θεριεύω

Νέα ελληνικά (el)

Ετυμολογία

θεριεύω < θεριό + -εύω. Δείτε θηρίο, θήρ

Προφορά

ΔΦΑ : /θeɾˈʝe.vo/

τυπογραφικός συλλαβισμός : θε‐ριεύ‐ω

Ρήμα

θεριεύω, πρτ.: θέριευα, αόρ.: θέριεψα, μτχ.π.π.: θεριεμένος (χωρίς παθητική φωνή) αμετάβατο

1. γίνομαι άγριος

   ≈ συνώνυμα: θεριακώνω (δημοτική)

   1. (για ζώα) γίνομαι πιο άγριος και επιθετικός
   2. (για ανθρώπους) γίνομαι άγριος σαν θηρίο από θυμό

      ≈ συνώνυμα: εξοργίζομαι

   3. (για φυτά) αναπτύσσομαι γρήγορα και παίρνω υπερβολικά μεγάλες διαστάσεις

      ≈ συνώνυμα: φουντώνω, γιγαντώνομαι

      ↪ Δυο μήνες είχε να πατήσει στο χτήμα με τις ελιές και βρήκε τα χορτάρια να έχουν θεριέψει.

   4. (για τα στοιχεία της φύσης, για πληγή) δυναμώνω απειλητικά

      ↪ θέριεψε το κύμα, η θάλασσα αγρίεψε

2. γίνομαι πιο δυνατός, πιο γενναίος

   ※  Τη Ρωμιοσύνη μην την κλαις, — εκεί που πάει να σκύψει

   με το σουγιά στο κόκαλο, με το λουρί στο σβέρκο,

   Νά τη, πετιέται αποξαρχής κι αντρειεύει και θεριεύει

   και καμακώνει το θεριό με το καμάκι του ήλιου.

   Γιάννης Ρίτσος, «Τη Ρωμιοσύνη μην την κλαις», ποιητική συλλογή Δεκαοχτώ λιανοτράγουδα της πικρής πατρίδας (1968-1970) Ποιήματα. 1963-1972, τ. Ι΄, Κέδρος, Αθήνα 1989, σ. 160

   ≈ συνώνυμα: αντρειώνομαι, γιγαντώνομαι

   1. ανακτώ τις δυνάμεις μου, εντείνω τις δυνάμεις μου μπροστά σε κίνδυνο
   2. (για συναισθήματα, επιχειρήσεις) γιγαντώνομαι, μεγαλώνω

      ↪ θεριεύει η αγάπη, ο πόνος

      ↪ Ξεκίνησε με ένα μικρό μαγαζάκι και μετά οι δουλειές του θέριεψαν κι έγινε μεγαλοεπιχειρηματίας.

