Κύκλωψ

Αρχαία ελληνικά (grc)

↓ πτώσεις	ενικός		πληθυντικός
ονομαστική	ὁ	Κύκλωψ	οἱ	Κύκλωπες
γενική	τοῦ	Κύκλωπος	τῶν	Κυκλώπων
δοτική	τῷ	Κύκλωπῐ	τοῖς	Κύκλωψῐ(ν) & επικός:Κυκλώπεσσι(ν)
αιτιατική	τὸν	Κύκλωπᾰ	τοὺς	Κύκλωπᾰς
κλητική ὦ!		Κύκλωψ		Κύκλωπες
	δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ	τὼ		Κύκλωπε
γεν-δοτ	τοῖν		Κυκλώποιν
Και σπάνια (v.infr.) κατάληξη -οπα στην αιτιατική ενικού
3η κλίση, Κατηγορία 'κώνωψ' όπως «κώνωψ» - Παράρτημα:Ουσιαστικά

Ετυμολογία

Κύκλωψ < πρωτοελληνική *Κύκλωψ < πρωτοϊνδοευρωπαϊκή *Πκύκλωψ (κλέφτης βοοειδών). Η παραδοσιακή αποσύνθεση σε κύκλος + ὤψ, ήδη από τον Ησίοδο (βλ. παράθεμα Β), πλέον θεωρείται λαϊκή ετυμολογία, με πιθανότερη η πρόταση του Παύλου Θείμη (Paul Thieme) που ισχυρίζεται προέλευση από την πρωτοϊνδοευρωπαϊκή *πκύ-κλωψ (πβ. βοόκλεψ). Τέτοια ετυμολόγηση έγινε δυσδιάκριτη μετά την απώλεια της λέξης *πέκυ (βοοειδή) (βλ. κλώψ για το β' σύνθετο). Στην ινδοευρωπαϊκή μυθολογία κλέφτες βοοειδών εμφανίζονται ευρέως και πριν την λαϊκή ετυμολογία ο Κύκλωψ θα ήταν απλώς ένας κλέφτης βοοειδών χωρίς ιδιαίτερη φυσιογνωμία.

Κύριο όνομα

Κύκλωψ αρσενικό

• (ελληνική μυθολογία) Κύκλωπας, γίγαντας με ένα μάτι στη μέση του μετώπου

  ※  8ος πκε αιώνας  ⌘ Ὅμηρος, Ὀδύσσεια, 2 (β. Ἰθακησίων ἐκκλησία καὶ Τηλεμάχου ἀποδημία.), στίχ. 19 (19-20)

  Ἄντιφος αἰχμητής· τὸν δ' ἄγριος ἔκτανε Κύκλωψ
  ἐν σπῆϊ γλαφυρῷ, πύματον δ' ὁπλίσσατο δόρπον.

  ὁ Ἄντιφος, κονταριστής, ποὺ ὁ Κύκλωπας ὁ ἄγριος
  τὸν ἔκοψε, καὶ δεῖπνο του τὸν ἔκαμε στὸ σπήλιο

  Μετάφραση (1900): Αργύρης Εφταλιώτης, β 19

  ※  7ος πκε αιώνας ⌘ Ἡσίοδος, Θεογονία, 144 (142-145)

  οἱ δ᾽ ἤτοι τὰ μὲν ἄλλα θεοῖς ἐναλίγκιοι ἦσαν,
  μοῦνος δ᾽ ὀφθαλμὸς μέσσῳ ἐνέκειτο μετώπῳ·
  Κύκλωπες δ᾽ ὄνομ᾽ ἦσαν ἐπώνυμον, οὕνεκ᾽ ἄρά σφεων
  κυκλοτερὴς ὀφθαλμὸς ἕεις ἐνέκειτο μετώπῳ·

  Αυτοί σε όλα τ᾽ άλλα με τους θεούς παρόμοιοι ήταν,
  μα ένα μονάχα μάτι στη μέση του μετώπου τους βρισκόταν.
  Και πήραν το φερώνυμο όνομα Κύκλωπες,
  γιατί στο μέτωπό τους ένα βρισκόταν μάτι κυκλικό.

  Μετάφραση (2001): Σταύρος Γκιργκένης, Θεσσαλονίκη: Ζήτρος @greek‑language.gr

Συγγενικά

• Κυκλώπειος
• Κύκλωπες
• Κυκλωπία
• Κυκλωπικῶς
• κυκλώπιον
• Κυκλώπιον
• Κυκλώπιος
• κύκλωψ (με στρογγυλό σχήμα)
• Λαιμοκύκλωψ, -οπος

Δείτε επίσης

• Κύκλωπες στη Βικιπαίδεια 

Πηγές

• Κύκλωψ - Επιτομή του Λεξικού Λίντελ-Σκοτ, Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού, εκδ. Πελεκάνος, 2007), Ψηφίδες στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2012
• Κύκλωψ - ΛΟΓΕΙΟΝ (αγγλικά, από το 2011) Λεξικά για την αρχαία ελληνική και λατινική γλώσσα (στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, κ.λπ.) Πανεπιστήμιο του Σικάγου.