ἔμπεδος

Αρχαία ελληνικά (grc)

→ γένη	αρσενικό & θηλυκό		ουδέτερο
↓ πτώσεις	ενικός
ονομαστική	ὁ/ἡ	ἔμπεδος	τὸ	ἔμπεδον
γενική	τοῦ/τῆς	ἐμπέδου	τοῦ	ἐμπέδου
δοτική	τῷ/τῇ	ἐμπέδῳ	τῷ	ἐμπέδῳ
αιτιατική	τὸν/τὴν	ἔμπεδον	τὸ	ἔμπεδον
κλητική ὦ!		ἔμπεδε		ἔμπεδον
↓ πτώσεις	πληθυντικός
ονομαστική	οἱ/αἱ	ἔμπεδοι	τὰ	ἔμπεδᾰ
γενική	τῶν	ἐμπέδων	τῶν	ἐμπέδων
δοτική	τοῖς/ταῖς	ἐμπέδοις	τοῖς	ἐμπέδοις
αιτιατική	τοὺς/τὰς	ἐμπέδους	τὰ	ἔμπεδᾰ
κλητική ὦ!		ἔμπεδοι		ἔμπεδᾰ
	δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ	τὼ	ἐμπέδω	τὼ	ἐμπέδω
γεν-δοτ	τοῖν	ἐμπέδοιν	τοῖν	ἐμπέδοιν
2η κλίση, Κατηγορία 'δύσκολος' όπως «δύσκολος» - Παράρτημα:Επίθετα & Μετοχές

Ετυμολογία

ἔμπεδος < ἐν + πέδον

Επίθετο

ἔμπεδος, -ος, -ον, συγκριτικός :ἐμπεδώτερος

1. που βρίσκεται στο έδαφος, ακίνητος, άκαμπτος, στέρεος

   ※  8ος πκε αιώνας  ⌘ Ὅμηρος, Ἰλιάς, 12 (Μ. Τειχομαχία.), στίχ. 12 (10-12)

   ὄφρα μὲν Ἕκτωρ ζωὸς ἔην καὶ μήνι᾽ Ἀχιλλεὺς | καὶ Πριάμοιο ἄνακτος ἀπόρθητος πόλις ἔπλεν, | τόφρα δὲ καὶ μέγα τεῖχος Ἀχαιῶν ἔμπεδον ἦεν.

   Όσ᾽ ήτο ο Έκτωρ στην ζωήν κι εθύμωνε ο Πηλείδης | και άπαρτη ακόμη εσώζονταν η πόλις του Πριάμου, | ολόρθο και των Αχαιών το μέγα τείχος ήταν·

   Έμμετρη μετάφραση (1922): Ιάκωβος Πολυλάς, @greek‑language.gr

2. (για χρόνο) διαρκής, συνεχής, αδιάκοπος
3. (για κατάσταση, ιδέες, ιδιότητα) σταθερός, αμετάβλητος

   ※  8ος πκε αιώνας  ⌘ Ὅμηρος, Ἰλιάς, 5 (Ε. Διομήδους ἀριστεία.), στίχ. 254 (252-254)

   «μή τι φόβονδ᾽ ἀγόρευ᾽, ἐπεὶ οὐδὲ σὲ πεισέμεν οἴω. | οὐ γάρ μοι γενναῖον ἀλυσκάζοντι μάχεσθαι | οὐδὲ καταπτώσσειν· ἔτι μοι μένος ἔμπεδόν ἐστιν·

   «Μη κάμεις λόγον δια φυγήν, ποσώς δεν θα με πείσεις· | ότι δεν το ᾽χω φυσικό την μάχην ν᾽ αποφεύγω | ή να δειλιάζω· ασάλευτην έχω καρδιάν ακόμη·

   Έμμετρη μετάφραση (1922): Ιάκωβος Πολυλάς, @greek‑language.gr

   ※  8ος πκε αιώνας  ⌘ Ὅμηρος, Ὀδύσσεια, 10 (κ. Ἀλκίνου ἀπόλογοι: Τὰ περὶ Αἴολον, Λαιστρυγόνας καὶ Κίρκην.), στίχ. 240 (239-240)

   οἱ δὲ συῶν μὲν ἔχον κεφαλὰς φωνήν τε τρίχας τε | καὶ δέμας, αὐτὰρ νοῦς ἦν ἔμπεδος ὡς τὸ πάρος περ.

   Αλλάζοντας, είχαν κεφάλι τώρα γουρουνίσιο, ανάλογη φωνή, σώμα | και τρίχες· ο νους τους μόνο έμεινε όπως και πρώτα στέρεος.

   Μετάφραση σε πεζό (2006): Δημήτρης Ν. Μαρωνίτης, @greek‑language.gr

4. (το ουδέτερο ως επίρρημα) (ἔμπεδον και ἔμπεδα): σταθερά , συνεχώς, ασφαλώς, πολύ καλά

Συγγενικά

• ἐμπέδιος
• ἐμπεδορκέω
• Ἔμπεδος
• ἐμπεδοσθένης
• ἐμπεδοσθενής
• ἐμπεδόφρων
• ἐμπεδόφυλλος
• → και δείτε τις λέξεις πέδον και ἐμπεδόω

Πηγές

• ἔμπεδος - Επιτομή του Λεξικού Λίντελ-Σκοτ, Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού, εκδ. Πελεκάνος, 2007), Ψηφίδες στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2012
• ἔμπεδος - ΛΟΓΕΙΟΝ (αγγλικά, από το 2011) Λεξικά για την αρχαία ελληνική και λατινική γλώσσα (στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, κ.λπ.) Πανεπιστήμιο του Σικάγου.