δακτύλιος

Νέα ελληνικά (el)

↓ πτώσεις	ενικός		πληθυντικός
ονομαστική	ο	δακτύλιος	οι	δακτύλιοι
γενική	του	δακτυλίου & δακτύλιου	των	δακτυλίων
αιτιατική	τον	δακτύλιο	τους	δακτυλίους & δακτύλιους
κλητική		δακτύλιε		δακτύλιοι
Κατηγορία όπως «δάσκαλος» - Παράρτημα:Ουσιαστικά

Ετυμολογία

δακτύλιος < (διαχρονικό δάνειο) αρχαία ελληνική δακτύλιος (δαχτυλίδι), υποκοριστικό του δάκτυλος

• για τη ζωολογία: < σημασιολογικό δάνειο από τη νεολατινική annulus < λατινική anulus (δαχτυλίδι)
• για την αστρονομία: < σημασιολογικό δάνειο από τη γαλλική anneau
• για την περιοχή πόλης: < σημασιολογικό δάνειο από την αγγλική ring, ring road

Προφορά

ΔΦΑ : /ðaˈkti.li.os/

τυπογραφικός συλλαβισμός : δα‐κτύ‐λι‐ος

Ουσιαστικό

δακτύλιος αρσενικό

1. φυσικό σώμα με σχήμα περιφέρειας κύκλου, που μοιάζει με δαχτυλίδι
2. (ανατομία) το τελευταίο τμήμα εντέρου, πριν από το παχύ έντερο
3. (ζωολογία) τμήμα με σχήμα δακτυλίου σε αρθρόποδα ζώα, έντομα, σκουλήκια
4. (αστρονομία) φωτεινή ζώνη γεμάτη θραύσματα που περιβάλλει κάποιο ουράνιο σώμα
5. (για περιοχή πόλης) νοητή κλειστή καμπύλη γραμμή που ορίζεται από μια σειρά δρόμων και περικλείει τμήμα μιας πόλης

   ≈ συνώνυμα: κυκλοφοριακός δακτύλιος

   ⮡  περιφερειακός δακτύλιος

   • (ειδικότερα) το κεντρικό τμήμα της πόλης της Αθήνας στο οποίο επιτρέπεται η κυκλοφορία των ιδιωτικών αυτοκινήτων εκ περιτροπής, ανάλογα με το τελευταίο ψηφίο του αριθμού κυκλοφορίας τους

     ⮡  Σήμερα στον δακτύλιο κυκλοφορούν «τα μονά».

Συγγενικά

θέμα με δακτυλιο-, δακτυλιω-

• δακτυλιαίος
• δακτυλιογλυφής
• δακτυλιογλυφία
• δακτυλιογλυφικός
• δακτυλιόγλυφος
• δακτυλιοειδής
• δακτυλιοειδώς
• δακτυλιοθήκη
• δακτυλιόλιθος
• δακτυλιομαντεία
• δακτυλίτιδα
• δακτυλιωμένος
• δακτυλιώνω
• δακτυλίωση
• δακτυλιωτός
• δωδεκαδακτυλίτιδα

→ δείτε και τις λέξεις δαχτυλίδι, δάχτυλο και δάκτυλος για θέματα με δαχτυλιδ-, δαχτυλο-, δακτυλο-, -δακτυλία

Μεταφράσεις

    δακτύλιος

αγγλικά : ring (en) γαλλικά : anneau (fr) ισπανικά : anillo (es), anilla (es)

Πηγές

• δακτύλιος - Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής (1998) του Ιδρύματος Μανόλη Τριανταφυλλίδη (συντομογραφίες-σύμβολα). Η Πύλη για την ελληνική γλώσσα, Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας
• δακτύλιος - Χαραλαμπάκης, Χριστόφορος (επιμέλεια) (2014). Χρηστικό λεξικό της νεοελληνικής γλώσσας. Αθήνα: Ακαδημία Αθηνών.  (ψηφιοποιημένη έκδοση από το 2023, συντομογραφίες-σύμβολα)

---

Αρχαία ελληνικά (grc)

↓ πτώσεις	ενικός		πληθυντικός
ονομαστική	ὁ	δακτύλιος	οἱ	δακτύλιοι
γενική	τοῦ	δακτυλίου	τῶν	δακτυλίων
δοτική	τῷ	δακτυλίῳ	τοῖς	δακτυλίοις
αιτιατική	τὸν	δακτύλιον	τοὺς	δακτυλίους
κλητική ὦ!		δακτύλιε		δακτύλιοι
	δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ	τὼ		δακτυλίω
γεν-δοτ	τοῖν		δακτυλίοιν
2η κλίση, Κατηγορία 'θρίαμβος' όπως «θρίαμβος» - Παράρτημα:Ουσιαστικά

→ ζητούμενο λήμμα

Πηγές

• δακτύλιος - Επιτομή του Λεξικού Λίντελ-Σκοτ, Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού, εκδ. Πελεκάνος, 2007), Ψηφίδες στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2012
• δακτύλιος - ΛΟΓΕΙΟΝ (αγγλικά, από το 2011) Λεξικά για την αρχαία ελληνική και λατινική γλώσσα (στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, κ.λπ.) Πανεπιστήμιο του Σικάγου.