σηκώνω

Ελληνικά (el)

Ετυμολογία

σηκώνω < μεσαιωνική ελληνική σηκώνω < αρχαία ελληνική σηκῶ (ζυγίζω σε ζυγαριά βάζοντας και βγάζοντας βαρίδια έτσι ώστε να σηκωθεί το ένα μέρος και να φτάσει στο ίδιο επίπεδο με το άλλο)

Ρήμα

σηκώνω

1. μετακινώ από κάτω προς τα πάνω, υψώνω, ανυψώνω

   οι στρατιώτες σήκωσαν τα χέρια ψηλά και παραδόθηκαν

   σήκωσε τους ώμους του αντί να απαντήσει και έφυγε

   σήκωσε από κάτω τη μπάλα και την έριξε στο καλάθι

   ο πρωταθλητής στην τελική του προσπάθεια σήκωσε 200 κιλά

2. φέρω ένα φορτίο, επωμίζομαι

   τόσα χρόνια σηκώνει τα βάρη όλης της οικογένειας και δεν παραπονιέται

3. (κατ’ επέκταση) αντέχω, ανέχομαι

   δεν τα σηκώνω εγώ αυτά τα τσαλιμάκια

   το τροφοδοτικό δεν σήκωνε τους πρόσθετους σκληρούς δίσκους και ο υπολογιστής δεν λειτουργούσε καλά

4. παίρνω χρήματα ή αντικείμενα από κάπου
   • κάνω ανάληψη χρημάτων από τραπεζικό λογαριασμό

     θα σηκώσω 500€ από το ATM

   • κλέβω

     μπήκαν κλέφτες και μου σήκωσαν όλο το σπίτι

   • (οικείο) ανεγείρω, χτίζω

   Αναρωτιέται κανείς ποιες διεργασίες ψυχής ώθησαν τους κατοίκους του μικρού χωριού στο να σηκώσουν μια τέτοια μητρόπολη. (Θανάσης Βαλτινός, Ανάπλους)

Εκφράσεις

• σηκώνω το τραπέζι: μαζεύω τα πιάτα από το τραπέζι μετά το φαγητό
• σηκώνω (το) χέρι (σε κάποιον): χτυπάω ή απειλώ να χτυπήσω (κάποιον)
• σηκώνω το χέρι: ζητάω το λόγο, ζητάω να μιλήσω
• σηκώνω κεφάλι: σταματάω να υπακούω
• δε σηκώνω κεφάλι: κάνω κάτι χωρίς περισπασμούς
• (ανα)σηκώνω τους ώμους: για ένδειξη άγνοιας ή αδιαφορίας
• σηκώνω λίγο ακόμα, -η: α. χωράω κι άλλο, β. μου ταιριάζει γευστικά-αρωματικά κτλ. κι άλλο / λίγο περισσότερο

Σύνθετα

• ανασηκώνω
• ξανασηκώνω
• ξεσηκώνω

Παράγωγες λέξεις

• σήκωμα
• σηκωμάρα
• σηκωμένος
• σηκωμός
• σηκωτός

Κλίση

    Ενεργητική φωνή

Εξακολουθητικοί χρόνοι
πρόσωπα	Ενεστώτας	Παρατατικός	Εξ. Μέλλ.	Υποτακτική	Προστακτική	Μετοχή
α' ενικ.	σηκώνω	σήκωνα	θα σηκώνω	να σηκώνω		σηκώνοντας
β' ενικ.	σηκώνεις	σήκωνες	θα σηκώνεις	να σηκώνεις	σήκωνε
γ' ενικ.	σηκώνει	σήκωνε	θα σηκώνει	να σηκώνει
α' πληθ.	σηκώνουμε	σηκώναμε	θα σηκώνουμε	να σηκώνουμε
β' πληθ.	σηκώνετε	σηκώνατε	θα σηκώνετε	να σηκώνετε	σηκώνετε
γ' πληθ.	σηκώνουν(ε)	σήκωναν σηκώναν(ε)	θα σηκώνουν(ε)	να σηκώνουν(ε)
Συνοπτικοί χρόνοι
πρόσωπα		Αόριστος	Συνοπτ. Μέλλ.	Υποτακτική	Προστακτική	Απαρέμφατο
α' ενικ.		σήκωσα	θα σηκώσω	να σηκώσω		σηκώσει
β' ενικ.		σήκωσες	θα σηκώσεις	να σηκώσεις	σήκωσε
γ' ενικ.		σήκωσε	θα σηκώσει	να σηκώσει
α' πληθ.		σηκώσαμε	θα σηκώσουμε	να σηκώσουμε
β' πληθ.		σηκώσατε	θα σηκώσετε	να σηκώσετε	σηκώστε
γ' πληθ.		σήκωσαν σηκώσαν(ε)	θα σηκώσουν(ε)	να σηκώσουν(ε)
Συντελεσμένοι χρόνοι
πρόσωπα	Παρακείμενος	Υπερσυντέλικος	Συντελ. Μέλλ.	Υποτακτική	Προστακτική
α' ενικ.	έχω σηκώσει	είχα σηκώσει	θα έχω σηκώσει	να έχω σηκώσει
β' ενικ.	έχεις σηκώσει	είχες σηκώσει	θα έχεις σηκώσει	να έχεις σηκώσει
γ' ενικ.	έχει σηκώσει	είχε σηκώσει	θα έχει σηκώσει	να έχει σηκώσει
α' πληθ.	έχουμε σηκώσει	είχαμε σηκώσει	θα έχουμε σηκώσει	να έχουμε σηκώσει
β' πληθ.	έχετε σηκώσει	είχατε σηκώσει	θα έχετε σηκώσει	να έχετε σηκώσει
γ' πληθ.	έχουν σηκώσει	είχαν σηκώσει	θα έχουν σηκώσει	να έχουν σηκώσει

Μεταφράσεις

    σηκώνω

αγγλικά : lift (en), raise (en), shrug (en) (τους ώμους) γαλλικά : lever (fr), hausser (fr)

παλαιά γαλλικά : lever ολλανδικά : heffen (nl), optillen (nl), ophalen (nl) (τους ώμους)