διάκειμαι

Νέα ελληνικά (el)

Ετυμολογία

διάκειμαι < (διαχρονικό δάνειο) αρχαία ελληνική διάκειμαι. Συγχρονικά αναλύεται σε διά- + κείμαι

Προφορά

ΔΦΑ : /ˈði̯a.ci.me/

παλιότερος συλλαβισμός : δι‐ά‐κει‐μαι

Ρήμα

διάκειμαι, μτχ.π.ε.: διακείμενος (αποθετικό ρήμα, ελλειπτικό ρήμα)

• (λόγιο) έχω μια ορισμένη ψυχική διάθεση για κάποιον ή για κάτι

Συγγενικά

• διακείμενος
• → δείτε τις λέξεις διά και κείμαι

Κλίση

• → λείπει η κλίση

Μεταφράσεις

    διάκειμαι

Πηγές

• διάκειμαι - Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής (1998) του Ιδρύματος Μανόλη Τριανταφυλλίδη (συντομογραφίες-σύμβολα). Η Πύλη για την ελληνική γλώσσα, Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας
• διάκειμαι - Χαραλαμπάκης, Χριστόφορος (επιμέλεια) (2014). Χρηστικό λεξικό της νεοελληνικής γλώσσας. Αθήνα: Ακαδημία Αθηνών.  (ψηφιοποιημένη έκδοση από το 2023, συντομογραφίες-σύμβολα)

---

Αρχαία ελληνικά (grc)

Ετυμολογία

διάκειμαι < διά- + κεῖμαι

Ρήμα

διάκειμαι

1. βρίσκομαι σε συγκεκριμένη ψυχική κατάσταση, είμαι προδιατεθειμένος ή είμαι επηρεασμένος από αυτήν ή την άλλη κατάσταση, μεταπίπτω απ' την μία κατάσταση σε μία άλλη

   ※  5ος/4oς αιώνας πκε ⌘ Πλάτων, Πρωταγόρας, 309b

   Τί οὖν τὰ νῦν; ἦ παρ᾽ ἐκείνου φαίνῃ; καὶ πῶς πρός σε ὁ νεανίας διάκειται;

   Τί νέα λοιπόν έχουμε σήμερα; Αλήθεια, από κείνον μας έρχεσαι; και ποιά διάθεση δείχνει για σένα ο νεαρός;

   Μετάφραση (2009), Ηλίας Σ. Σπυρόπουλος @greek-language.gr

   → δείτε παράθεμα και στο διακείμενος

2. (με παθητική σημασία) θεωρούμαι από κάποιον
3. (για πράγματα) είμαι κανονισμένος, διευθετημένος, είμαι καθορισμένος ή είμαι διατεταγμένος, τακτοποιημένος, ταξινομημένος

   → δείτε παράθεμα στο διακείμενος

Εκφράσεις

• επίρρημα + διάκειμαι
  • εὖ διάκειμαι ή κακῶς διάκειμαι τινί: είμαι διακείμενος θετικά ή αρνητικά απέναντι σε κάποιον
  • μοχθηρῶς διάκειμαι / φαύλως διάκειμαι: βρίσκομαι σε άσχημη κατάσταση
  • ἐπιφθόνως διάκειμαι τινί (με φθονεί κάποιος)
  • ὑπόπτως διάκειμαι (θεωρούμαι ύποπτος από κάποιον)

Παράγωγα

• διακείμενος (μετοχή)

Συγγενικά

• → δείτε τη λέξη κεῖμαι

Κλίση

→ λείπει η κλίση

Πηγές

• διάκειμαι - Βασικό Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής - Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραμματεία - Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2006‑2008. greek‑language.gr
• διάκειμαι - Επιτομή του Λεξικού Λίντελ-Σκοτ, Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού, εκδ. Πελεκάνος, 2007), Ψηφίδες στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2012
• διάκειμαι - ΛΟΓΕΙΟΝ (αγγλικά, από το 2011) Λεξικά για την αρχαία ελληνική και λατινική γλώσσα (στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, κ.λπ.) Πανεπιστήμιο του Σικάγου.