ἀφήνω

Μεσαιωνικά ελληνικά (gkm)

Ετυμολογία

ἀφήνω < (κληρονομημένο) αρχαία ελληνική ἀφίημι

ΑΠΟΓΟΝΟΙ: ⇒ νέα ελληνικά: αφήνω

Ρήμα

ἀφήνω

1. αφήνω κάτι
2. εγκαταλείπω κάτι/κάποιον, παρατάω

   ※  16ος/17ος αιώνας Γεώργιος Χορτάτσης, Πανώρια, Πράξη Δ', στίχ. 48 (47-48)

   Ποιὸς εἶχε πεῖ ὁ Κάλλιστος ποτὲ νὰ λησμονήση
   τῆς Ἐρωφίλης τσ’ ὄμορφης καὶ γι’ ἄλλη αὐτὴ ν’ ἀφήση;

   Εμμανουήλ Κριαράς, Γεωργίου Χορτάτση, Πανώρια. Κριτική έκδοση με εισαγωγή, σχόλια και λεξιλόγιο Εμμανουήλ Κριαρά, Βυζαντινή και Νεοελληνική Βιβλιοθήκη, Θεσσαλονίκη 1975, σελ. 150

   ※  16ος/17ος αιώνας Γεώργιος Χορτάτσης, Πανώρια, Πράξη Δ', στίχ. 206 (205-206)

   Ἐτύφλανεν ἡ ἀκριβειὰ τὸ φῶς τωνε περίσσα
   καὶ πάσα στράτα τσ’ ἀρετῆς σὲ μιὰ μερὰν ἐφῆσα.

   Εμμανουήλ Κριαράς, Γεωργίου Χορτάτση, Πανώρια. Κριτική έκδοση με εισαγωγή, σχόλια και λεξιλόγιο Εμμανουήλ Κριαρά, Βυζαντινή και Νεοελληνική Βιβλιοθήκη, Θεσσαλονίκη 1975, σελ. 159

3. (για χρέος) διαγράφω
4. επιτρέπω

   ※  16ος/17ος αιώνας Γεώργιος Χορτάτσης, Πανώρια, Πράξη Γ', στίχ. 14 (11-14)

   Μᾶλλιος ἐκεῖνον πασαεὶς εἶχε καταδικάζει
   κ’ ἐμένα κόρη εὐγενικὴ ἤθελαν μ’ ὀνομάζει,
   γιατὶ δὲν ἔκαμα ποτὲ πράμα εἰσὲ ντροπή μου,
   μηδὲ κανένα ἄφηκα νὰ πάρη τὴν τιμή μου.

   Εμμανουήλ Κριαράς, Γεωργίου Χορτάτση, Πανώρια. Κριτική έκδοση με εισαγωγή, σχόλια και λεξιλόγιο Εμμανουήλ Κριαρά, Βυζαντινή και Νεοελληνική Βιβλιοθήκη, Θεσσαλονίκη 1975, σελ. 115

5. καθιστώ κάποιον αρχηγό
6. (για αμαρτίες) συγχωρώ
7. παραδίδω την εξουσία ή τη δικαιοδοσία σε κάποιον
8. κληροδοτώ
9. παύω, σταματώ
10. παραλείπω κάτι

    ※  17ος/18ος αιώνας, ⌘ Πέτρος Κατσαΐτης, Κλαυθμός Πελοποννήσου προς Ελλάδα, Μέρος Δεύτερο, στίχ. 5 (5-8)

    Ἀφήνω νὰ εἰπῶ γιὰ τὸ ἀσκέρι
    τοῦ Τούρκου, ποὺ καλὰ τὸ εἶχες ξέρει,
    μὰ θέλω νὰ σοῦ εἰπῶ σὲ συντομία
    τὸν πόλεμο, παρμὸ καὶ τὴ σκλαβία,

    Εμμανουήλ Κριαράς, Κατσαΐτης. Ιφιγένεια—Θυέστης—Κλαθμός Πελοποννήσου. Ανέκδοτα έργα. Κριτική έκδοση με εισαγωγή, σημειώσεις και γλωσσάριο, Αθήνα 1950, σελ. 234

    ΣτΕ: Το έργο Κλαυθμός Πελοποννήσου προς Ελλάδα αναφέρεται στα γεγονότα της κατάκτησης της Πελοποννήσου από τους Τούρκους και ειδικότερα στην άλωση του Ναυπλίου (10 Ιουλίου 1715).

Άλλες μορφές

• ἀφήννω
• 'φήνω
• 'φήννω

Ρηματικοί τύποι

• ἐφῆσα
• ἀφήση
• ἄφηκα

Σύνθετα

• ἀξαφήνω
• ἐξαφήνω
• ἐπαφήνω
• 'ξαφήνω
• 'παφήνω
• ξαφήνω
• παραφήνω

Εκφράσεις

• ἀφήνω ἀγάπην
• ἀφήνω γειά
• ἀφήνω ἔπαινον
• ἀφήνω ζωὴν
• ἀφήνω νυχτιὰ καλὴ
• ἀφήνω ὄνομα ή ἀφήνω φήμη
• ἀφήνω πολλὴ ζωή
• ἀφήνω κάποιον στὸ μόδο του
• ἀφήνω τιμὴν
• ἀφήνω φωνὴν
• ἀφήνω ὑγείαν

Πηγές

• αφήνω -  Επιτομή του Λεξικού Κριαρά της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας (1100-1669). Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, [μονοτονικό σύστημα]. 
• ἀφήνω σελ.374, Τόμος 3, σελ.375, Τόμος 3, σελ.376, Τόμος 3 & προσθήκες και βελτιώσεις: αφήνω σελ.265, Τόμος 10 - Κριαράς, Εμμανουήλ. Λεξικό της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας (1100-1669). Τόμοι Α'-ΙΗ'. (Τόμοι ΙΕ'-ΙΗ' επιμ. Ιωάννης Ν. Καζάζης) πολυτονικό σύστημα: τόμοι 1-5, μεταγραφή σε μονοτονικό: τόμοι 6-τέλος], pdf.Βιβλιογραφία.  Άπαντα Εμμανουήλ Κριαρά στην Πύλη για την ελληνική γλώσσα, Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας.