πλεονεξία
Νέα ελληνικά (el)
επεξεργασίαΕτυμολογία
επεξεργασία- πλεονεξία < (διαχρονικό δάνειο) αρχαία ελληνική πλεονεξία
Ουσιαστικό
επεξεργασίαπλεονεξία θηλυκό
- η ιδιότητα του πλεονέκτη, το να επιθυμεί κανείς περισσότερα από όσα χρειάζεται ή από όσα έχει
Δείτε επίσης
επεξεργασίαΣυγγενικά
επεξεργασίαΜεταφράσεις
επεξεργασία
Αρχαία ελληνικά (grc)
επεξεργασία↓ πτώσεις | ενικός | πληθυντικός | ||
---|---|---|---|---|
ονομαστική | ἡ | πλεονεξίᾱ | αἱ | πλεονεξίαι |
γενική | τῆς | πλεονεξίᾱς | τῶν | πλεονεξιῶν |
δοτική | τῇ | πλεονεξίᾳ | ταῖς | πλεονεξίαις |
αιτιατική | τὴν | πλεονεξίᾱν | τὰς | πλεονεξίᾱς |
κλητική ὦ! | πλεονεξίᾱ | πλεονεξίαι | ||
δυϊκός | ||||
ονομ-αιτ-κλ | τὼ | πλεονεξίᾱ | ||
γεν-δοτ | τοῖν | πλεονεξίαιν | ||
1η κλίση, ομάδα 'χώρα', Κατηγορία 'σοφία' όπως «σοφία» - Παράρτημα:Ουσιαστικά |
Ετυμολογία
επεξεργασίαπλεονεξία < → λείπει η ετυμολογία
Ουσιαστικό
επεξεργασίαπλεονεξία, -ας θηλυκό
- πλεονεξία
- ※ 5ος/4ος πκε αιώνας ⌘ Πλάτων, Πολιτεία, 2, 359c
- ἐπ᾽ αὐτοφώρῳ οὖν λάβοιμεν ἂν τὸν δίκαιον τῷ ἀδίκῳ εἰς ταὐτὸν ἰόντα διὰ τὴν πλεονεξίαν, ὃ πᾶσα φύσις διώκειν πέφυκεν ὡς ἀγαθόν, νόμῳ δὲ βίᾳ παράγεται ἐπὶ τὴν τοῦ ἴσου τιμήν
- Είναι αδύνατο να μην πιάσομε επ᾽ αυτοφώρω τον δίκαιο να βαδίζει στα ίχνη του αδίκου, από τη φυσική πλεονεξία που κάθε φύση την επιδιώκει έτσι ορμέφυτα, αναγκάζεται όμως με τη βία του νόμου να σέβεται την ισότητα.
- Μετάφραση (στη δημοτική, χ.χ.): Ιωάννης Γρυπάρης. Θεσσαλονίκη: ΚΕΓ, 2015 (στην καθαρεύουσα, 1911, Εκδ.Φέξη) @greek‑language.gr
- ἐπ᾽ αὐτοφώρῳ οὖν λάβοιμεν ἂν τὸν δίκαιον τῷ ἀδίκῳ εἰς ταὐτὸν ἰόντα διὰ τὴν πλεονεξίαν, ὃ πᾶσα φύσις διώκειν πέφυκεν ὡς ἀγαθόν, νόμῳ δὲ βίᾳ παράγεται ἐπὶ τὴν τοῦ ἴσου τιμήν
- ※ 5ος/4ος πκε αιώνας ⌘ Πλάτων, Πολιτεία, 2, 359c
- ύπαρξη πλεονεκτήματος ή υπεροχής
- ※ 4ος πκε αιώνας ⌘ Δημοσθένης, Κατὰ Μειδίου περὶ τοῦ κονδύλου, 184
- ἔστιν, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, μεγάλη τοῖς ἀδικοῦσιν ἅπασι μερὶς καὶ πλεονεξία ἡ τῶν ὑμετέρων τρόπων πραότης.
- Η πραότητα του χαρακτήρα σας, Αθηναίοι, είναι μεγάλη ενίσχυση και πλεονέκτημα για όλους όσους αδικούν.
- Μετάφραση (1989): Γ. Ξανθάκη-Καραμάνου, Αθήνα: Ακαδημία Αθηνών @greek‑language.gr
- ἔστιν, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, μεγάλη τοῖς ἀδικοῦσιν ἅπασι μερὶς καὶ πλεονεξία ἡ τῶν ὑμετέρων τρόπων πραότης.
