ὄρπηξ

Αρχαία ελληνικά (grc)

↓ πτώσεις	ενικός		πληθυντικός
	ὄρπηκ-
ονομαστική	ὁ	ὄρπηξ	οἱ	ὄρπηκες
γενική	τοῦ	ὄρπηκος	τῶν	ὀρπήκων
δοτική	τῷ	ὄρπηκῐ	τοῖς	ὄρπηξῐ(ν)
αιτιατική	τὸν	ὄρπηκᾰ	τοὺς	ὄρπηκᾰς
κλητική ὦ!		ὄρπηξ		ὄρπηκες
	δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ	τὼ		ὄρπηκε
γεν-δοτ	τοῖν		ὀρπήκοιν
3η κλίση, Κατηγορία 'φύλαξ' όπως «φύλαξ» - Παράρτημα:Ουσιαστικά

Ετυμολογία

ὄρπηξ < → λείπει η ετυμολογία + κατάληξη -ηξ

Ουσιαστικό

ὄρπηξ, -ηκος αρσενικό

1. δενδρύλλιο, νεόφυτο δέντρο, βλαστάρι

   ※  8ος πκε αιώνας  ⌘ Ὅμηρος, Ἰλιάς, 21 (Φ. Μάχη παραποτάμιος.), στίχ. 38 (37-38)

   ὁ δ᾽ ἐρινεὸν ὀξέϊ χαλκῷ | τάμνε νέους ὄρπηκας, ἵν᾽ ἅρματος ἄντυγες εἶεν·

   εκεί που μιας αγριοσυκιάς | τα τρυφερά βλαστάρια σκεπάρνιζε, της άμαξας πλευρά να τα μορφώσει.

   Έμμετρη μετάφραση (1922): Ιάκωβος Πολυλάς, @greek‑language.gr

2. μαστίγιο, βουκέντρα

   ※  7ος πκε αιώνας ⌘ Ἡσίοδος, Ἔργα καὶ Ἡμέραι, 468 (465-469)

   Εὔχεσθαι δὲ Διὶ χθονίῳ Δημήτερί θ᾽ ἁγνῇ | ἐκτελέα βρίθειν Δημήτερος ἱερὸν ἀκτήν, | ἀρχόμενος τὰ πρῶτ᾽ ἀρότου, ὅτ᾽ ἂν ἄκρον ἐχέτλης | χειρὶ λαβὼν ὅρπηκι βοῶν ἐπὶ νῶτον ἵκηαι | ἔνδρυον ἑλκόντων μεσάβῳ.

   Ευχήσου στο Χθόνιο Δία και την αγνή τη Δήμητρα | ώριμο να βαραίνει της Δήμητρας το ιερό σιτάρι, | μόλις αρχίσεις τ᾽ όργωμα, όταν την άκρη της λαβής του αρότρου | πιάνεις με το χέρι και τη βουκέντρα στα νώτα κατεβάζεις των βοδιών, | καθώς τραβάν με το ζυγόλουρο τον δρύινο πάσσαλο.

   Μετάφραση (2001): Σταύρος Γκιργκένης, Θεσσαλονίκη: Ζήτρος @greek‑language.gr

3. (μεταφορικά) (για παιδιά) απόγονος, βλαστάρι

Άλλες μορφές

• αττικός τύπος : ὅρπηξ
• αιολικός και δωρικός τύπος : ὄρπαξ

Συνώνυμα

• βλαστός
• ἔρνος
• θάλος

Πηγές

• ὄρπηξ - Επιτομή του Λεξικού Λίντελ-Σκοτ, Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού, εκδ. Πελεκάνος, 2007), Ψηφίδες στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2012
• ὄρπηξ - ΛΟΓΕΙΟΝ (αγγλικά, από το 2011) Λεξικά για την αρχαία ελληνική και λατινική γλώσσα (στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, κ.λπ.) Πανεπιστήμιο του Σικάγου.