ἰπνός

Αρχαία ελληνικά (grc)

↓ πτώσεις	ενικός		πληθυντικός
ονομαστική	ὁ	ἰπνός	οἱ	ἰπνοί
γενική	τοῦ	ἰπνοῦ	τῶν	ἰπνῶν
δοτική	τῷ	ἰπνῷ	τοῖς	ἰπνοῖς
αιτιατική	τὸν	ἰπνόν	τοὺς	ἰπνούς
κλητική ὦ!		ἰπνέ		ἰπνοί
	δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ	τὼ		ἰπνώ
γεν-δοτ	τοῖν		ἰπνοῖν
2η κλίση, Κατηγορία 'ναός' όπως «ναός» - Παράρτημα:Ουσιαστικά

Ετυμολογία

ἰπνός < → λείπει η ετυμολογία

Ουσιαστικό

ἰπνός, -οῦ αρσενικό

1. φούρνος, κλίβανος

   ※ 5ος πκε αιώνας  ⌘ Ἡρόδοτος, Ἱστορίαι, 5 (Τερψιχόρη), 92η.2

   ἐπὶ ψυχρὸν τὸν ἰπνὸν Περίανδρος τοὺς ἄρτους ἐπέβαλε.

   ο Περίανδρος φούρνισε τα ψωμιά σε κρύο φούρνο.

   Μετάφραση (1992): Ηλίας Σπυρόπουλος. Αθήνα:Γκοβόστης @greek‑language.gr

   ※  5ος/4ος πκε αιώνας ⌘ Ἀριστοφάνης, Σφῆκες, στίχ. 139 (138-140)

   [ΒΔΕ.] οὐ περιδραμεῖται σφῷν ταχέως δεῦρ᾽ ἅτερος; | ὁ γὰρ πατὴρ εἰς τὸν ἰπνὸν ἐξελήλυθεν | καὶ μυσπολεῖ τι καταδεδυκώς.

   [ΒΔΕ.] Ένας απ᾽ τους δυο σας να κάμει εδώ το γύρο· | γιατί ο πατέρας μπήκε μες στο φούρνο | κι εκεί χωμένος τρέχει σαν ποντίκι.

   Μετάφραση (1967): Θρασύβουλος Σταύρου, Αθήνα: Τυποβιβλιοτεχνική @greek‑language.gr

2. φανάρι

   ※  5ος/4ος πκε αιώνας ⌘ Ἀριστοφάνης, Εἰρήνη, στίχ. 841 (839-841)

   [ΤΡΥ.] ἀπὸ δείπνου τινὲς | τῶν πλουσίων οὗτοι βαδίζουσ᾽ ἀστέρων | ἰπνοὺς ἔχοντες, ἐν δὲ τοῖς ἰπνοῖσι πῦρ.

   [ΤΡΥ.] Αστέρες πλούσιοι, | που γυρίζουν από δείπνα | κρατώντας φαναράκια.

   Μετάφραση (1967): Θρασύβουλος Σταύρου, Αθήνα: Τυποβιβλιοτεχνική @greek‑language.gr

   ※  5ος/4ος πκε αιώνας ⌘ Ἀριστοφάνης, Πλοῦτος, στίχ. 815

   ἀνὁ δ᾽ ἰπνὸς γέγον᾽ ἡμῖν ἐξαπίνης ἐλεφάντινος.

   Κι άξαφνα το φανάρι μας εγίνη φιλντισένιο.

   Μετάφραση (1956): Κώστας Βάρναλης, Αθήνα: Ι. Ν. Ζαχαρόπουλος @greek‑language.gr

3. ο τόπος όπου βρίσκεται ο φούρνος, δηλαδή η κουζίνα

   ※  5ος/4ος πκε αιώνας ⌘ Ἀριστοφάνης, Σφῆκες, στίχ. 837 (836-838)

   [ΣΩΣ.] οὐ γὰρ ὁ Λάβης ἀρτίως, | ὁ κύων, παρᾴξας εἰς τὸν ἰπνὸν ὑφαρπάσας | τροφαλίδα τυροῦ Σικελικὴν κατεδήδοκεν;

   [ΣΩΣ.] Ο σκύλος μας ο Λάβης | πήδησε στην κουζίνα | κι έχαψε ένα σικελικό μεγάλο χλωροτύρι.

   Μετάφραση (1967): Θρασύβουλος Σταύρου, Αθήνα: Τυποβιβλιοτεχνική @greek‑language.gr

4. αποχωρητήριο, σωρός κοπριάς

   ≈ συνώνυμα: κοπρών

Παράγωγα

• ἰπνευτής
• ἰπνεύω
• ἰπνίον υποκοριστικό του ἰπνός
• ἴπνιος
• ἰπνίτης
• ἰπνόω
• ἰπνών

Σύνθετα

• Ἔφιπνος
• ἰπνοκαής
• ἰπνοκαύστης
• ἰπνοκήιον
• ἰπνολέβης
• ἰπνολεβήτιον
• ἰπνοπλάθης
• ἰπνοπλάθος
• ἰπνοπλάστης
• ἰπνοποιός

Πηγές

• ἰπνός - Επιτομή του Λεξικού Λίντελ-Σκοτ, Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού, εκδ. Πελεκάνος, 2007), Ψηφίδες στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2012
• ἰπνός - ΛΟΓΕΙΟΝ (αγγλικά, από το 2011) Λεξικά για την αρχαία ελληνική και λατινική γλώσσα (στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, κ.λπ.) Πανεπιστήμιο του Σικάγου.