- ※ 4ος πκε αιώνας ⌘ Ἰσοκράτης, Φίλιππος, 9
- διεξιὼν δὲ περὶ τούτων πρὸς ἐμαυτὸν εὕρισκον οὐδαμῶς ἂν ἄλλως αὐτὴν ἡσυχίαν ἄγουσαν, πλὴν εἰ δόξειεν ταῖς πόλεσιν ταῖς μεγίσταις διαλυσαμέναις τὰ πρὸς σφᾶς αὐτὰς εἰς τὴν Ἀσίαν τὸν πόλεμον ἐξενεγκεῖν καὶ τὰς πλεονεξίας, ἃς νῦν παρὰ τῶν Ἑλλήνων ἀξιοῦσιν αὑταῖς γίγνεσθαι, ταύτας εἰ παρὰ τῶν βαρβάρων ποιήσασθαι βουληθεῖεν·
- Συζητώντας λοιπόν το θέμα εξαντλητικά με τον εαυτό μου έφτασα στο συμπέρασμα πως ένας και μόνος τρόπος ήταν να ησυχάσει για καλά η πόλη μας: Να αποφασίσουν οι πιο μεγάλες πόλεις να διαλύσουν πια τα μίση μεταξύ τους, για να μεταφέρουν επιτέλους τον πόλεμο όλες μαζί προς την Ασία, και τα πλεονεκτήματα, που αξιώνουν τώρα να πετύχουν από τους Έλληνες, να τα κυνηγήσουν με επιμονή μονάχα από τους βαρβάρους.
- Μετάφραση (1967): Στέλλα Μπαζάκου - Μαραγκουδάκη, Αθήνα: ΟΕΔΒ @greek‑language.gr
- διεξιὼν δὲ περὶ τούτων πρὸς ἐμαυτὸν εὕρισκον οὐδαμῶς ἂν ἄλλως αὐτὴν ἡσυχίαν ἄγουσαν, πλὴν εἰ δόξειεν ταῖς πόλεσιν ταῖς μεγίσταις διαλυσαμέναις τὰ πρὸς σφᾶς αὐτὰς εἰς τὴν Ἀσίαν τὸν πόλεμον ἐξενεγκεῖν καὶ τὰς πλεονεξίας, ἃς νῦν παρὰ τῶν Ἑλλήνων ἀξιοῦσιν αὑταῖς γίγνεσθαι, ταύτας εἰ παρὰ τῶν βαρβάρων ποιήσασθαι βουληθεῖεν·
- ※ 4ος πκε αιώνας ⌘ Δημοσθένης, Κατὰ Μειδίου περὶ τοῦ κονδύλου, 184
- επιθετικότητα, εχθρική ενέργεια
- ※ 4ος πκε αιώνας ⌘ Δημοσθένης, Ὑπὲρ Μεγαλοπολιτῶν, 21
- πολὺ δὴ κάλλιον καὶ ἄμεινον τὴν μὲν Θηβαίων συμμαχίαν αὐτοὺς παραλαβεῖν, τῇ δὲ Λακεδαιμονίων πλεονεξίᾳ μὴ ᾽πιτρέψαι,
- Είναι λοιπόν προτιμότερο και πολύ πιο έντιμο να δεχτούμε τη συμμαχία των Θηβαίων και να μην επιτρέψουμε την επεκτατική διάθεση των Λακεδαιμονίων
- Μετάφραση (2004): Α.Ι. Γιαγκόπουλος, Θεσσαλονίκη: Ζήτρος @greek‑language.gr
- πολὺ δὴ κάλλιον καὶ ἄμεινον τὴν μὲν Θηβαίων συμμαχίαν αὐτοὺς παραλαβεῖν, τῇ δὲ Λακεδαιμονίων πλεονεξίᾳ μὴ ᾽πιτρέψαι,
- ※ 4ος πκε αιώνας ⌘ Δημοσθένης, Ὑπὲρ Μεγαλοπολιτῶν, 21
Άλλες μορφές
επεξεργασίαΣυγγενικά
επεξεργασία- → δείτε τη λέξη πλεονεκτέω
Εκφράσεις
επεξεργασία- ἐπὶ πλεονεξίᾳ: προς ίδιον όφελος, για προσωπικό κέρδος
Πηγές
επεξεργασία- πλεονεξία - Επιτομή του Λεξικού Λίντελ-Σκοτ, Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού, εκδ. Πελεκάνος, 2007), Ψηφίδες στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2012
- πλεονεξία - ΛΟΓΕΙΟΝ (αγγλικά, από το 2011) Λεξικά για την αρχαία ελληνική και λατινική γλώσσα (στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, κ.λπ.) Πανεπιστήμιο του Σικάγου.