μπουκώνω

Νέα ελληνικά (el)

Ετυμολογία

μπουκώνω < (κληρονομημένο) μεσαιωνική ελληνική ἐμπουκώνω (< ἐμβουκώνω) με σίγηση του αρχικού άτονου φωνήεντος < μπούκ(α) (βούκα) + -ώνω. Δε σχετίζεται το μπουκάρω.

Προφορά

ΔΦΑ : /buˈko.no/

τυπογραφικός συλλαβισμός : μπου‐κώ‐νω

Ρήμα

μπουκώνω, αόρ.: μπούκωσα, παθ.φωνή: μπουκώνομαι, π.αόρ.: μπουκώθηκα, μτχ.π.π.: μπουκωμένος

1. (για τροφή)
   1. (μεταβατικό) παραγεμίζω το στόμα κάποιου με τροφή
   2. (αμετάβατο) χορταίνω από το πολύ φαΐ
   3. (μεταφορικά, μεταβατικό, αμετάβατο) προκαλώ κορεσμό από την υπερβολή

      ≈ συνώνυμα: μπουχτίζω

2. (σημασία: φράζω
   1. (αμετάβατο) φράζω, βουλώνω

      ⮡  μπούκωσε' η μηχανή, μπούκωσε η μύτη μου

      ≠ αντώνυμα: ξεμπουκώνω, ξεφράζω, ξεβουλώνω

   2. (μεταβατικό) παραγεμίζω έναν κινητήρα με καύσιμο προκαλώντας το σταμάτημά του

      ⮡  Μην ανοίγεις πολύ το γκάζι όταν κατεβάζεις τη μανιβέλα, γιατί θα το μπουκώσεις.

      ≠ αντώνυμα: ξεμπλοκάρω, ξεμπουκώνω

Συγγενικά

• αμπούκωτος
• μπούκωμα
• μπουκωμένα (επίρρημα)
• μπουκωμένος
• μπουκωτός
• ξεμπούκωμα
• ξεμπουκώνω, ξεμπουκώνομαι
• ξεμπουκωμένος
• παραμπουκωμένος

→ και δείτε τις λέξεις μπουκιά και βούκα

Κλίση

    Ενεργητική φωνή

Εξακολουθητικοί χρόνοι
πρόσωπα	Ενεστώτας	Παρατατικός	Εξ. Μέλλ.	Υποτακτική	Προστακτική	Μετοχή
α' ενικ.	μπουκώνω	μπούκωνα	θα μπουκώνω	να μπουκώνω		μπουκώνοντας
β' ενικ.	μπουκώνεις	μπούκωνες	θα μπουκώνεις	να μπουκώνεις	μπούκωνε
γ' ενικ.	μπουκώνει	μπούκωνε	θα μπουκώνει	να μπουκώνει
α' πληθ.	μπουκώνουμε	μπουκώναμε	θα μπουκώνουμε	να μπουκώνουμε
β' πληθ.	μπουκώνετε	μπουκώνατε	θα μπουκώνετε	να μπουκώνετε	μπουκώνετε
γ' πληθ.	μπουκώνουν(ε)	μπούκωναν μπουκώναν(ε)	θα μπουκώνουν(ε)	να μπουκώνουν(ε)
Συνοπτικοί χρόνοι
πρόσωπα		Αόριστος	Συνοπτ. Μέλλ.	Υποτακτική	Προστακτική	Απαρέμφατο
α' ενικ.		μπούκωσα	θα μπουκώσω	να μπουκώσω		μπουκώσει
β' ενικ.		μπούκωσες	θα μπουκώσεις	να μπουκώσεις	μπούκωσε
γ' ενικ.		μπούκωσε	θα μπουκώσει	να μπουκώσει
α' πληθ.		μπουκώσαμε	θα μπουκώσουμε	να μπουκώσουμε
β' πληθ.		μπουκώσατε	θα μπουκώσετε	να μπουκώσετε	μπουκώστε
γ' πληθ.		μπούκωσαν μπουκώσαν(ε)	θα μπουκώσουν(ε)	να μπουκώσουν(ε)
Συντελεσμένοι χρόνοι
πρόσωπα	Παρακείμενος	Υπερσυντέλικος	Συντελ. Μέλλ.	Υποτακτική	Προστακτική
α' ενικ.	έχω μπουκώσει	είχα μπουκώσει	θα έχω μπουκώσει	να έχω μπουκώσει
β' ενικ.	έχεις μπουκώσει	είχες μπουκώσει	θα έχεις μπουκώσει	να έχεις μπουκώσει
γ' ενικ.	έχει μπουκώσει	είχε μπουκώσει	θα έχει μπουκώσει	να έχει μπουκώσει
α' πληθ.	έχουμε μπουκώσει	είχαμε μπουκώσει	θα έχουμε μπουκώσει	να έχουμε μπουκώσει
β' πληθ.	έχετε μπουκώσει	είχατε μπουκώσει	θα έχετε μπουκώσει	να έχετε μπουκώσει
γ' πληθ.	έχουν μπουκώσει	είχαν μπουκώσει	θα έχουν μπουκώσει	να έχουν μπουκώσει