Συγγενικά

• [[αποθεριεύω]
• θέριεμα
• θεριό
• → και δείτε τη λέξη θηρίο

Κλίση

    Ενεργητική φωνή

Εξακολουθητικοί χρόνοι
πρόσωπα	Ενεστώτας	Παρατατικός	Εξ. Μέλλ.	Υποτακτική	Προστακτική	Μετοχή
α' ενικ.	θεριεύω	θέριευα	θα θεριεύω	να θεριεύω		θεριεύοντας
β' ενικ.	θεριεύεις	θέριευες	θα θεριεύεις	να θεριεύεις	θέριευε
γ' ενικ.	θεριεύει	θέριευε	θα θεριεύει	να θεριεύει
α' πληθ.	θεριεύουμε	θεριεύαμε	θα θεριεύουμε	να θεριεύουμε
β' πληθ.	θεριεύετε	θεριεύατε	θα θεριεύετε	να θεριεύετε	θεριεύετε
γ' πληθ.	θεριεύουν(ε)	θέριευαν θεριεύαν(ε)	θα θεριεύουν(ε)	να θεριεύουν(ε)
Συνοπτικοί χρόνοι
πρόσωπα		Αόριστος	Συνοπτ. Μέλλ.	Υποτακτική	Προστακτική	Απαρέμφατο
α' ενικ.		θέριεψα	θα θεριέψω	να θεριέψω		θεριέψει
β' ενικ.		θέριεψες	θα θεριέψεις	να θεριέψεις	θέριεψε
γ' ενικ.		θέριεψε	θα θεριέψει	να θεριέψει
α' πληθ.		θεριέψαμε	θα θεριέψουμε	να θεριέψουμε
β' πληθ.		θεριέψατε	θα θεριέψετε	να θεριέψετε	θεριέψτε
γ' πληθ.		θέριεψαν θεριέψαν(ε)	θα θεριέψουν(ε)	να θεριέψουν(ε)
Συντελεσμένοι χρόνοι
πρόσωπα	Παρακείμενος	Υπερσυντέλικος	Συντελ. Μέλλ.	Υποτακτική	Προστακτική
α' ενικ.	έχω θεριέψει	είχα θεριέψει	θα έχω θεριέψει	να έχω θεριέψει
β' ενικ.	έχεις θεριέψει	είχες θεριέψει	θα έχεις θεριέψει	να έχεις θεριέψει	έχε θεριεμένο
γ' ενικ.	έχει θεριέψει	είχε θεριέψει	θα έχει θεριέψει	να έχει θεριέψει
α' πληθ.	έχουμε θεριέψει	είχαμε θεριέψει	θα έχουμε θεριέψει	να έχουμε θεριέψει
β' πληθ.	έχετε θεριέψει	είχατε θεριέψει	θα έχετε θεριέψει	να έχετε θεριέψει	έχετε θεριεμένο
γ' πληθ.	έχουν θεριέψει	είχαν θεριέψει	θα έχουν θεριέψει	να έχουν θεριέψει
Συντελεσμένοι χρόνοι β΄ (μεταβατικοί)
Παρακείμενος	έχω (έχεις, έχει, έχουμε, έχετε, έχουν) θεριεμένο
Υπερσυντέλικος	είχα (είχες, είχε , είχαμε, είχατε, είχαν) θεριεμένο
Συντελ. Μέλλ.	θα έχω (θα έχεις, θα έχει, θα έχουμε, θα έχετε, θα έχουν) θεριεμένο
Υποτακτική	να έχω (να έχεις, να έχει, να έχουμε, να έχετε, να έχουν) θεριεμένο
Συντελεσμένοι χρόνοι β΄ (αμετάβατοι)
Παρακείμενος	είμαι, είσαι, είναι θεριεμένος - είμαστε, είστε, είναι θεριεμένοι
Υπερσυντέλικος	ήμουν, ήσουν, ήταν θεριεμένος - ήμαστε, ήσαστε, ήταν θεριεμένοι
Συντελ. Μέλλ.	θα είμαι, θα είσαι, θα είναι θεριεμένος - θα είμαστε, θα είστε, θα είναι θεριεμένοι
Υποτακτική	να είμαι, να είσαι, να είναι θεριεμένος - να είμαστε, να είστε, να είναι θεριεμένοι

Μεταφράσεις

    γίνομαι άγριος, επιθετικός

αγγλικά : fester (en) γαλλικά : devenir (fr) furieux (fr), se déchaîner (fr) γερμανικά : wuchern (de)

    γίνομαι πιο γενναίος, δυναμώνω

Πηγές

• θεριεύω - Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής (1998) του Ιδρύματος Μανόλη Τριανταφυλλίδη (συντομογραφίες-σύμβολα). Η Πύλη για την ελληνική γλώσσα, Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας

και για τη σημασία «γίνομαι άγριος»

• Μπαμπινιώτης, Γεώργιος (2002). Λεξικό της νέας ελληνικής γλώσσας (Βʹ έκδοση). Αθήνα: Κέντρο Λεξικολογίας.  (Αʹ έκδοση: 1998)
• ⌘ Δημητράκος, Δημήτριος Β. (1964) Μέγα λεξικὸν ὅλης τῆς Ἑλληνικῆς γλώσσης, 1930-1950. 2η έκδοση:1964. Αθήνα: Εκδόσεις: Δομή (15 τόμοι) & επανεκδόσεις, 1η έκδοση:1953 (9 τόμοι) Ελληνική Παιδεία, .