ξημερώνω

Νέα ελληνικά (el)

Ετυμολογία

ξημερώνω < (κληρονομημένο) μεσαιωνική ελληνική ξημερώνω < ἐξημερώνω < ἐξ- + αρχαία ελληνική ἡμέρα + -ώνω

Ρήμα

ξημερώνω, πρτ.: ξημέρωνα, στ.μέλλ.: θα ξημερώσω, αόρ.: ξημέρωσα, παθ.φωνή: ξημερώνομαι, μτχ.π.π.: ξημερωμένος

1. (αμετάβατο) (στους παρελθοντικούς χρόνους) περνώ όλη τη νύχτα χωρίς να κοιμηθώ
   • (κατ’ επέκταση) καθυστερώ πολύ

   ≈ συνώνυμα: ξημερώνομαι

   άντε να φύγουμε επιτέλους γιατί ξημερώσαμε εδώ πέρα

2. (μεταβατικό) κάνω κάποιον να μείνει άγρυπνος μέχρι το ξημέρωμα
   • (κατ’ επέκταση) προκαλώ σε κάποιον μεγάλη καθυστέρηση

   μας ξημέρωσε με την πολυλογία του

3. (στο γ' ενικό) ξημερώνει
   1. (απρόσωπο) αρχίζει η νέα ημέρα με την ανατολή του ήλιου, χαράζει, φαίνεται το πρώτο φως του ήλιου
   2. (προσωπικό) αύριο ξημερώνει Κυριακή

Αντώνυμα

• βραδιάζω, βραδιάζει
• νυχτώνω

Κλίση

    Ενεργητική φωνή

Εξακολουθητικοί χρόνοι
πρόσωπα	Ενεστώτας	Παρατατικός	Εξ. Μέλλ.	Υποτακτική	Προστακτική	Μετοχή
α' ενικ.	ξημερώνω	ξημέρωνα	θα ξημερώνω	να ξημερώνω		ξημερώνοντας
β' ενικ.	ξημερώνεις	ξημέρωνες	θα ξημερώνεις	να ξημερώνεις	ξημέρωνε
γ' ενικ.	ξημερώνει	ξημέρωνε	θα ξημερώνει	να ξημερώνει
α' πληθ.	ξημερώνουμε	ξημερώναμε	θα ξημερώνουμε	να ξημερώνουμε
β' πληθ.	ξημερώνετε	ξημερώνατε	θα ξημερώνετε	να ξημερώνετε	ξημερώνετε
γ' πληθ.	ξημερώνουν(ε)	ξημέρωναν ξημερώναν(ε)	θα ξημερώνουν(ε)	να ξημερώνουν(ε)
Συνοπτικοί χρόνοι
πρόσωπα		Αόριστος	Συνοπτ. Μέλλ.	Υποτακτική	Προστακτική	Απαρέμφατο
α' ενικ.		ξημέρωσα	θα ξημερώσω	να ξημερώσω		ξημερώσει
β' ενικ.		ξημέρωσες	θα ξημερώσεις	να ξημερώσεις	ξημέρωσε
γ' ενικ.		ξημέρωσε	θα ξημερώσει	να ξημερώσει
α' πληθ.		ξημερώσαμε	θα ξημερώσουμε	να ξημερώσουμε
β' πληθ.		ξημερώσατε	θα ξημερώσετε	να ξημερώσετε	ξημερώστε
γ' πληθ.		ξημέρωσαν ξημερώσαν(ε)	θα ξημερώσουν(ε)	να ξημερώσουν(ε)
Συντελεσμένοι χρόνοι
πρόσωπα	Παρακείμενος	Υπερσυντέλικος	Συντελ. Μέλλ.	Υποτακτική	Προστακτική
α' ενικ.	έχω ξημερώσει	είχα ξημερώσει	θα έχω ξημερώσει	να έχω ξημερώσει
β' ενικ.	έχεις ξημερώσει	είχες ξημερώσει	θα έχεις ξημερώσει	να έχεις ξημερώσει
γ' ενικ.	έχει ξημερώσει	είχε ξημερώσει	θα έχει ξημερώσει	να έχει ξημερώσει
α' πληθ.	έχουμε ξημερώσει	είχαμε ξημερώσει	θα έχουμε ξημερώσει	να έχουμε ξημερώσει
β' πληθ.	έχετε ξημερώσει	είχατε ξημερώσει	θα έχετε ξημερώσει	να έχετε ξημερώσει
γ' πληθ.	έχουν ξημερώσει	είχαν ξημερώσει	θα έχουν ξημερώσει	να έχουν ξημερώσει

