ἐάω
Αρχαία ελληνικά (grc) επεξεργασία
| Αρχικοί χρόνοι |
Φωνή Eνεργητική |
Φωνή Μέση & Παθητική |
|---|---|---|
| Ενεστώτας | ἐάω | ἐῶμαι |
| Παρατατικός | εἴων | |
| Μέλλοντας | ἐάσω | ἐάσομαι |
| Αόριστος | εἴασα | εἰάθην |
| Παρακείμενος | εἴακα | εἴᾱμαι |
| Υπερσυντέλικος | ||
| Συντελ.Μέλλ. |
Ετυμολογία
επεξεργασία
- ἐάω < → λείπει η ετυμολογία
Ρήμα
επεξεργασία
ἐάω/ἐῶ
- αφήνω, επιτρέπω, δίνω άδεια
- ※ 8ος αιώνας ⌘ Ὅμηρος, Ἰλιάς, 11 (Λ. Ἀγαμέμνονος ἀριστεία.), στίχ. 330 ((330-331))
- οὐδὲ οὓς παῖδας ἔασκε | στείχειν ἐς πόλεμον φθισήνορα·
- αυτός ποσώς δεν άφηνε τα τέκνα του | να υπάγουν στον ανδροφθόρον πόλεμον·
- Έμμετρη μετάφραση (1922): Ιάκωβος Πολυλάς, @greek‑language.gr
- οὐδὲ οὓς παῖδας ἔασκε | στείχειν ἐς πόλεμον φθισήνορα·
- ※ 5ος↑ αιώνας ⌘ Ἡρόδοτος, Ἱστορίαι, 6 (Ἐρατώ), 55.1
- καὶ ταῦτα μέν νυν περὶ τούτων εἰρήσθω· ὅ τι δέ, ἐόντες Αἰγύπτιοι, καὶ ὅ τι ἀποδεξάμενοι ἔλαβον τὰς Δωριέων βασιληίας, ἄλλοισι γὰρ περὶ αὐτῶν εἴρηται, ἐάσομεν αὐτά·
- Αρκετά τα όσα είπαμε γι᾽ αυτό το θέμα· τώρα, μια και άλλοι έχουν αφηγηθεί την καταγωγή τους από την Αίγυπτο και τις εξαιρετικές πράξεις τους που τους ανέδειξαν βασιλιάδες των Δωριέων, αυτά θα τα παραλείψουμε·
- Μετάφραση (1993): Ηλίας Σπυρόπουλος. Αθήνα:Γκοβόστης @greek‑language.gr
- καὶ ταῦτα μέν νυν περὶ τούτων εἰρήσθω· ὅ τι δέ, ἐόντες Αἰγύπτιοι, καὶ ὅ τι ἀποδεξάμενοι ἔλαβον τὰς Δωριέων βασιληίας, ἄλλοισι γὰρ περὶ αὐτῶν εἴρηται, ἐάσομεν αὐτά·
- ※ 5ος↑ αιώνας ⌘ Σοφοκλῆς, Οἰδίπους Τύραννος, στίχ. 1070
- ταύτην δ᾽ ἐᾶτε πλουσίῳ χαίρειν γένει.
- Αυτήν αφήστε την να χαίρεται τα μεγαλεία της γενιάς της.
