πέπειρος

Αρχαία ελληνικά (grc)

γένη →	αρσενικό		θηλυκό		ουδέτερο
↓ πτώσεις	ενικός
ονομαστική	ὁ	πέπειρος	ἡ	πεπείρᾱ & πέπειρος	τὸ	πέπειρον
γενική	τοῦ	πεπείρου	τῆς	πεπείρᾱς & πεπείρου	τοῦ	πεπείρου
δοτική	τῷ	πεπείρῳ	τῇ	πεπείρᾳ & πεπείρῳ	τῷ	πεπείρῳ
αιτιατική	τὸν	πέπειρον	τὴν	πεπείρᾱν & πέπειρον	τὸ	πέπειρον
κλητική ὦ!		πέπειρε		πεπείρᾱ & πέπειρε		πέπειρον
↓ πτώσεις	πληθυντικός
ονομαστική	οἱ	πέπειροι	αἱ	πέπειραι & πέπειροι	τὰ	πέπειρᾰ
γενική	τῶν	πεπείρων	τῶν	πεπείρων & πεπείρων	τῶν	πεπείρων
δοτική	τοῖς	πεπείροις	ταῖς	πεπείραις & πεπείροις	τοῖς	πεπείροις
αιτιατική	τοὺς	πεπείρους	τὰς	πεπείρᾱς & πεπείρους	τὰ	πέπειρᾰ
κλητική ὦ!		πέπειροι		πέπειραι & πέπειροι		πέπειρᾰ
	δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ	τὼ	πεπείρω	τὼ	πεπείρᾱ & πεπείρω	τὼ	πεπείρω
γεν-δοτ	τοῖν	πεπείροιν	τοῖν	πεπείραιν & πεπείροιν	τοῖν	πεπείροιν
Ο τύπος του θηλυκού σε -ος, λιγότερο συνηθισμένος.
2η&1η κλίση, Κατηγορία 'δίκαιος' όπως «δίκαιος» - Παράρτημα:Επίθετα & Μετοχές

Ετυμολογία

πέπειρος < → λείπει η ετυμολογία

Επίθετο

πέπειρος, -ος/-α, -ον, συγκριτικός :πεπειρότερος

1. (για καρπούς) ώριμος

   ※  6ος↑ αιώνας [μεσαιωνικά χφφ] ⌘ Αίσωπος, Αἰσώπου μῦθοι, Κολοιὸς καὶ ἀλώπηξ, 128.1

   κολοιὸς λιμώττων ἐπί τινος συκῆς ἐκάθισεν. εὑρὼν δὲ τοὺς ὀλύνθους μηδέπω πεπείρους προσέμενεν, ἕως σῦκα γένωνται.

   • Ήταν μια καλιακούδα που υπέφερε από την πείνα. Πήγε λοιπόν και κούρνιασε πάνω σε μια συκιά· έλα όμως που διαπίστωσε ότι οι καρποί της ήσαν άγουροι ακόμη. Γι᾽ αυτό κάθισε να περιμένει μέχρι να γίνουν ώριμα τα σύκα.

     Μετάφραση: Κωνσταντάκος, Ιωάννης Μ., Αθήνα: Κίχλη @greek‑language.gr. Απόσπασμα από το μύθο: Η καλιακούδα και η αλεπού.

   • Μια καλιακούδα που πεινούσε πήγε και κάθισε πάνω σε μιά συκιά, είχε σύκα άγουρα, και η καλιακούδα κάθισε και περίμενε να ωριμάσουν.

     Μετάφραση: Βικιθήκη.

   ※  2ος↓ αιώνας ⌘ Δισκουρίδης Πεδάνιος, Περὶ ὕλης ἰατρικῆς, (De materia medica), 4.14.2, @scaife.perseus

   τούτου ὁ καρπὸς πέπειρος συλλεγεὶς καὶ ξηρανθεὶς ἐν σκιᾷ πίνεται μετʼ οἴνου δραχμῆς μιᾶς ὁλκὴ ἐπὶ ἡμέρας τεσσαράκοντα καὶ σπλῆνα ἐκτήκει καὶ κόπον λύει καὶ ὀρθόπνοιαν ὠφελεῖ καὶ λυγμόν, οὖρόν τε ἄγει ἀπὸ τῆς ἕκτης ἡμέρας αἱματῶδες·

   ≈ συνώνυμα: λατινικά maturus, αρχαία ελληνικά πέπων

2. (μεταφορικά) (για ανθρώπους) ώριμος, που είναι σε ηλικία γάμου

   ※  5ος/4ος↑ αιώνας ⌘ Ἀριστοφάνης, Ἐκκλησιάζουσαι, στίχ. 896 (893-896)

   εἴ τις ἀγαθὸν βούλεται πα-|θεῖν τι, παρ᾽ ἐμοὶ χρὴ καθεύδειν. | οὐ γὰρ ἐν νέαις τὸ σοφὸν ἔν-|εστιν, ἀλλ᾽ ἐν ταῖς πεπείροις.

   Όποιος θέλει να χορτάσει έρωτα βαρβάτο, | νά ᾽ρθει να πλαγιάσουμε αγκαλίτσα. | Οι άγουρες δεν έχουν γνώση κι ούτε μαστοριά, | μονάχα οι ώριμες και δουλεμένες.

   Μετάφραση (1970): Κώστας Βάρναλης, Αθήνα: Κέδρος @greek‑language.gr

   ※  1ος/2ος↓ αιώνας ⌘ Πλούταρχος, Βίοι Παράλληλοι, Λυκούργος, 15.3 @scaife.perseus

   ἐγάμουν δὲ διʼ ἁρπαγῆς, οὐ μικρὰς Οὐδὲ ἀώρους πρὸς γάμον, ἀλλὰ καὶ ἀκμαζούσας καὶ πεπείρους. τὴν δὲ ἁρπασθεῖσαν ἡ νυμφεύτρια καλουμένη παραλαβοῦσα, τὴν μὲν κεφαλὴν ἐν χρῷ περιέκειρεν, ἱματίῳ δὲ ἀνδρείῳ καὶ ὑποδήμασιν ἐνσκευάσασα κατέκλινεν ἐπὶ στιβάδα μόνην ἄνευ φωτός.

3. (μεταφορικά) (για ανθρώπους) ήπιος, μειλίχιος
4. (μεταφορικά) (για ασθένεια) που έχει φτάσει σε πολύ κρίσιμο σημείο

   ※  5ος↑ αιώνας ⌘ Ἱπποκράτης, De diaeta in morbis acutis, 11, p. 306, @scaife.perseus

   ἔτι μέντοι κάκιον, εἰ ταύτας πάσας τὰς ἡμέρας προκενεαγγήσας, ἐν τῇσιν ὕστερον ἡμέρῃσιν οὕτω διαιτηθείη, πρὶν ἢ πέπειρον γενέσθαι τὴν νοῦσον· οὕτω μὲν γὰρ θάνατον φέρει φανερῶς τοῖσι πλείστοισιν, εἰ μὴ παντάπασιν εὐήθης ἡ νοῦσος εἴη.

Συγγενικά

• ἀπέπειρος
• νεοπέπειρος
• πεπειρότης
• πεπειρόω

Πηγές

• πέπειρος - Επιτομή του Λεξικού Λίντελ-Σκοτ, Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού, εκδ. Πελεκάνος, 2007), Ψηφίδες στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2012
• πέπειρος - ΛΟΓΕΙΟΝ (αγγλικά, από το 2011) Λεξικά για την αρχαία ελληνική και λατινική γλώσσα (στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, κ.λπ.) Πανεπιστήμιο του Σικάγου.