    Παθητική φωνή

Εξακολουθητικοί χρόνοι
πρόσωπα	Ενεστώτας	Παρατατικός	Εξ. Μέλλ.	Υποτακτική	Προστακτική	Μετοχή
α' ενικ.	ξημερώνομαι	ξημερωνόμουν(α)	θα ξημερώνομαι	να ξημερώνομαι
β' ενικ.	ξημερώνεσαι	ξημερωνόσουν(α)	θα ξημερώνεσαι	να ξημερώνεσαι
γ' ενικ.	ξημερώνεται	ξημερωνόταν(ε)	θα ξημερώνεται	να ξημερώνεται
α' πληθ.	ξημερωνόμαστε	ξημερωνόμαστε ξημερωνόμασταν	θα ξημερωνόμαστε	να ξημερωνόμαστε
β' πληθ.	ξημερώνεστε	ξημερωνόσαστε ξημερωνόσασταν	θα ξημερώνεστε	να ξημερώνεστε	(ξημερώνεστε)
γ' πληθ.	ξημερώνονται	ξημερώνονταν ξημερωνόντουσαν	θα ξημερώνονται	να ξημερώνονται
Συνοπτικοί χρόνοι
πρόσωπα		Αόριστος	Συνοπτ. Μέλλ.	Υποτακτική	Προστακτική	Απαρέμφατο
α' ενικ.		ξημερώθηκα	θα ξημερωθώ	να ξημερωθώ		ξημερωθεί
β' ενικ.		ξημερώθηκες	θα ξημερωθείς	να ξημερωθείς	ξημερώσου
γ' ενικ.		ξημερώθηκε	θα ξημερωθεί	να ξημερωθεί
α' πληθ.		ξημερωθήκαμε	θα ξημερωθούμε	να ξημερωθούμε
β' πληθ.		ξημερωθήκατε	θα ξημερωθείτε	να ξημερωθείτε	ξημερωθείτε
γ' πληθ.		ξημερώθηκαν ξημερωθήκαν(ε)	θα ξημερωθούν(ε)	να ξημερωθούν(ε)
Συντελεσμένοι χρόνοι
πρόσωπα	Παρακείμενος	Υπερσυντέλικος	Συντελ. Μέλλ.	Υποτακτική	Προστακτική	Μετοχή
α' ενικ.	έχω ξημερωθεί	είχα ξημερωθεί	θα έχω ξημερωθεί	να έχω ξημερωθεί		ξημερωμένος
β' ενικ.	έχεις ξημερωθεί	είχες ξημερωθεί	θα έχεις ξημερωθεί	να έχεις ξημερωθεί
γ' ενικ.	έχει ξημερωθεί	είχε ξημερωθεί	θα έχει ξημερωθεί	να έχει ξημερωθεί
α' πληθ.	έχουμε ξημερωθεί	είχαμε ξημερωθεί	θα έχουμε ξημερωθεί	να έχουμε ξημερωθεί
β' πληθ.	έχετε ξημερωθεί	είχατε ξημερωθεί	θα έχετε ξημερωθεί	να έχετε ξημερωθεί
γ' πληθ.	έχουν ξημερωθεί	είχαν ξημερωθεί	θα έχουν ξημερωθεί	να έχουν ξημερωθεί
Συντελεσμένοι χρόνοι (β΄ τύποι)
Παρακείμενος	είμαι, είσαι, είναι ξημερωμένος - είμαστε, είστε, είναι ξημερωμένοι
Υπερσυντέλικος	ήμουν, ήσουν, ήταν ξημερωμένος - ήμαστε, ήσαστε, ήταν ξημερωμένοι
Συντελ. Μέλλ.	θα είμαι, θα είσαι, θα είναι ξημερωμένος - θα είμαστε, θα είστε, θα είναι ξημερωμένοι
Υποτακτική	να είμαι, να είσαι, να είναι ξημερωμένος - να είμαστε, να είστε, να είναι ξημερωμένοι

Μεταφράσεις

    ξημερώνω

γαλλικά : passer (fr) la nuit (fr), ξημερώνει = le jour (fr) se lever (fr)

---

Μεσαιωνικά ελληνικά (gkm)

Ετυμολογία

ξημερώνω < ἐξημερώνω με αποβολή του αρκτικού φωνήεντος < ἐξ- + ἡμέρ(α) + -ώνω

Ρήμα

ξημερώνω

1. (αμετάβατο) ξημερώνω
   1. (τριτοπρόσωπο, αμετάβατο) ξημερώνει
   2. ξενυχτάω ως το πρωί
   3. φθάνει το πρωί και είμαι ζωντανός
2. (αμετάβατο, μέση διάθεση) ξημερώνομαι
   1. καθυστερώ ως το πρωί
   2. φθάνω κάπου το πρωί
3. (μεταβατικό, νομικός όρος) κλητεύω, καλώ κάποιον στο δικαστήριο

Άλλες μορφές

• ἐξημερώνω
• ἐξημερώννω
• ξημερώννω

Αντώνυμα

• βραδιάζω
• νυκτώνω