φοίνιος

Αυτό το λήμμα χρειάζεται επιμέλεια,
ώστε να ανταποκρίνεται σε υψηλότερες προδιαγραφές συντακτικής ποιότητας ή μορφοποίησης.

Αρχαία ελληνικά (grc)

↓ πτώσεις	ενικός
γένη →	αρσενικό		θηλυκό		ουδέτερο
ονομαστική	ὁ	φοίνιος	ἡ	φοινίᾱ & φοίνιος	τὸ	φοίνιον
γενική	τοῦ	φοινίου	τῆς	φοινίᾱς & φοινίου	τοῦ	φοινίου
δοτική	τῷ	φοινίῳ	τῇ	φοινίᾳ & φοινίῳ	τῷ	φοινίῳ
αιτιατική	τὸν	φοίνιον	τὴν	φοινίᾱν & φοίνιον	τὸ	φοίνιον
κλητική ὦ!		φοίνιε		φοινίᾱ & φοίνιε		φοίνιον
↓ πτώσεις	πληθυντικός
ονομαστική	οἱ	φοίνιοι	αἱ	φοίνιαι & φοίνιοι	τὰ	φοίνιᾰ
γενική	τῶν	φοινίων	τῶν	φοινίων & φοινίων	τῶν	φοινίων
δοτική	τοῖς	φοινίοις	ταῖς	φοινίαις & φοινίοις	τοῖς	φοινίοις
αιτιατική	τοὺς	φοινίους	τὰς	φοινίᾱς & φοινίους	τὰ	φοίνιᾰ
κλητική ὦ!		φοίνιοι		φοίνιαι & φοίνιοι		φοίνιᾰ
	δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ	τὼ	φοινίω	τὼ	φοινίᾱ & φοινίω	τὼ	φοινίω
γεν-δοτ	τοῖν	φοινίοιν	τοῖν	φοινίαιν & φοινίοιν	τοῖν	φοινίοιν
Ο τύπος του θηλυκού σε -ος, λιγότερο συνηθισμένος.
2η&1η κλίση, Κατηγορία 'δίκαιος' όπως «δίκαιος» - Παράρτημα:Επίθετα & Μετοχές

Ετυμολογία

φοίνιος < φοινός • Η Ετυμολογία χρειάζεται ανάπτυξη με τεκμηρίωση. Μπορείτε να βοηθήσετε;

Επίθετο

φοίνιος, -α, -ον & -ος, -ον (ποιητικός τύπος του φόνιος)

ερυθρός σαν αίμα, κόκκινος, βαθυκόκκινος, πορφυρός
※ 8ος πκε αιώνας ⌘ Ὅμηρος, Ὀδύσσεια, 18 (σ. Ὀδυσσέως καὶ Ἴρου πυγμή.), στίχ. 97 (στίχοι 97-99)
αὐτίκα δ᾽ ἦλθεν ἀνὰ στόμα φοίνιον αἷμα, | κὰδ δ᾽ ἔπεσ᾽ ἐν κονίῃσι μακών, σὺν δ᾽ ἤλασ᾽ ὀδόντας | λακτίζων ποσὶ γαῖαν·
κι αμέσως μπούκωσε το στόμα του με κόκκινο αίμα. | Πέφτει στη σκόνη ο Ίρος μουκανίζοντας, και σφίγγοντας τα δόντια | κλοτσούσε με τα πόδια του τη γη.

Μετάφραση σε πεζό (2006): Δημήτρης Ν. Μαρωνίτης, @greek‑language.gr

※ 5ος πκε αιώνας ⌘ Σοφοκλῆς, Ἀντιγόνη, στίχ. 1239 (1238-1240)
καὶ φυσιῶν ὀξεῖαν ἐκβάλλει ῥοὴν | λευκῇ παρειᾷ φοινίου σταλάγματος. | κεῖται δὲ νεκρὸς περὶ νεκρῷ,
κι αγκομαχώντας ξετινάζει βρύση | το αίμα του στάλες κόκκινες απάνω | στ᾽ άσπρο το μάγουλό της, | ώσπου μένει νεκρός απάνω στη νεκρή·

Μετάφραση (1940): Ιωάννης Ν. Γρυπάρης), Αθήνα: Εστία @greek‑language.gr
αιματοβαμμένος, αιμοδιψής
※ 5ος πκε αιώνας ⌘ Σοφοκλῆς, Ἠλέκτρα, στίχ. 1422 (1422-1423)
καὶ μὴν πάρεισιν οἵδε· φοινία δὲ χεὶρ | στάζει θυηλῆς Ἄρεος, οὐδ᾽ ἔχω ψέγειν.
Μα ιδού τους, βγαίνουν και ματοβαμμένα | στάζουν τα χέρια απ᾽ τη θυσία του Άρη, και δε μπορώ να τους καταδικάσω.

Μετάφραση (1936): Ιωάννης Ν. Γρυπάρης), Αθήνα: Εστία @greek‑language.gr
φονικός, θανατηφόρος, δολοφονικός
※ 5ος πκε αιώνας ⌘ Σοφοκλῆς, Αἴας, στίχ. 772 (770-772)
εἶτα δεύτερον | δίας Ἀθάνας, ἡνίκ᾽ ὀτρύνουσά νιν | ηὐδᾶτ᾽ ἐπ᾽ ἐχθροῖς χεῖρα φοινίαν τρέπειν,
Αλλά και δεύτερη φορά, | όταν η ίδια η Αθηνά τον έσπρωχνε | να στρέψει στον εχθρό το φονικό του χέρι,

Μετάφραση (2012): Δημήτρης Ν. Μαρωνίτης, Αθήνα: ΜΙΕΤ @greek‑language.gr

※ 5ος πκε αιώνας ⌘ Σοφοκλῆς, Ἠλέκτρα, στίχ. 96
φοίνιος Ἄρης οὐκ ἐξένισεν,
ο φονιάς δεν τον φίλεψε ο Άρης,

Μετάφραση (1936): Ιωάννης Ν. Γρυπάρης), Αθήνα: Εστία @greek‑language.gr

※ 5ος πκε αιώνας ⌘ Εὐριπίδης, Ἑκάβη^w, στίχ. 699 (699-700)
ἔκβλητον, ἢ πέσημα φοινίου δορός, | ἐν ψαμάθῳ λευρᾷ;
Απ᾽ το κύμα βγαλμένον στη στρωτή αμμουδιά, | ή από κοντάρι φονικό πεσμένον;

Μετάφραση (1994): Γιώργος Γεραλής, Αθήνα: Σ. Ι. Ζαχαρόπουλος @greek‑language.gr

※ 5ος πκε αιώνας ⌘ Εὐριπίδης, Μήδεια, στίχ. 1253 (1251-1254)
ἰὼ Γᾶ τε καὶ παμφαὴς | ἀκτὶς Ἁλίου, κατίδετ᾽ ἴδετε τὰν | ὀλομέναν γυναῖκα, πρὶν φοινίαν | τέκνοις προσβαλεῖν χέρ᾽ αὐτοκτόνον·
Ω Γη, ω υπέρλαμπρη | αχτίνα του Ήλιου, δείτε την | καταραμένη γυναίκα, δείτε την, προτού το χέρι της | χτυπήσει φονικό τα παιδιά της.

Μετάφραση (2012): Θ. Κ. Στεφανόπουλος, Αθήνα: Κίχλη @greek‑language.gr

Συγγενικά

→ και δείτε τις λέξεις φοινίσσω και φένω και τα παράγωγά τους

Δείτε επίσης

λατινικά: funus ^(la), deffendo ^(la), offendo ^(la), infendo ^(la)

Πηγές

φοίνιος - Επιτομή του Λεξικού Λίντελ-Σκοτ, Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού, εκδ. Πελεκάνος, 2007), Ψηφίδες στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2012
φοίνιος - ΛΟΓΕΙΟΝ (αγγλικά, από το 2011) Λεξικά για την αρχαία ελληνική και λατινική γλώσσα (στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, κ.λπ.) Πανεπιστήμιο του Σικάγου.