- Μετάφραση (2000): Κ. Χ. Μύρης, Αθήνα: ΟΕΔΒ @greek‑language.gr
- ※ 5ος/4ος↑ αιώνας ⌘ Πλάτων, Πολιτεία, 3, 410a ((409e-410a))
- Οὐκοῦν καὶ ἰατρικήν, οἵαν εἴπομεν, μετὰ τῆς τοιαύτης δικαστικῆς κατὰ πόλιν νομοθετήσεις, αἳ τῶν πολιτῶν σοι τοὺς μὲν εὐφυεῖς τὰ σώματα καὶ τὰς ψυχὰς θεραπεύσουσι, τοὺς δὲ μή, ὅσοι μὲν κατὰ σῶμα τοιοῦτοι, ἀποθνῄσκειν ἐάσουσιν, τοὺς δὲ κατὰ τὴν ψυχὴν κακοφυεῖς καὶ ἀνιάτους αὐτοὶ ἀποκτενοῦσιν;
- Δε θα νομοθετήσεις λοιπόν στην πολιτεία μας τέτοιαν ιατρική και δικαστική, που να θεραπεύουν μόνο εκείνους που έχουν από φυσικού τους γερά σώματα και ψυχές, ενώ τους άλλους, που δεν έχουν τέτοια σώματα, θα τους αφήνουν να πεθαίνουν, και θα καταδικάζουν σε θάνατο όσους έχουν ψυχές διεφθαρμένες και αθεράπευτες;
- Μετάφραση (στη δημοτική, χ.χ.): Ιωάννης Γρυπάρης. Θεσσαλονίκη: ΚΕΓ, 2015 (στην καθαρεύουσα, 1911, Εκδ.Φέξη) @greek‑language.gr
- Οὐκοῦν καὶ ἰατρικήν, οἵαν εἴπομεν, μετὰ τῆς τοιαύτης δικαστικῆς κατὰ πόλιν νομοθετήσεις, αἳ τῶν πολιτῶν σοι τοὺς μὲν εὐφυεῖς τὰ σώματα καὶ τὰς ψυχὰς θεραπεύσουσι, τοὺς δὲ μή, ὅσοι μὲν κατὰ σῶμα τοιοῦτοι, ἀποθνῄσκειν ἐάσουσιν, τοὺς δὲ κατὰ τὴν ψυχὴν κακοφυεῖς καὶ ἀνιάτους αὐτοὶ ἀποκτενοῦσιν;
- ※ 8ος αιώνας ⌘ Ὅμηρος, Ἰλιάς, 11 (Λ. Ἀγαμέμνονος ἀριστεία.), στίχ. 330 ((330-331))
- αδιαφορώ για κάτι
- ※ 8ος αιώνας ⌘ Ὅμηρος, Ὀδύσσεια, 2 (β. Ἰθακησίων ἐκκλησία καὶ Τηλεμάχου ἀποδημία.), στίχ. 281 ((281-282))
- τῶ νῦν μνηστήρων μὲν ἔα βουλήν τε νόον τε | ἀφραδέων, ἐπεὶ οὔ τι νοήμονες οὐδὲ δίκαιοι·
- Λοιπόν, άλλο μη νοιάζεσαι για τους μνηστήρες, | τι θέλουν και τι σκέφτονται αυτοί οι ανόητοι·
- Μετάφραση σε πεζό (2006): Δημήτρης Ν. Μαρωνίτης, @greek‑language.gr
- τῶ νῦν μνηστήρων μὲν ἔα βουλήν τε νόον τε | ἀφραδέων, ἐπεὶ οὔ τι νοήμονες οὐδὲ δίκαιοι·
- ※ 8ος αιώνας ⌘ Ὅμηρος, Ὀδύσσεια, 2 (β. Ἰθακησίων ἐκκλησία καὶ Τηλεμάχου ἀποδημία.), στίχ. 281 ((281-282))
- (στην παθητική φωνή) αυτός που παραδίνεται, εγκαταλείπει
- (με άρνηση) απαγορεύω, εμποδίζω, πείθω ή προτρέπω κάποιον να μην κάνει κάτι, δεν επιτρέπω
- ※ 5ος↑ αιώνας ⌘ Σοφοκλῆς, Ἀντιγόνη, στίχ. 538 ((538-539))
- ἀλλ᾽ οὐκ ἐάσει τοῦτό γ᾽ ἡ δίκη σ᾽, ἐπεὶ | οὔτ᾽ ἠθέλησας οὔτ᾽ ἐγὼ ᾽κοινωσάμην.
- Μα αυτό δε θα σου το επιτρέψει η Δίκη, γιατί | ούτε συ το θέλησες, μα κι ούτε βοηθό μου εγώ σε πήρα.
- Μετάφραση (1940): Ιωάννης Ν. Γρυπάρης), Αθήνα: Εστία @greek‑language.gr
- ἀλλ᾽ οὐκ ἐάσει τοῦτό γ᾽ ἡ δίκη σ᾽, ἐπεὶ | οὔτ᾽ ἠθέλησας οὔτ᾽ ἐγὼ ᾽κοινωσάμην.
- ※ 4ος↑ αιώνας ⌘ Αἰσχίνης, Κατὰ Κτησιφῶντος, 206
- καὶ μὴ ἐᾶτε αὐτὸν ἔξω τοῦ παρανόμου περιίστασθαι, ἀλλ᾽ ἐγκαθήμενοι καὶ ἐνεδρεύοντες ἐν τῇ ἀκροάσει, εἰσελαύνετε αὐτὸν εἰς τοὺς τοῦ παρανόμου λόγους, καὶ τὰς ἐκτροπὰς αὐτοῦ τῶν λόγων ἐπιτηρεῖτε.
