και να ᾽ναι όταν στην πύρα της φωτιάς σκληρύνει, | τότε θα δεις πώς σπάνει και ραγίζει·

     Μετάφραση (1940): Ιωάννης Ν. Γρυπάρης), Αθήνα: Εστία @greek‑language.gr

   • [ΚΡΕ.] Να ξέρεις πως αυτή σου η ξεροκεφαλιά | γρήγορα θα περάσει. Και το πιο δυνατό | σίδερο, το ψημένο απ᾽ τη φωτιά ολόγυρα σκληρό, | θα το δεις να ραΐσει και να σπάσει πιότερο από άλλο·

     Μετάφραση (1912): Κωνσταντίνος Χρηστομάνος @greek‑language.gr

2. (μεταφορικά) επίμονος, ισχυρογνώμων

   ※  5ος πκε αιώνας ⌘ Σοφοκλῆς, Αἴας, στίχ. 649 (646-649)

   [ΑΙΑ.] ἅπανθ᾽ ὁ μακρὸς κἀναρίθμητος χρόνος | φύει τ᾽ ἄδηλα καὶ φανέντα κρύπτεται· | κοὐκ ἔστ᾽ ἄελπτον οὐδέν, ἀλλ᾽ ἁλίσκεται | χὡ δεινὸς ὅρκος χαἱ περισκελεῖς φρένες.

   • [ΑΙΑ.] Όλα, μακρύς ο χρόνος κι αναρίθμητος, | τ᾽ άδηλα φανερώνει, τα φανερά τα κρύβει. | Τίποτε ανέλπιστο δεν μένει ατέλεστο, | ακόμη κι όρκος φοβερός καταπατείται, η πιο αλύγιστη απόφαση λυγίζει.

     Μετάφραση (2012): Δημήτρης Ν. Μαρωνίτης, Αθήνα: ΜΙΕΤ @greek‑language.gr

   • [ΑΙΑ.] Όλα τα πάντα ο καιρός που ασάλευτος διαβαίνει | τα φανερώνει τα κρυφά, τα φανερά σκεπάζει· | δεν είναι πράμα ανόλπιστο, | μόν᾽ κι ο φριχτός ο όρκος πατιέται κι η σκληρή καρδιά κι εκείνη μαλακώνει.

     Μετάφραση (1904): Ζήσιμος Σίδερης, @greek‑language.gr

3. (για φάρμακο) δριμύς, δραστικός, που προκαλεί ερεθισμό

   ※  5ος πκε αιώνας ⌘ Ἱπποκράτης, Περὶ ἑλκῶν, (De ulceribus), 1, @scaife.perseus

   Τὰ δὲ νεότρωτα ἕλκεα πάντα ἥκιστα ἂν φλεγμήναιεν αὐτά τε καὶ τὰ περιέχοντα, εἴ τις διαπυΐσκοι ὡς τάχιστα, καὶ τὸ πῦον μὴ ἀπολαμβανόμενον ἀπὸ τοῦ ἕλκεος τοῦ στόματος ἴσχοιτο, ἢ εἴ τις ἀποτρέποι ὅκως μηδὲ μελλήσει διαπυῆσαι πλὴν τοῦ ἀναγκαίου πύου ὀλιγίστου, ἀλλὰ ξηρὸν εἶναι ὡς μάλιστα φαρμάκῳ μὴ περισκελέϊ.

4. υπερβολικός, ισχυρός
5. δύσκολος, σκληρός, τραχύς

   ※  1ος πκε/κε αιώνας ⌘ Στράβων, Γεωγραφικά, 14.1, 9 @perseus.tufts.edu @wikisource

   ἀνάγκη δʼ ἐπὶ τῶν ἐνδόξων τόπων ὑπομένειν τὸ περισκελὲς τῆς τοιαύτης γεωγραφίας.

Παράγωγα

• περισκελασία
• περισκέλεια
• περισκελία

Συγγενικά

• περισκελῶς
• → και δείτε τις λέξεις περισκέλλω και σκέλλω

Ετυμολογία 2

περισκελής < περί + σκέλος

Επίθετο

περισκελής, -ής, -ές

1. που είναι γύρω από το σκέλος
2. (για άγαλμα) που έχει ανοιχτά τα σκέλη
3. (το ουδέτερο στον πληθυντικό) (τὰ περισκελῆ) το εσώρουχο, το σώβρακο

   ※  3ος/2ος πκε αιώνας ⌘ Παλαιὰ Διαθήκη κατά την μετάφραση των Εβδομήκοντα , Έξοδος, 28.38, @scaife.perseus

   καὶ ποιήσεις αὐτοῖς περισκελῆ λινᾶ καλύψαι ἀσχημοσύνην χρωτὸς αὐτῶν· ἀπὸ ὀσφύος ἕως μηρῶν ἔσται.

   ※  3ος/2ος πκε αιώνας ⌘ Παλαιὰ Διαθήκη κατά την μετάφραση των Εβδομήκοντα , Λευϊτικόν, 16.4, @scaife.perseus

   καὶ χιτῶνα λινοῦν ἡγιασμένον ἐνδύσεται, καὶ περισκελὲς λινοῦν ἔσται ἐπὶ τοῦ χρωτὸς αὐτοῦ,

Παράγωγα

• περισκελίς
• περισκελίδιον

Συγγενικά

• περισκελιστής

Πηγές

• περισκελής - Επιτομή του Λεξικού Λίντελ-Σκοτ, Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού, εκδ. Πελεκάνος, 2007), Ψηφίδες στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2012
• περισκελής - ΛΟΓΕΙΟΝ (αγγλικά, από το 2011) Λεξικά για την αρχαία ελληνική και λατινική γλώσσα (στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, κ.λπ.) Πανεπιστήμιο του Σικάγου.