εὔμορφος

Μεσαιωνικά ελληνικά (gkm)

λόγια μεσαιωνική ελληνική με αρχαία κλίση
→ γένη	αρσενικό & θηλυκό		ουδέτερο
↓ πτώσεις	ενικός
ονομαστική	ὁ/ἡ	εὔμορφος	τὸ	εὔμορφον
γενική	τοῦ/τῆς	εὐμόρφου	τοῦ	εὐμόρφου
δοτική	τῷ/τῇ	εὐμόρφῳ	τῷ	εὐμόρφῳ
αιτιατική	τὸν/τὴν	εὔμορφον	τὸ	εὔμορφον
κλητική ὦ!		εὔμορφε		εὔμορφον
↓ πτώσεις	πληθυντικός
ονομαστική	οἱ/αἱ	εὔμορφοι	τὰ	εὔμορφα
γενική	τῶν	εὐμόρφων	τῶν	εὐμόρφων
δοτική	τοῖς/ταῖς	εὐμόρφοις	τοῖς	εὐμόρφοις
αιτιατική	τοὺς/τὰς	εὐμόρφους	τὰ	εὔμορφα
κλητική ὦ!		εὔμορφοι		εὔμορφα
2η κλίση, Κατηγορία 'δύσκολος' όπως «δύσκολος» - Παράρτημα:Επίθετα & Μετοχές

Ετυμολογία

εὔμορφος < αρχαία ελληνική εὔμορφος

ΑΠΟΓΟΝΟΙ: ⇒ νέα ελληνικά: εύμορφος, ⇒ νέα ελληνικά: όμορφος

Επίθετο

εὔμορφος, -η, -ο, συγκριτικός :εὐμορφότερος/εὐμορφύτερος (και σήμερα σε χρήση)

1. όμορφος

   ※  9ος αιώνας, Γεώργιος Αμαρτωλός ή Γεώργιος Μοναχός Χρονικόν σύντομον, @catholiclibrary.org

   Ἦτον δὲ εἰς τὸ παλάτιν εἷς νέος εὔμορφος ᾧ ὄνομα Μιχαὴλ ἐκ γένους τῶν Παφλαγόνων· καὶ ὡς ἐπεριπάτει εἰς τὴν αὐλὴν τοῦ παλατίου, ὡραιομένος καὶ κουρτέσης, καὶ ἰδοῦσα τοῦτον ἡ βασίλισσα ἐτρώθη ἔρωτα ἐν τῇ καρδίᾳ αὐτῆς καὶ ἐπεθύμει τὸ κάλλος καὶ τὴν λαμπρότητα τοῦ Μιχαὴλ, ὅτι ἦτον τρυφεροπρόσωπος καὶ κατάλευκος καὶ ῥοδινὸς καὶ περικαλλὴς, ὥστε καὶ εἶχεν αὐτὸν καὶ ἐμοιχεύετο μετ' αὐτοῦ καὶ ἐχόρταινεν αὐτοῦ τὴν εὐμορφίαν.

2. θαυμαστός, αξιοθαύμαστος
3. (για φαγητό) νόστιμος
4. (μεταφορικά) ταιριαστός
5. (το ουδέτερο ως ουσιαστικό) ο καλός τρόπος
6. (το ουδέτερο πληθυντικού αριθμού ως ουσιαστικό) (τὰ ὄμορφα) η ομορφιά, οι αρετές

Άλλες μορφές

• ἔμορφος (και σήμερα σε χρήση ως ιδιωματικό)
• εὐμόρφος
• ὄμορφος (και σήμερα σε χρήση)

Συγγενικά

• εὔμορφα (επίρρημα)
• εὐμορφάδα
• εὐμορφαίνω
• εὐμορφία
• εὐμορφίζω
• εὐμορφοειδής
• εὐμορφοσύνη
• εὐμορφότης
• εὐμορφούλης
• εὐμορφώνω

Σύνθετα

• εὐμορφαναθρέφω
• εὐμορφαρδινιασμένος
• εὐμορφαρματωμένος
• εὐμορφοβαλμένος
• εὐμορφογεναμένος
• εὐμορφογιατρεύω
• εὐμορφογραφία
• εὐμορφοδιωματούσα
• εὐμορφοερωτοπαίδευτος
• εὐμορφόθωρος
• εὐμορφοκαμωμένος
• εὐμορφοκάμωτος
• εὐμορφολογία
• εὐμορφόλογος
• εὐμορφομυρισμένος
• εὐμορφοντύνω
• εὐμορφοπλασμένος
• εὐμορφοπροσωπάτος
• εὐμορφοσκευασμένος
• εὐμορφοστολίζω
• εὐμορφόσωμος
• εὐμορφοφιλώ
• εὐμορφοτονία
• εὐμορφόχροος
• εὐμορφοχρυσοκόσμητος
• παγκαλοεύμορφος
• πανεύμορφα (επίρρημα)
• πανεύμορφος
• παρεύμορφος

