ρήγας

Νέα ελληνικά (el)

↓ πτώσεις	ενικός		πληθυντικός
ονομαστική	ο	ρήγας	οι	ρηγάδες
γενική	του	ρήγα	των	ρηγάδων
αιτιατική	τον	ρήγα	τους	ρηγάδες
κλητική		ρήγα		ρηγάδες
Συγκρίνετε με την κλίση του κύριου ονόματος Ρήγας.
Κατηγορία όπως «ρήγας» - Παράρτημα:Ουσιαστικά

Ο ρήγας πίκα ή μπαστούνι.

Ετυμολογία

ρήγας < (κληρονομημένο) μεσαιωνική ελληνική ρήγας

• για το τραπουλόχαρτο < σημασιολογικό δάνειο από την ιταλική re

Προφορά

ΔΦΑ : /ˈɾi.ɣas/

τυπογραφικός συλλαβισμός : ρή‐γας

Ουσιαστικό

ρήγας αρσενικό

1. (θηλυκό: ρήγισσα και ρήγαινα, λαϊκότροπο ή ιδιωματικό ή στη γλώσσα των παραμυθιών) ο βασιλιάς, ο ανώτατος άρχοντας

   ※  νάνι του ρήγα το παιδί, του βασιλιά τ' αγγόνι (παραδοσιακό νανούρισμα) ^{(Χρειάζεται τεκμηρίωση…)}

   ≈ συνώνυμα: αυτοκράτορας, μονάρχης

2. (χαρτοπαίγνιο θηλυκό: ντάμα) ένα από τα τραπουλόχαρτα, το οποίο φέρει την εικόνα ενός βασιλιά

   ⮡  ρήγας σπαθί

   ≈ συνώνυμα: παπάς

Συγγενικά

• ρήας (κυπριακά)
• ρήγαινα
• Ρήγας (όνομα)
• ρηγάτο
• ρήγισσα
• ρηγοπούλα
• ρηγόπουλο

Μεταφράσεις

συμπληρώνουμε μετάφραση, μόνο αν υπάρχει ιδιαίτερη λαϊκότροπη λέξη για τη σημασία βασιλιάς

    λαϊκότροπη λέξη για τον βασιλιά

    το τραπουλόχαρτο

γαλλικά : roi (fr)

---

Μεσαιωνικά ελληνικά (gkm)

Ετυμολογία

ρήγας < ρήξ < (κληρονομημένο) ελληνιστική κοινή ῥήξ από την αιτιατική ενικού «τὸν ῥῆγα » < λατινική rex, γενική regis (τίτλος του βασιλιά της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας)

Ουσιαστικό

ρήγας αρσενικό (τύποι θηλυκού: → δείτε στο ρήγαινα)

• μορφή του ρήξ πιθανόν μετά τον 12ο αιώνα

  άλλες μορφές: ρήας (και μεσαιωνικά κυπριακά)

  για τις γραφές με δασυνόμενο ῥ,όπως σε μερικά λεξικά: χρειάζεται κείμενο ή κώδικας μ' αυτή τη γραφή

Κλιτικοί τύπο

• ρηγός (γενική ενικού)
• ρήγαν (αιτιατική ενικού)
• ρηγάδες (πληθυντικός)

Πηγές

• γραφή ῥήγας - LBG - Trapp, Erich, et al. (1994–2007) Lexikon zur byzantinischen Gräzität besonders des 9.-12. Jahrhunderts (Λεξικό της Βυζαντινής Ελληνικής, ιδίως για τον 9ο-12ο αιώνα), Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften (Έκδοση της Αυστριακής Ακαδημίας Επιστημών)
• μονοτονική γραφή: ρηξ σελ.216-217, Τόμος 19, συμπλήρωμα στο Κριαράς, Εμμανουήλ. Λεξικό της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας (1100-1669). Τόμοι Α'-ΙΗ'. (Τόμοι ΙΕ'-ΙΗ' επιμ. Ιωάννης Ν. Καζάζης) πολυτονικό σύστημα: τόμοι 1-5, μεταγραφή σε μονοτονικό: τόμοι 6-τέλος], pdf.Βιβλιογραφία.  Άπαντα Εμμανουήλ Κριαρά στην Πύλη για την ελληνική γλώσσα, Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας.