ἐξηγητής

Αρχαία ελληνικά (grc)

↓ πτώσεις	ενικός		πληθυντικός
ονομαστική	ὁ	ἐξηγητής	οἱ	ἐξηγηταί
γενική	τοῦ	ἐξηγητοῦ	τῶν	ἐξηγητῶν
δοτική	τῷ	ἐξηγητῇ	τοῖς	ἐξηγηταῖς
αιτιατική	τὸν	ἐξηγητήν	τοὺς	ἐξηγητᾱ́ς
κλητική ὦ!		ἐξηγητᾰ́		ἐξηγηταί
	δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ	τὼ		ἐξηγητᾱ́
γεν-δοτ	τοῖν		ἐξηγηταῖν
1η κλίση, Κατηγορία 'ποιητής' όπως «ποιητής» - Παράρτημα:Ουσιαστικά

Ετυμολογία

ἐξηγητής < ἐξηγέομαι

Ουσιαστικό

ἐξηγητής, -οῦ αρσενικό

1. (για χρησμούς, όνειρα, οιωνούς, ταφικά έθιμα, εξιλασμούς, θρησκευτικές δοξασίες, κλπ) ερμηνευτής

   ※ 5ος πκε αιώνας  ⌘ Ἡρόδοτος, Ἱστορίαι, 3 (Θάλεια), 31.3

   οὗτοι δὲ τοῖσι Πέρσῃσι δίκας δικάζουσι καὶ ἐξηγηταὶ τῶν πατρίων θεσμῶν γίνονται, καὶ πάντα ἐς τούτους ἀνάκειται.

   αυτοί δικάζουν τις δίκες ανάμεσα στους Πέρσες, ερμηνεύουν τους πάτριους νόμους, και όλα εξαρτώνται από αυτούς.

   Μετάφραση (1992): Λεωνίδας Ζενάκος. Αθήνα:Γκοβόστης @greek‑language.gr

   ※  5ος/4ος πκε αιώνας ⌘ Πλάτων, Νόμοι, 11, 916c (916c-916d) @scaife.perseus

   τάς τε οἰκίας τοῦ πριαμένου καθηράτω κατὰ τὸν τῶν ἐξηγητῶν νόμον, τῆς τιμῆς τε ἀποδότω τῷ πριαμένῳ τριπλάσιον.

2. σύμβουλος, εισηγητής, καθοδηγητής

   ※  5ος/4ος πκε αιώνας ⌘ Πλάτων, Πολιτεία, 4, 427c

   οὐδενὶ ἄλλῳ πεισόμεθα, ἐὰν νοῦν ἔχωμεν, οὐδὲ χρησόμεθα ἐξηγητῇ ἀλλ᾽ ἢ τῷ πατρίῳ· οὗτος γὰρ δήπου ὁ θεὸς περὶ τὰ τοιαῦτα πᾶσιν ἀνθρώποις πάτριος ἐξηγητὴς [ἐν μέσῳ] τῆς γῆς ἐπὶ τοῦ ὀμφαλοῦ καθήμενος ἐξηγεῖται.

   ούτε, αν έχομε νου, θ᾽ ακούσομε κανέναν άλλο, ούτε θα συμβουλευτούμε κανέναν άλλο εκτός από τον πατρικό μας οδηγητή· γιατί αυτός ο θεός που κάθεται, όπως ξέρομε, στο κέντρο της γης, στον Ομφαλό επάνω, είναι για όλους τους ανθρώπους ο πάτριος οδηγητής μας.

   Μετάφραση (στη δημοτική, χ.χ.): Ιωάννης Γρυπάρης. Θεσσαλονίκη: ΚΕΓ, 2015 (στην καθαρεύουσα, 1911, Εκδ.Φέξη) @greek‑language.gr

   ※  4ος πκε αιώνας ⌘ Ψευδο-Δημοσθένης, Κατὰ Εὐέργου καὶ Μνησιβούλου ψευδομαρτυριῶν, 68 @scaife.perseus

   ἐπειδὴ τοίνυν ἐτελεύτησεν, ἦλθον ὡς τοὺς ἐξηγητάς, ἵνα εἰδείην ὅ τι με χρὴ ποιεῖν περὶ τούτων, καὶ διηγησάμην αὐτοῖς ἅπαντα τὰ γενόμενα, τήν τε ἄφιξιν τὴν τούτων καὶ τὴν εὔνοιαν τῆς ἀνθρώπου, καὶ ὡς εἶχον αὐτὴν ἐν τῇ οἰκίᾳ, καὶ ὡς διὰ τὸ κυμβίον, οὐκ ἀφιεῖσα, τελευτήσειεν. ἀκούσαντες δέ μου οἱ ἐξηγηταὶ ταῦτα, ἤροντό με πότερον ἐξηγήσωνταί μοι μόνον ἢ καὶ συμβουλεύσωσιν·

3. ξεναγός
4. σχολιαστής

Συγγενικά

• → δείτε τη λέξη ἐξηγέομαι

Πηγές

• ἐξηγητής - Επιτομή του Λεξικού Λίντελ-Σκοτ, Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού, εκδ. Πελεκάνος, 2007), Ψηφίδες στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2012
• ἐξηγητής - ΛΟΓΕΙΟΝ (αγγλικά, από το 2011) Λεξικά για την αρχαία ελληνική και λατινική γλώσσα (στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, κ.λπ.) Πανεπιστήμιο του Σικάγου.