    Παθητική φωνή

Εξακολουθητικοί χρόνοι
πρόσωπα	Ενεστώτας	Παρατατικός	Εξ. Μέλλ.	Υποτακτική	Προστακτική	Μετοχή
α' ενικ.	μπουκώνομαι	μπουκωνόμουν(α)	θα μπουκώνομαι	να μπουκώνομαι
β' ενικ.	μπουκώνεσαι	μπουκωνόσουν(α)	θα μπουκώνεσαι	να μπουκώνεσαι
γ' ενικ.	μπουκώνεται	μπουκωνόταν(ε)	θα μπουκώνεται	να μπουκώνεται
α' πληθ.	μπουκωνόμαστε	μπουκωνόμαστε μπουκωνόμασταν	θα μπουκωνόμαστε	να μπουκωνόμαστε
β' πληθ.	μπουκώνεστε	μπουκωνόσαστε μπουκωνόσασταν	θα μπουκώνεστε	να μπουκώνεστε	(μπουκώνεστε)
γ' πληθ.	μπουκώνονται	μπουκώνονταν μπουκωνόντουσαν	θα μπουκώνονται	να μπουκώνονται
Συνοπτικοί χρόνοι
πρόσωπα		Αόριστος	Συνοπτ. Μέλλ.	Υποτακτική	Προστακτική	Απαρέμφατο
α' ενικ.		μπουκώθηκα	θα μπουκωθώ	να μπουκωθώ		μπουκωθεί
β' ενικ.		μπουκώθηκες	θα μπουκωθείς	να μπουκωθείς	μπουκώσου
γ' ενικ.		μπουκώθηκε	θα μπουκωθεί	να μπουκωθεί
α' πληθ.		μπουκωθήκαμε	θα μπουκωθούμε	να μπουκωθούμε
β' πληθ.		μπουκωθήκατε	θα μπουκωθείτε	να μπουκωθείτε	μπουκωθείτε
γ' πληθ.		μπουκώθηκαν μπουκωθήκαν(ε)	θα μπουκωθούν(ε)	να μπουκωθούν(ε)
Συντελεσμένοι χρόνοι
πρόσωπα	Παρακείμενος	Υπερσυντέλικος	Συντελ. Μέλλ.	Υποτακτική	Προστακτική	Μετοχή
α' ενικ.	έχω μπουκωθεί	είχα μπουκωθεί	θα έχω μπουκωθεί	να έχω μπουκωθεί		μπουκωμένος
β' ενικ.	έχεις μπουκωθεί	είχες μπουκωθεί	θα έχεις μπουκωθεί	να έχεις μπουκωθεί
γ' ενικ.	έχει μπουκωθεί	είχε μπουκωθεί	θα έχει μπουκωθεί	να έχει μπουκωθεί
α' πληθ.	έχουμε μπουκωθεί	είχαμε μπουκωθεί	θα έχουμε μπουκωθεί	να έχουμε μπουκωθεί
β' πληθ.	έχετε μπουκωθεί	είχατε μπουκωθεί	θα έχετε μπουκωθεί	να έχετε μπουκωθεί
γ' πληθ.	έχουν μπουκωθεί	είχαν μπουκωθεί	θα έχουν μπουκωθεί	να έχουν μπουκωθεί
Συντελεσμένοι χρόνοι (β΄ τύποι)
Παρακείμενος	είμαι, είσαι, είναι μπουκωμένος - είμαστε, είστε, είναι μπουκωμένοι
Υπερσυντέλικος	ήμουν, ήσουν, ήταν μπουκωμένος - ήμαστε, ήσαστε, ήταν μπουκωμένοι
Συντελ. Μέλλ.	θα είμαι, θα είσαι, θα είναι μπουκωμένος - θα είμαστε, θα είστε, θα είναι μπουκωμένοι
Υποτακτική	να είμαι, να είσαι, να είναι μπουκωμένος - να είμαστε, να είστε, να είναι μπουκωμένοι

Μεταφράσεις

    μπουκώνω με φαγητό

αγγλικά : stuff (en), glut (en), overfeed (en) γαλλικά : 1. gaver (fr)

    φράζω

→ δείτε τις λέξεις φράζω και βουλώνω

Πηγές

• Μπαμπινιώτης, Γεώργιος (2002). Λεξικό της νέας ελληνικής γλώσσας (Βʹ έκδοση). Αθήνα: Κέντρο Λεξικολογίας.  (Αʹ έκδοση: 1998)
• μπουκώνω - Χαραλαμπάκης, Χριστόφορος (επιμέλεια) (2014). Χρηστικό λεξικό της νεοελληνικής γλώσσας. Αθήνα: Ακαδημία Αθηνών.  (ψηφιοποιημένη έκδοση από το 2023, συντομογραφίες-σύμβολα)