ὀρφανός

Αρχαία ελληνικά (grc)

γένη →	αρσενικό & θηλυκό		θηλυκό		ουδέτερο
↓ πτώσεις	ενικός
ονομαστική	ὁ/ἡ	ὀρφανός	ἡ	ὀρφανή	τὸ	ὀρφανόν
γενική	τοῦ/τῆς	ὀρφανοῦ	τῆς	ὀρφανῆς	τοῦ	ὀρφανοῦ
δοτική	τῷ/τῇ	ὀρφανῷ	τῇ	ὀρφανῇ	τῷ	ὀρφανῷ
αιτιατική	τὸν/τὴν	ὀρφανόν	τὴν	ὀρφανήν	τὸ	ὀρφανόν
κλητική ὦ!		ὀρφανέ		ὀρφανή		ὀρφανόν
↓ πτώσεις	πληθυντικός
ονομαστική	οἱ/αἱ	ὀρφανοί	αἱ	ὀρφαναί	τὰ	ὀρφανᾰ́
γενική	τῶν	ὀρφανῶν	τῶν	ὀρφανῶν	τῶν	ὀρφανῶν
δοτική	τοῖς/ταῖς	ὀρφανοῖς	ταῖς	ὀρφαναῖς	τοῖς	ὀρφανοῖς
αιτιατική	τοὺς/τὰς	ὀρφανούς	τὰς	ὀρφανᾱ́ς	τὰ	ὀρφανᾰ́
κλητική ὦ!		ὀρφανοί		ὀρφαναί		ὀρφανᾰ́
	δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ	τὼ	ὀρφανώ	τὼ	ὀρφανᾱ́	τὼ	ὀρφανώ
γεν-δοτ	τοῖν	ὀρφανοῖν	τοῖν	ὀρφαναῖν	τοῖν	ὀρφανοῖν
Ο τύπος του θηλυκού σε -ός, περισσότερο συνηθισμένος.
2η&1η κλίση, Κατηγορία 'κολοβός' όπως «κολοβός» - Παράρτημα:Επίθετα & Μετοχές

Ετυμολογία

ὀρφανός < → λείπει η ετυμολογία

Επίθετο

ὀρφανός, -ός/-ή, -όν

1. ορφανός, που δεν έχει γονείς ή που έχει πεθάνει ο πατέρας του

   ※  8ος πκε αιώνας  ⌘ Ὅμηρος, Ὀδύσσεια, 20 (υ. Τὰ πρὸ τῆς μνηστηροφονίας.), στίχ. 68 (67-68)

   τῇσι τοκῆας μὲν φθῖσαν θεοί, αἱ δ᾽ ἐλίποντο | ὀρφαναὶ ἐν μεγάροισι,

   Όταν αφάνισαν οι αθάνατοι τους δυο γονείς τους, εκείνες ξέμειναν | μες στο παλάτι ορφανές·

   Μετάφραση σε πεζό (2006): Δημήτρης Ν. Μαρωνίτης, @greek‑language.gr

   ※  7ος πκε αιώνας ⌘ Ἡσίοδος, Ἔργα καὶ Ἡμέραι, 330

   ὅς τέ τεο ἀφραδίῃς ἀλιτήνεται ὀρφανὰ τέκνα,

   αυτός που απ᾽ αμυαλιά αδίκησε παιδιά ορφανά,

   Μετάφραση (2001): Σταύρος Γκιργκένης, Θεσσαλονίκη: Ζήτρος @greek‑language.gr

   ※  5ος πκε αιώνας ⌘ Σοφοκλῆς, Αἴας, στίχ. 653 (652-653)

   οἰκτίρω δέ νιν | χήραν παρ᾽ ἐχθροῖς παῖδά τ᾽ ὀρφανὸν λιπεῖν.

   Με πιάνει πόνος | χήρα να την αφήσω στων εχθρών τα χέρια, και το παιδί ορφανό.

   Μετάφραση (2012): Δημήτρης Ν. Μαρωνίτης, Αθήνα: ΜΙΕΤ @greek‑language.gr

2. (για ζώα) ορφανός

   ※  5ος/4ος πκε αιώνας ⌘ Ἀριστοφάνης, Ὄρνιθες, στίχ. 1361 (1360-1362)

   οὐδέν γ᾽· ἐπειδήπερ γὰρ ἦλθες, ὦ μέλε, | εὔνους, πτερώσω σ᾽ ὥσπερ ὄρνιν ὀρφανόν. | σοὶ δ᾽, ὦ νεανίσκ᾽, οὐ κακῶς ὑποθήσομαι,

   Καθόλου, αγαπητέ· μια κι ήρθες όμως με φιλικά για μας αισθήματα,| άκου. Σαν ορφανό πουλί θα σε φτερώσω | κι όχι άσκημες ορμήνιες θα σου δώσω,

   Μετάφραση (1967): Θρασύβουλος Σταύρου, Αθήνα: Τυποβιβλιοτεχνική @greek‑language.gr

3. (γενικότερα) στερημένος από κάτι, που στερείται κάποιον, που έχει έλλειψη ενός πράγματος

   ※  5ος πκε αιώνας ⌘ Σοφοκλῆς, Ἀντιγόνη, στίχ. 425 (423-425)

   ἡ παῖς ὁρᾶται κἀνακωκύει πικρᾶς | ὄρνιθος ὀξὺν φθόγγον, ὡς ὅταν κενῆς | εὐνῆς νεοσσῶν ὀρφανὸν βλέψῃ λέχος·

   φάνηκε η κόρη εκεί. Βάζει τους θρήνους | σαν το πικρό πουλί τις στριγγιές κλάψες που την άδεια | φωλιά του ορφανεμένη θα βρει από τα μικρά του·

   Μετάφραση (1940): Ιωάννης Ν. Γρυπάρης), Αθήνα: Εστία @greek‑language.gr

Συγγενικά

• ὀρφανεία
• ὀρφάνευμα
• ὀρφανεύω
• ὀρφανία
• ὀρφανίζω
• ὀρφανικός
• ὀρφάνιος
• ὀρφανιστής
• ὀρφανοδικασταί
• ὀρφανόομαι
• ὀρφανοπάτωρ
• ὀρφανότης
• ὀρφανοτροφεῖον
• ὀρφανοτροφέω
• ὀρφανοτρόφος
• ὀρφανοφύλαξ
• ὀρφανόω
• ὀρφόω (και τα παράγωγά του)

Δείτε επίσης

• στα λατινικά: orbus

Πηγές

• ὀρφανός - Επιτομή του Λεξικού Λίντελ-Σκοτ, Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού, εκδ. Πελεκάνος, 2007), Ψηφίδες στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2012
• ὀρφανός - ΛΟΓΕΙΟΝ (αγγλικά, από το 2011) Λεξικά για την αρχαία ελληνική και λατινική γλώσσα (στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, κ.λπ.) Πανεπιστήμιο του Σικάγου.