ἄλοχος

Αρχαία ελληνικά (grc)

↓ πτώσεις	ενικός		πληθυντικός
ονομαστική	ἡ	ἄλοχος	αἱ	ἄλοχοι
γενική	τῆς	ἀλόχου	τῶν	ἀλόχων
δοτική	τῇ	ἀλόχῳ	ταῖς	ἀλόχοις
αιτιατική	τὴν	ἄλοχον	τὰς	ἀλόχους
κλητική ὦ!		ἄλοχε		ἄλοχοι
	δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ	τὼ		ἀλόχω
γεν-δοτ	τοῖν		ἀλόχοιν
2η κλίση, Κατηγορία 'θρίαμβος' όπως «κάμινος» - Παράρτημα:Ουσιαστικά

Ετυμολογία

ἄλοχος < ἄ- + -λοχος < ἄ- αθροιστικό + λέχος

Ουσιαστικό

ἄλοχος, -ου θηλυκό

1. σύζυγος, σύντροφος

   ※  8ος πκε αιώνας  ⌘ Ὅμηρος, Ὀδύσσεια, 3 (γ. Ἰθακησίων ἐκκλησία καὶ Τηλεμάχου ἀποδημία.), στίχ. 403 (402-403)

   αὐτὸς δ᾽ αὖτε καθεῦδε μυχῷ δόμου ὑψηλοῖο, | τῷ δ᾽ ἄλοχος δέσποινα λέχος πόρσυνε καὶ εὐνήν.

   Έγειρε τότε να κοιμηθεί κι αυτός στο βάθος του αψηλού ανακτόρου, | όπου οικοδέσποινα η γυναίκα του του ετοίμαζε συζυγικό κρεβάτι, μαζί της κάθε νύχτα να πλαγιάζει.

   Μετάφραση σε πεζό (2006): Δημήτρης Ν. Μαρωνίτης, @greek‑language.gr

   ※  8ος πκε αιώνας  ⌘ Ὅμηρος, Ὀδύσσεια, 11 (λ. Ἀλκίνου ἀπόλογοι: Νέκυια.), στίχ. 227 (225-227)

   Νῶϊ μὲν ὣς ἐπέεσσιν ἀμειβόμεθ᾽, αἱ δὲ γυναῖκες | ἤλυθον, ὄτρυνεν γὰρ ἀγαυὴ Περσεφόνεια, | ὅσσαι ἀριστήων ἄλοχοι ἔσαν ἠδὲ θύγατρες.

   Οι δυο μας συναλλάσσαμε τα λόγια μας ακόμη, αλλά | πλησίασαν κι άλλες γυναίκες τώρα — η φημισμένη Περσεφόνη | τις παρότρυνε· όσες υπήρξαν σύζυγοι και θυγατέρες διάσημων ηρώων.

   Μετάφραση σε πεζό (2006): Δημήτρης Ν. Μαρωνίτης, @greek‑language.gr

   ※  6ος/5ος πκε αιώνας ⌘ Πίνδαρος^w, Νεμεονίκαις, 10. ‹Θεαίῳ Ἀργείῳ παλαιστῇ›, 19 (10.18-10.19)

   οὗ κατ᾽ Ὄλυμπον | ἄλοχος Ἥβα τελείᾳ παρὰ ματέρι βαίνοισ᾽ ἔστι, καλλίστα θεῶν.

   πὄχει γυναίκα τώρ᾽ αυτός στον Όλυμπο | την πιο ᾽μορφη από τις θεές, την Ήβη, που πλάι με τη μητέρα της, του τέλειου γάμου τη θεά, βαδίζει.

   Μετάφραση (1937): Ιωάννης Γρυπάρης, @greek‑language.gr

   ※  3ος πκε αιώνας, επιγραφή, Επιτύμβια Στήλη από το νησί Ίμβρος. IG XII,8 93. @epigraphy.packhum.org

   τέσσαρα τέκνα λιπὼν
   Νεικήφορος ἐνθάδε
   κεῖμαι
   ἐν χρηστῆς ἀλόχου πνεῦμα̣
   λιπὼν παλάμαις·

2. παλλακίδα

   ※  8ος πκε αιώνας  ⌘ Ὅμηρος, Ἰλιάς, 21 (Φ. Μάχη παραποτάμιος.), στίχ. 499 (498-499)

   «Λητοῖ, ἐγὼ δέ τοι οὔ τι μαχήσομαι· ἀργαλέον δὲ | πληκτίζεσθ᾽ ἀλόχοισι Διὸς νεφεληγερέταο·

   «Λητώ, δεν πολεμώ μ᾽ εσέ· και ποίος με γυναίκες | θέλει στα χέρια να πιασθεί του βροντοφόρου Δία.

   Έμμετρη μετάφραση (1922): Ιάκωβος Πολυλάς, @greek‑language.gr

3. άγαμη κοπέλα, παρθένα

   ※  5ος/4ος πκε αιώνας ⌘ Πλάτων, Θεαίτητος, 149b @scaife.perseus

   αἰτίαν δέ γε τούτου φασὶν εἶναι τὴν Ἄρτεμιν, ὅτι ἄλοχος οὖσα τὴν λοχείαν εἴληχε.

Συνώνυμα

• → δείτε τη λέξη δάμαρ

Εκφράσεις

• τίθημί (τινα) ἄλοχόν (τινος)

Πηγές

• ἄλοχος - Επιτομή του Λεξικού Λίντελ-Σκοτ, Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού, εκδ. Πελεκάνος, 2007), Ψηφίδες στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2012
• ἄλοχος - ΛΟΓΕΙΟΝ (αγγλικά, από το 2011) Λεξικά για την αρχαία ελληνική και λατινική γλώσσα (στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, κ.λπ.) Πανεπιστήμιο του Σικάγου.