κερδαλέος

Αρχαία ελληνικά (grc)

γένη →	αρσενικό		θηλυκό		ουδέτερο
↓ πτώσεις	ενικός
ονομαστική	ὁ	κερδαλέος	ἡ	κερδαλέᾱ	τὸ	κερδαλέον
γενική	τοῦ	κερδαλέου	τῆς	κερδαλέᾱς	τοῦ	κερδαλέου
δοτική	τῷ	κερδαλέῳ	τῇ	κερδαλέᾳ	τῷ	κερδαλέῳ
αιτιατική	τὸν	κερδαλέον	τὴν	κερδαλέᾱν	τὸ	κερδαλέον
κλητική ὦ!		κερδαλέε		κερδαλέᾱ		κερδαλέον
↓ πτώσεις	πληθυντικός
ονομαστική	οἱ	κερδαλέοι	αἱ	κερδαλέαι	τὰ	κερδαλέᾰ
γενική	τῶν	κερδαλέων	τῶν	κερδαλέων	τῶν	κερδαλέων
δοτική	τοῖς	κερδαλέοις	ταῖς	κερδαλέαις	τοῖς	κερδαλέοις
αιτιατική	τοὺς	κερδαλέους	τὰς	κερδαλέᾱς	τὰ	κερδαλέᾰ
κλητική ὦ!		κερδαλέοι		κερδαλέαι		κερδαλέᾰ
	δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ	τὼ	κερδαλέω	τὼ	κερδαλέᾱ	τὼ	κερδαλέω
γεν-δοτ	τοῖν	κερδαλέοιν	τοῖν	κερδαλέαιν	τοῖν	κερδαλέοιν
2η&1η κλίση, Κατηγορία 'λόγιος' όπως «λόγιος» - Παράρτημα:Επίθετα & Μετοχές

Ετυμολογία

κερδαλέος < κέρδ(ος) + -αλέος • Η Ετυμολογία χρειάζεται ανάπτυξη με τεκμηρίωση. Μπορείτε να βοηθήσετε;  

Επίθετο

κερδαλέος,-α, -ον, συγκριτικός :κερδαλεώτερος, υπερθετικός : κερδαλεώτατος

1. δόλιος, πανούργος, πονηρός, ευφυής

   ※  5ος/4ος πκε αιώνας ⌘ Πλάτων, Πολιτεία, 2, 365c

   πρόθυρα μὲν καὶ σχῆμα κύκλῳ περὶ ἐμαυτὸν σκιαγραφίαν ἀρετῆς περιγραπτέον, τὴν δὲ τοῦ σοφωτάτου Ἀρχιλόχου ἀλώπεκα ἑλκτέον ἐξόπισθεν κερδαλέαν καὶ ποικίλην.

   θα περιβληθώ λοιπόν ολόγυρά μου μ᾽ όλα τα προσχήματα και τη σκιαγραφία της αρετής και θα σέρνω ξοπίσω μου την πονηρή εκείνη και τετραπέρατη αλεπού, που λέει κι ο σοφότατος Αρχίλοχος.

   Μετάφραση (στη δημοτική, χ.χ.): Ιωάννης Γρυπάρης. Θεσσαλονίκη: ΚΕΓ, 2015 (στην καθαρεύουσα, 1911, Εκδ.Φέξη) @greek‑language.gr

2. (για πράγματα) επικερδής, ωφέλιμος

   ※  5ος/4ος πκε αιώνας ⌘ Ἀριστοφάνης, Ὄρνιθες, στίχ. 594 (593-595)

   τὰ μέταλλ᾽ αὐτοῖς μαντευομένοις οὗτοι δώσουσι τὰ χρηστά, | τάς τ᾽ ἐμπορίας τὰς κερδαλέας πρὸς τὸν μάντιν κατεροῦσιν, | ὥστ᾽ ἀπολεῖται τῶν ναυκλήρων οὐδείς.

   Θα ρωτούνε πουλιά μαντικά, να τους λεν πού θα βρούνε καλά μεταλλεία· | και για εμπόρια που κέρδη να δώσουν μπορούν τα πουλιά θα μιλούνε στο μάντη· | και κανείς ναυτικός δε θα χάνεται πια.

   Μετάφραση (1967): Θρασύβουλος Σταύρου, Αθήνα: Τυποβιβλιοτεχνική @greek‑language.gr

3. (βιολογία) (το θηλυκό ως ουσιαστικό κερδαλέη ή κερδαλῆ) αλεπού, δέρμα της αλεπούς

Συγγενικά

• κερδαλεόφρων
• κερδαλεότης
• κερδαλέως
• κερδαλέη
• κερδαλῆ

• → δείτε τις λέξεις κέρδος και κερδαίνω

Εκφράσεις

• τὸ κερδαλέον: το κέρδος

  ※  5ος/4ος πκε αιώνας ⌘ Πλάτων, Πολιτεία, 1, 336d (336c-336d)

  καὶ ὅπως μοι μὴ ἐρεῖς ὅτι τὸ δέον ἐστὶν μηδ᾽ ὅτι τὸ ὠφέλιμον μηδ᾽ ὅτι τὸ λυσιτελοῦν μηδ᾽ ὅτι τὸ κερδαλέον μηδ᾽ ὅτι τὸ συμφέρον, ἀλλὰ σαφῶς μοι καὶ ἀκριβῶς λέγε ὅτι ἂν λέγῃς·

  πρόσεχε όμως να μη μου απαντήσεις πως είναι εκείνο, που ταιριάζει, εκείνο που ωφελεί, ή εκείνο που φέρνει κέρδος, ή εκείνο που συμφέρει, αλλά να μου λες καθαρά και ξάστερα ό,τι έχεις να πεις·

  Μετάφραση (στη δημοτική, χ.χ.): Ιωάννης Γρυπάρης. Θεσσαλονίκη: ΚΕΓ, 2015 (στην καθαρεύουσα, 1911, Εκδ.Φέξη) @greek‑language.gr

Πηγές

• κερδαλέος - Επιτομή του Λεξικού Λίντελ-Σκοτ, Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού, εκδ. Πελεκάνος, 2007), Ψηφίδες στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2012
• κερδαλέος - ΛΟΓΕΙΟΝ (αγγλικά, από το 2011) Λεξικά για την αρχαία ελληνική και λατινική γλώσσα (στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, κ.λπ.) Πανεπιστήμιο του Σικάγου.