Πηγές

• εὔμορφος -  Επιτομή του Λεξικού Κριαρά της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας (1100-1669). Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, [μονοτονικό σύστημα]. 
• εὔμορφος σελ.336, Τόμος 6, σελ.337, Τόμος 6 & σελ.402, Τόμος 11 - Κριαράς, Εμμανουήλ. Λεξικό της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας (1100-1669). Τόμοι Α'-ΙΗ'. (Τόμοι ΙΕ'-ΙΗ' επιμ. Ιωάννης Ν. Καζάζης) πολυτονικό σύστημα: τόμοι 1-5, μεταγραφή σε μονοτονικό: τόμοι 6-τέλος], pdf.Βιβλιογραφία.  Άπαντα Εμμανουήλ Κριαρά στην Πύλη για την ελληνική γλώσσα, Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας. 

---

Αρχαία ελληνικά (grc)

→ γένη	αρσενικό & θηλυκό		ουδέτερο
↓ πτώσεις	ενικός
ονομαστική	ὁ/ἡ	εὔμορφος	τὸ	εὔμορφον
γενική	τοῦ/τῆς	εὐμόρφου	τοῦ	εὐμόρφου
δοτική	τῷ/τῇ	εὐμόρφῳ	τῷ	εὐμόρφῳ
αιτιατική	τὸν/τὴν	εὔμορφον	τὸ	εὔμορφον
κλητική ὦ!		εὔμορφε		εὔμορφον
↓ πτώσεις	πληθυντικός
ονομαστική	οἱ/αἱ	εὔμορφοι	τὰ	εὔμορφᾰ
γενική	τῶν	εὐμόρφων	τῶν	εὐμόρφων
δοτική	τοῖς/ταῖς	εὐμόρφοις	τοῖς	εὐμόρφοις
αιτιατική	τοὺς/τὰς	εὐμόρφους	τὰ	εὔμορφᾰ
κλητική ὦ!		εὔμορφοι		εὔμορφᾰ
	δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ	τὼ	εὐμόρφω	τὼ	εὐμόρφω
γεν-δοτ	τοῖν	εὐμόρφοιν	τοῖν	εὐμόρφοιν
2η κλίση, Κατηγορία 'δύσκολος' όπως «δύσκολος» - Παράρτημα:Επίθετα & Μετοχές

Ετυμολογία

εὔμορφος < εὔ- + -μορφος

ΑΠΟΓΟΝΟΙ: ⇒ μεσαιωνικά ελληνικά: ἔμορφος, ὄμορφος ⇒ νέα ελληνικά: όμορφος

Επίθετο

εὔμορφος, -ος, -ον, συγκριτικός :εὐμορφότερος

1. που έχει ωραία μορφή, όμορφος

   ※ 5ος πκε αιώνας  ⌘ Ἡρόδοτος, Ἱστορίαι, 1 (Κλειώ), 196.3

   τὸ δὲ ἂν χρυσίον ἐγίνετο ἀπὸ τῶν εὐειδέων παρθένων, καὶ οὕτως αἱ εὔμορφοι τὰς ἀμόρφους καὶ ἐμπήρους ἐξεδίδοσαν.

   Όσο για τα χρήματα, αυτά μαζεύονταν από τις όμορφες κοπέλες· και με τον τρόπο αυτόν οι όμορφες κοπέλες προίκιζαν τις άσχημες και τις σακάτισσες.

   Μετάφραση (1964): Δημήτρης Ν. Μαρωνίτης Αθήνα:Γκοβόστης @greek‑language.gr

2. κομψός, χαριτωμένος
3. (μεταφορικά) θαυμαστός, αξιοθαύμαστος

   ※  6ος/5ος πκε αιώνας ⌘ Αἰσχύλος, Χοηφόροι, στίχ. 490

   ὦ Περσέφασσα, δὸς δέ γ᾽ εὔμορφον κράτος.

   Κι ω Περσεφόνη, δωσ᾽ μας νίκη ευτυχισμένη.

   Μετάφραση, 1η έκδοση (1911): Ιωάννης Ν. Γρυπάρης, Αθήνα:Φέξης @greek‑language.gr

Δείτε επίσης

• (καθαρεύουσα) όμορφος

  ※  Εὗρον νέαν πάνυ εὔμορφον, καθαρίαν, εὔστολον, ἐλλόγιμον Ἑλληνίδα καὶ θυγατέρα φιλοσόφου.

  Φερδινάνδος Γρηγορόβιος (1882) Αθηναΐς [διήγημα] @books.google

Πηγές

• εὔμορφος - Επιτομή του Λεξικού Λίντελ-Σκοτ, Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού, εκδ. Πελεκάνος, 2007), Ψηφίδες στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2012
• εὔμορφος - ΛΟΓΕΙΟΝ (αγγλικά, από το 2011) Λεξικά για την αρχαία ελληνική και λατινική γλώσσα (στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, κ.λπ.) Πανεπιστήμιο του Σικάγου.