ψήνω

Νέα ελληνικά (el)

Ετυμολογία

ψήνω < (κληρονομημένο) μεσαιωνική ελληνική ψήνω (και ψένω) < από τύπους ἧψον ή ἡψήθην ή ἡψημένος του αρχαίου ἕψω (μαγειρεύω)

Προφορά

ΔΦΑ : /ˈpsi.no/

τυπογραφικός συλλαβισμός : ψή‐νο

Ρήμα

ψήνω, αόρ.: έψησα, παθ.φωνή: ψήνομαι, π.αόρ.: ψήθηκα, μτχ.π.π.: ψημένος

1. επεξεργάζομαι κάτι εκθέτοντάς το στη φωτιά
2. παρασκευάζω φαγητό ή ποτό βάζοντάς το στη φωτιά απευθείας ή σε κάποιο σκεύος

   ⮡  Το φαγητό ψήνεται στους 200 βαθμούς για δύο ώρες.

   → δείτε και μαγειρεύω

3. για φαγητό που ετοιμάζεται στο φούρνο ή στα κάρβουνα
4. (για μέταλλο) το σκληρύνω, βυθίζοντάς το σε κρύο νερό αμέσως μετά την έξοδό του από τον φούρνο, ώστε να σκληρυνθεί και να γίνει ταυτόχρονα ελαστικό
5. (μεταφορικά) με ζεσταίνει υπερβολικά κάτι
6. (κατ’ επέκταση) έχω υπερβολικά μεγάλη θερμοκρασία σώματος

   ⮡  ψήνομαι στον πυρετό

7. (μεταφορικά) βασανίζω, τυραννώ, ταλαιπωρώ, κυρίως με έκθεση σε μεγάλες θερμοκρασίες

   ⮡  Οι οικοδόμοι ψήνονται κάτω από τον καυτό ήλιο.

8. (μεταφορικά) πείθω κάποιον επιδέξια να κάνει αυτό που θέλω

   → δείτε και το παθητικό ψήνομαι

Συγγενικά

• άψητος
• ψήσιμο
• ψησταριά
• ψηστήρι
• ψήστης
• ψηστιέρα
• ψηστικά
• ψητό
• ψητός

Σύνθετα

• μισοψημένος
• ψητοπωλείο
• ψητοπώλης

Κλίση

    Ενεργητική φωνή

Εξακολουθητικοί χρόνοι
πρόσωπα	Ενεστώτας	Παρατατικός	Εξ. Μέλλ.	Υποτακτική	Προστακτική	Μετοχή
α' ενικ.	ψήνω	έψηνα	θα ψήνω	να ψήνω		ψήνοντας
β' ενικ.	ψήνεις	έψηνες	θα ψήνεις	να ψήνεις	ψήνε
γ' ενικ.	ψήνει	έψηνε	θα ψήνει	να ψήνει
α' πληθ.	ψήνουμε	ψήναμε	θα ψήνουμε	να ψήνουμε
β' πληθ.	ψήνετε	ψήνατε	θα ψήνετε	να ψήνετε	ψήνετε
γ' πληθ.	ψήνουν(ε)	έψηναν ψήναν(ε)	θα ψήνουν(ε)	να ψήνουν(ε)
Συνοπτικοί χρόνοι
πρόσωπα		Αόριστος	Συνοπτ. Μέλλ.	Υποτακτική	Προστακτική	Απαρέμφατο
α' ενικ.		έψησα	θα ψήσω	να ψήσω		ψήσει
β' ενικ.		έψησες	θα ψήσεις	να ψήσεις	ψήσε
γ' ενικ.		έψησε	θα ψήσει	να ψήσει
α' πληθ.		ψήσαμε	θα ψήσουμε	να ψήσουμε
β' πληθ.		ψήσατε	θα ψήσετε	να ψήσετε	ψήστε
γ' πληθ.		έψησαν ψήσαν(ε)	θα ψήσουν(ε)	να ψήσουν(ε)
Συντελεσμένοι χρόνοι
πρόσωπα	Παρακείμενος	Υπερσυντέλικος	Συντελ. Μέλλ.	Υποτακτική	Προστακτική
α' ενικ.	έχω ψήσει	είχα ψήσει	θα έχω ψήσει	να έχω ψήσει
β' ενικ.	έχεις ψήσει	είχες ψήσει	θα έχεις ψήσει	να έχεις ψήσει	έχε ψημένο
γ' ενικ.	έχει ψήσει	είχε ψήσει	θα έχει ψήσει	να έχει ψήσει
α' πληθ.	έχουμε ψήσει	είχαμε ψήσει	θα έχουμε ψήσει	να έχουμε ψήσει
β' πληθ.	έχετε ψήσει	είχατε ψήσει	θα έχετε ψήσει	να έχετε ψήσει	έχετε ψημένο
γ' πληθ.	έχουν ψήσει	είχαν ψήσει	θα έχουν ψήσει	να έχουν ψήσει
Συντελεσμένοι χρόνοι β΄ (μεταβατικοί)
Παρακείμενος	έχω (έχεις, έχει, έχουμε, έχετε, έχουν) ψημένο
Υπερσυντέλικος	είχα (είχες, είχε , είχαμε, είχατε, είχαν) ψημένο
Συντελ. Μέλλ.	θα έχω (θα έχεις, θα έχει, θα έχουμε, θα έχετε, θα έχουν) ψημένο
Υποτακτική	να έχω (να έχεις, να έχει, να έχουμε, να έχετε, να έχουν) ψημένο

