τύρβη

Νέα ελληνικά (el)

↓ πτώσεις	ενικός		πληθυντικός
ονομαστική	η	τύρβη	οι	τύρβες
γενική	της	τύρβης	των	τυρβών
αιτιατική	την	τύρβη	τις	τύρβες
κλητική		τύρβη		τύρβες
Κατηγορία όπως «νίκη» - Παράρτημα:Ουσιαστικά

Ετυμολογία

τύρβη < στη σημασία «θόρυβος» (διαχρονικό δάνειο) αρχαία ελληνική τύρβη

• για τους επιστημονικούς όρους: σημασιολογικό δάνειο από τη γαλλική turbulence

Προφορά

ΔΦΑ : /ˈtiɾ.vi/

τυπογραφικός συλλαβισμός : τύρ‐βη

Ουσιαστικό

τύρβη θηλυκό

1. ο θόρυβος, η βαβούρα, η φασαρία από πλήθος ανθρώπων

   ≈ συνώνυμα: οχλαγωγία, βοή, αταξία, ταραχή, σύγχυση

   ⮡  Ζούμε μέσα στην τύρβη της μεγαλούπολης, την πολυκοσμία.

2. (επιστημονικός όρος) η ακανόνιστη ροή ρευστού ή αερίου

   ⮡  (στη φυσική) η τύρβη του ανέμου

   ⮡  (στην αστρονομία) ατμοσφαιρική τύρβη

Συγγενικά

• τυρβάζω

Δείτε επίσης

• αναταραχή
• στροβιλισμός
• στίλβη

Μεταφράσεις

    θόρυβος

αγγλικά : tumult (en), turmoil (en) γαλλικά : désordre (fr), confusion (fr), tumulte (fr)

    ακάνονιστη ροή ρευστού ή αερίου

γαλλικά : turbulence (fr)

Πηγές

• τύρβη - Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής (1998) του Ιδρύματος Μανόλη Τριανταφυλλίδη (συντομογραφίες-σύμβολα). Η Πύλη για την ελληνική γλώσσα, Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας
• τύρβη - Χαραλαμπάκης, Χριστόφορος (επιμέλεια) (2014). Χρηστικό λεξικό της νεοελληνικής γλώσσας. Αθήνα: Ακαδημία Αθηνών.  (ψηφιοποιημένη έκδοση από το 2023, συντομογραφίες-σύμβολα)

---

Αρχαία ελληνικά (grc)

↓ πτώσεις	ενικός		πληθυντικός
ονομαστική	ἡ	τύρβη	αἱ	τύρβαι
γενική	τῆς	τύρβης	τῶν	τυρβῶν
δοτική	τῇ	τύρβῃ	ταῖς	τύρβαις
αιτιατική	τὴν	τύρβην	τὰς	τύρβᾱς
κλητική ὦ!		τύρβη		τύρβαι
	δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ	τὼ		τύρβᾱ
γεν-δοτ	τοῖν		τύρβαιν
Το φωνήεν της παραλήγουσας είναι βραχύ.
1η κλίση, ομάδα 'γνώμη', Κατηγορία 'δίκη' όπως «βελόνη» - Παράρτημα:Ουσιαστικά

Ετυμολογία

τύρβη < άγνωστης ετυμολογίας. Κατά τον Beekes η διτυπία τύρβη, σύρβη οδηγεί σε ετυμολόγηση από την προελληνική . Συγγενή: πιθανόν στις γερμανικές γλώσσες π.χ. παλαιά νορβηγική þyrpa-sk (συνωστίζομαι, μαζεύομαι παραβάλετε το τυρβάζω στη μέση φωνή). Δείτε και το σύρβη.

Ουσιαστικό

τύρβη, -ης θηλυκό

1. η αταξία, η σύγχυση από θόρυβο

   ≈ συνώνυμα: ὀχλαγωγία, τάραχος, ἀταξία, θόρυβος

   ≠ αντώνυμα: εὐκοσμία, εὐταξία

   ※  4ος πκε αιώνας ⌘ Ἰσοκράτης, Περὶ ἀντιδόσεως, 130

   τὴν τύρβην ἐν ᾗ ζῶμεν

   ⌘ Ἡσύχιος (5ος αιώνας κε), Γλῶσσαι, Τ

   <τύρβη> θόρυβος, [ἀγωγή,] τάραχος

2. (μεταφορικά) ποιητική τύρβη
   1. για βακχική γιορτή και όρχηση με συνοδεία αυλού

      ※  2ος κε, Παυσανίας, Κορινθιακά, ΙΙ.24, 6

      ※  τῷ Διονύσῳ δὲ καὶ ἑορτὴν ἄγουσι καλουμένην Τύρβην

   2. (κατά το λεξικό Σούδα) θορυβώδες γλέντι, το γλεντοκόπημα, ξεφάντωμα, ευθυμία
3. (Κατά τον Ησύχιο) η θήκη για αυλούς, η αὐλοθήκη

   ⌘ Ἡσύχιος (5ος αιώνας κε), Γλῶσσαι, Σ

   <σύρβη> γὰρ ἡ αὐλοθήκη. ἢ ταραχώδης

Άλλες μορφές

• σύρβη (κατά το λεξικό Σούδα)

Παράγωγα

• ἀνατυρβάζω
• σικιννοτύρβη
• σκελοτύρβη
• στυρβάζω
• τύρβα (επίρρημα)
• τυρβασία
• τύρβασμα
• τυρβασμός
• τυρβάζω
• τυρβαστής

Πιθανόν και

• συρβηνός
• τορύνη
• τύρβησις
• Τυρβηνός (επίθετο του Απόλλωνα)

Πηγές

• τύρβη - Επιτομή του Λεξικού Λίντελ-Σκοτ, Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού, εκδ. Πελεκάνος, 2007), Ψηφίδες στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2012
• τύρβη - ΛΟΓΕΙΟΝ (αγγλικά, από το 2011) Λεξικά για την αρχαία ελληνική και λατινική γλώσσα (στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, κ.λπ.) Πανεπιστήμιο του Σικάγου.