- και μη τον αφήσετε να ξεφύγει από τα όρια της κατηγορίας για το παράνομο του ψηφίσματος, αλλά, καιροφυλακτώντας και ενεδρεύοντας όσο θα ακούτε, οδηγήστε ξανά τον λόγο του στο ζήτημα της παρανομίας και συνεχώς να τον επιτηρείτε να μην είναι εκτός θέματος.
- Μετάφραση (2012): Αθανάσιος Ι. Γιαγκόπουλος, Θεσσαλονίκη:Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας @greek‑language.gr
- καὶ μὴ ἐᾶτε αὐτὸν ἔξω τοῦ παρανόμου περιίστασθαι, ἀλλ᾽ ἐγκαθήμενοι καὶ ἐνεδρεύοντες ἐν τῇ ἀκροάσει, εἰσελαύνετε αὐτὸν εἰς τοὺς τοῦ παρανόμου λόγους, καὶ τὰς ἐκτροπὰς αὐτοῦ τῶν λόγων ἐπιτηρεῖτε.
- ※ 4ος↑ αιώνας ⌘ Ἀριστοτέλης, Ἠθικὰ Νικομάχεια, 5, 1134a ((1134a-1134b))
- διὸ οὐκ ἐῶμεν ἄρχειν ἄνθρωπον, ἀλλὰ τὸν λόγον, ὅτι ἑαυτῷ τοῦτο ποιεῖ καὶ γίνεται τύραννος.
- Αυτός είναι ο λόγος που δεν αφηνόμαστε να κυβερνηθούμε από έναν άνθρωπο, αλλά μόνο από τη λογική του νόμου, γιατί ο άνθρωπος ενεργεί με αυτόν τον τρόπο για δικό του όφελος, και γίνεται τύραννος.
- Μετάφραση (2006): Δημήτριος Λυπουρλής, Θεσσαλονίκη:Ζήτρος @greek‑language.gr
- γι' αυτό δεν επιτρέπουμε να κυβερνά ένας άνθρωπος, αλλά η λογική του νόμου, γιατί ο άνθρωπος το κάνει αυτό για τον εαυτό του και γίνεται τύραννος.
- Μετάφραση λέξεων: Βικιλεξικό.
- Αυτός είναι ο λόγος που δεν αφηνόμαστε να κυβερνηθούμε από έναν άνθρωπο, αλλά μόνο από τη λογική του νόμου, γιατί ο άνθρωπος ενεργεί με αυτόν τον τρόπο για δικό του όφελος, και γίνεται τύραννος.
- διὸ οὐκ ἐῶμεν ἄρχειν ἄνθρωπον, ἀλλὰ τὸν λόγον, ὅτι ἑαυτῷ τοῦτο ποιεῖ καὶ γίνεται τύραννος.
- ※ 5ος↑ αιώνας ⌘ Σοφοκλῆς, Ἀντιγόνη, στίχ. 538 ((538-539))
- (με άρνηση στην παθητική φωνή) εμποδίζομαι, κωλύομαι
Άλλες μορφές επεξεργασία
Συνώνυμα επεξεργασία
Σύνθετα επεξεργασία
Παράγωγα επεξεργασία
Εκφράσεις επεξεργασία
Κλίση επεξεργασία
Ρηματικοί τύποι:
- επικός τύπος : ενεστώτας β' ενικ. ἐάᾳς
- επικός τύπος : ενεστώτας γ' ενικ. ἐάᾳ
- επικός τύπος : απαρέμφατο ενεστ. ἐάαν
- ιωνικός τύπος : απαρέμφατο ενεστ. ἐῆν
- ιωνικός & επικός τύπος : παρατ. ἔων, ἔασκον, εἴασκον
- επικός τύπος : αόρ. ἔᾱσα
- ελληνιστική κοινή: αόρ. παθητικής φωνής εἰάσθην
- εἰᾶσθαι: απαρέμφατο παρακ. παθητικής φωνής
Πηγές
επεξεργασία
- ἐάω - Επιτομή του Λεξικού Λίντελ-Σκοτ, Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού, εκδ. Πελεκάνος, 2007), Ψηφίδες στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2012
- ἐάω - ΛΟΓΕΙΟΝ (αγγλικά, από το 2011) Λεξικά για την αρχαία ελληνική και λατινική γλώσσα (στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, κ.λπ.) Πανεπιστήμιο του Σικάγου.