    Παθητική φωνή

Εξακολουθητικοί χρόνοι
πρόσωπα	Ενεστώτας	Παρατατικός	Εξ. Μέλλ.	Υποτακτική	Προστακτική	Μετοχή
α' ενικ.	ψήνομαι	ψηνόμουν(α)	θα ψήνομαι	να ψήνομαι
β' ενικ.	ψήνεσαι	ψηνόσουν(α)	θα ψήνεσαι	να ψήνεσαι
γ' ενικ.	ψήνεται	ψηνόταν(ε)	θα ψήνεται	να ψήνεται
α' πληθ.	ψηνόμαστε	ψηνόμαστε ψηνόμασταν	θα ψηνόμαστε	να ψηνόμαστε
β' πληθ.	ψήνεστε	ψηνόσαστε ψηνόσασταν	θα ψήνεστε	να ψήνεστε	(ψήνεστε)
γ' πληθ.	ψήνονται	ψήνονταν ψηνόντουσαν	θα ψήνονται	να ψήνονται
Συνοπτικοί χρόνοι
πρόσωπα		Αόριστος	Συνοπτ. Μέλλ.	Υποτακτική	Προστακτική	Απαρέμφατο
α' ενικ.		ψήθηκα	θα ψηθώ	να ψηθώ		ψηθεί
β' ενικ.		ψήθηκες	θα ψηθείς	να ψηθείς	ψήσου
γ' ενικ.		ψήθηκε	θα ψηθεί	να ψηθεί
α' πληθ.		ψηθήκαμε	θα ψηθούμε	να ψηθούμε
β' πληθ.		ψηθήκατε	θα ψηθείτε	να ψηθείτε	ψηθείτε
γ' πληθ.		ψήθηκαν ψηθήκαν(ε)	θα ψηθούν(ε)	να ψηθούν(ε)
Συντελεσμένοι χρόνοι
πρόσωπα	Παρακείμενος	Υπερσυντέλικος	Συντελ. Μέλλ.	Υποτακτική	Προστακτική	Μετοχή
α' ενικ.	έχω ψηθεί	είχα ψηθεί	θα έχω ψηθεί	να έχω ψηθεί		ψημένος
β' ενικ.	έχεις ψηθεί	είχες ψηθεί	θα έχεις ψηθεί	να έχεις ψηθεί
γ' ενικ.	έχει ψηθεί	είχε ψηθεί	θα έχει ψηθεί	να έχει ψηθεί
α' πληθ.	έχουμε ψηθεί	είχαμε ψηθεί	θα έχουμε ψηθεί	να έχουμε ψηθεί
β' πληθ.	έχετε ψηθεί	είχατε ψηθεί	θα έχετε ψηθεί	να έχετε ψηθεί
γ' πληθ.	έχουν ψηθεί	είχαν ψηθεί	θα έχουν ψηθεί	να έχουν ψηθεί
Συντελεσμένοι χρόνοι (β΄ τύποι)
Παρακείμενος	είμαι, είσαι, είναι ψημένος - είμαστε, είστε, είναι ψημένοι
Υπερσυντέλικος	ήμουν, ήσουν, ήταν ψημένος - ήμαστε, ήσαστε, ήταν ψημένοι
Συντελ. Μέλλ.	θα είμαι, θα είσαι, θα είναι ψημένος - θα είμαστε, θα είστε, θα είναι ψημένοι
Υποτακτική	να είμαι, να είσαι, να είναι ψημένος - να είμαστε, να είστε, να είναι ψημένοι

Μεταφράσεις

    ψήνω

αγγλικά : bake (en) γαλλικά : cuire (fr), 5 -embobiner (fr) γερμανικά : braten (de) ισπανικά : tostar (es) ιταλικά : arrostire (it) ουγγρικά : megsüt (hu) πολωνικά : piekę (pl) πορτογαλικά : torrar (pt) σερβικά : пећи (sr) σουηδικά : baka (sv) τσεχικά : péci (cs)

Πηγές

• ψήνω - Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής (1998) του Ιδρύματος Μανόλη Τριανταφυλλίδη (συντομογραφίες-σύμβολα). Η Πύλη για την ελληνική γλώσσα, Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας

---

Μεσαιωνικά ελληνικά (gkm)

→ ζητούμενο λήμμα