τίλλω

Νέα ελληνικά (el)

Ετυμολογία

τίλλω < αρχαία ελληνική τίλλω

Ρήμα

τίλλω

1. μαδάω

Εκφράσεις

• τίλλω τας τρίχας της κεφαλής μου

Μεταφράσεις

    τίλλω

Αρχαία ελληνικά (grc)

Ετυμολογία

τίλλω < άγνωστης ετυμολογίας

Ρήμα

τίλλω

1. μαδώ τα φτερά πτηνού

   ※  8ος πκε αιώνας  ⌘ Ὅμηρος, Ὀδύσσεια, 15 (ο. Τηλεμάχου ἐπάνοδος.), στίχ. 527 (στίχοι 526-528)

   ἐν δὲ πόδεσσι | τίλλε πέλειαν ἔχων, κατὰ δὲ πτερὰ χεῦεν ἔραζε | μεσσηγὺς νηός τε καὶ αὐτοῦ Τηλεμάχοιο.

   Στα πόδια του | κρατώντας περιστέρα, τη μαδούσε και τα φτερά σκορπούσε καταγής, | στο πλοίο ανάμεσα και στον Τηλέμαχο.

   Μετάφραση σε πεζό (2006): Δημήτρης Ν. Μαρωνίτης, @greek‑language.gr

   ※  5ος/4ος πκε αιώνας ⌘ Ἀριστοφάνης, Ὄρνιθες, στίχ. 285 (285-286)

   ἅτε γὰρ ὢν γενναῖος ὑπό ‹τε› συκοφαντῶν τίλλεται, | αἵ τε θήλειαι πρὸς ἐκτίλλουσιν αὐτοῦ τὰ πτερά.

   Τον μαδούν οι καταδότες· είναι, βλέπεις, άρχοντας· | τα φτερά που του απομένουν τα μαδούν τα θηλυκά.

   Μετάφραση (1967): Θρασύβουλος Σταύρου, Αθήνα: Τυποβιβλιοτεχνική @greek‑language.gr

   ※  4ος πκε αιώνας ⌘ Ἀριστοτέλης, Τῶν περὶ τὰ ζῷα ἱστοριῶν, 9, 1 p. 307 @scaife.perseus

   Τῆς δὲ ἡμέρας καὶ τὰ ἄλλα ὀρνίθια τὴν γλαῦκα περιπέταται, ὃ καλεῖται θαυμάζειν, καὶ προσπετόμενα τίλλουσιν·

2. (για ζώα) αφαιρώ το δέρμα, γδέρνω
3. αποσπώ τρίχες, μαδάω τα μαλλιά μου ή γενικά τραβάω και ξεριζώνω τις τρίχες από το σώμα μου από ψυχικό πόνο και θλίψη, πενθώ, τραβάω τα μαλλιά μου

   ※  8ος πκε αιώνας  ⌘ Ὅμηρος, Ὀδύσσεια, 10 (κ. Ἀλκίνου ἀπόλογοι: Τὰ περὶ Αἴολον, Λαιστρυγόνας καὶ Κίρκην.), στίχ. 567 (στίχοι 566-567)

   Ὣς ἐφάμην, τοῖσιν δὲ κατεκλάσθη φίλον ἦτορ, | ἑζόμενοι δὲ κατ᾽ αὖθι γόων τίλλοντό τε χαίτας·

   Ακούγοντας τον λόγο μου, σπάραξε η φτωχή καρδιά τους· | κάθονται κάτω, στήνουν θρήνο γοερό, τραβούσαν τα μακριά μαλλιά τους,

   Μετάφραση σε πεζό (2006): Δημήτρης Ν. Μαρωνίτης, @greek‑language.gr

   ※  8ος πκε αιώνας, Pseudo-Homer, Βατραχομυομαχία, στίχ. 70

   τίλλε δὲ χαίτας,

   τραβούσε τα μαλλιά του,

   Μετάφραση (1978), Νικόλαος Κοτσελίδης, @greek‑language.gr

4. (μεταφορικά) βασανίζω, λυπώ, δυσαρεστώ κάποιον
5. (μεταφορικά) καταστρέφω, αφανίζω
6. (για χόρτα) κόβω σε μικρά τεμάχια, κομματιάζω
7. (για δέντρα) κόβω τα φύλλα ή τα κλαδιά

   ※  1ος/2ος κε αιώνας ⌘ Πλούταρχος, Ηθικά, Βασιλέων αποφθέγματα και στρατηγών, 39.13 @scaife.perseus

   καὶ ταῖς πλατάνοις ἀπείκαζεν αὑτόν, αἷς ὑποτρέχουσι χειμαζόμενοι, γενομένης δὲ εὐδίας τίλλουσι παρερχόμενοι καὶ κολούουσι.

Σύνθετα

• ἀποτίλλω
• διατίλλω
• ἐγκατατίλλω
• ἐκτίλλω
• ὁλοτίλλω
• παρατίλλω
• περιτίλλω
• προεκτίλλω
• προσεκτίλλω
• θρυοτίλλω
• συναποτίλλω
• συντίλλω
• ὑποτίλλω

Συγγενικά

• τίλμα
• τιλμάτιον
• τιλμός
• τίλος
• τίλσις
• τιλτός

Εκφράσεις

• στέφανον τίλλω: μεταβάλλω τους νόμους προς το χειρότερο
• τίλλω μέλη: παίζω μία μελωδία με έγχορδο όργανο

Πηγές

• τίλλω - Επιτομή του Λεξικού Λίντελ-Σκοτ, Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού, εκδ. Πελεκάνος, 2007), Ψηφίδες στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2012
• τίλλω - ΛΟΓΕΙΟΝ (αγγλικά, από το 2011) Λεξικά για την αρχαία ελληνική και λατινική γλώσσα (στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, κ.λπ.) Πανεπιστήμιο του Σικάγου.